تأثیر اسنپ بک بر روابط ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی
رکنا سیاسی: فعالسازی مکانیسم ماشه از روز یکشنبه، آینده همکاری میان ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را با چالش‌های جدی روبه‌رو کرده و روابط دو طرف را در هاله‌ای از ابهام قرار داده است.
در حالی مکانیسم ماشه از پایان روز شنبه و بطور رسمی از روز یکشنبه فعال می‌شود که با وجود توافق پیشین میان ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مبنی بر اجازه به حضور مشروط بازرسان این نهاد در ایران، اکنون همکاری‌های آتی میان ایران و این نهاد بین‌المللی پس از اجرایی شدن اسنپ بک در هاله‌ای از ابهام قرار گرفته است.
به گزارش فرارو، بالاخره مکانیسم ماشه به خانه آخر خود رسید و کشورهای اروپایی که مدتهاست به بهانه‌های مختلف ایران را تهدید می‌کردند که این مکانیسم را علیه کشورمان فعال خواهند کرد، سرانجام تا ساعاتی دیگر آن را اجرایی می‌کنند.
گام نخست اروپایی‌ها در کشیدن ماشه
یک ماه پیش و درست در تاریخ ششم شهریورماه بود که پس از مدت‌ها اما و اگر و دادن ضرب الاجل به ایران، سه کشور اروپایی فرانسه، آلمان و بریتانیا موسوم به «تروئیکای اروپایی» سرانجام تصمیم خود را گرفته و با ارسال نامه‌ای به اعضای شورای امنیت سازمان ملل متحد اعلام کردند سازوکار «اسنپ بک» برای بازگرداندن تحریمهای سازمان ملل متحد را رسما کلید زده‌اند؛ اقدامی که البته با اعتراض ایران روبرو شد و ایران همان زمان اعلام کرد اروپا به دلیل پایبند نبودن به تعهداتش در توافق هسته‌ای برجام، فاقد مبنای حقوقی و اخلاقی برای فعالسازی این سازوکار مقرر در این توافق علیه ایران است.
توافقی زیر سایه ابهام‌ها
پس از آنکه حمله نابهنگام اسرائیل به ایران که با همراهی آمریکا صورت گرفت، سبب توقف روند مذاکرات میان ایران و آمریکا شد، ایران در پاسخ تمامی همکاری‌های خود با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را به حال تعلیق درآورد؛ اما بعد از جنگ ۱۲ روزه و پس از آنکه تروئیکای اروپایی تهدید کرد مکانیسم ماشه را علیه کشورمان فعال خواهد کرد، مقامات کشورمان حاضر شدند تا در راستای اطمینان سازی، توافقی مشروط را با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به امضا برسانند.
شامگاه روز سه شنبه ۱۸ شهریورماه بود که رسانه‌های خبری داخلی و خارجی از امضای توافقی مهم میان ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در قاهره، پایتخت مصر، به امضای عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، و رافائل گروسی، مدیرکل آژانس خبر دادند.
رسانه های مصری از جمله «ایجپت تودی»، با بازتاب این خبر، به نقل عبدالفتاح السیسی، رئیس جمهور این کشور نوشتند که وی در دیدار خود با «سید عباس عراقچی»، وزیر خارجه ایران و «رافائل گروسی»، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گفت توافق ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که با میانجی‌گری مصر به انجام رسیده، گامی مثبت به سوی کاهش تنش‌ها به حساب می‌آید.
عبدالفتاح السیسی، رئیس جمهور مصر همچنین اعلام کرد این توافق کمک خواهد کرد تا طرفهای ذی‌ربط قانع شوند تا از هرگونه اقدام تنش‌زایی پرهیز کرده و مسیر را برای دیپلماسی و دیالوگ گشوده تا در نهایت به بازگشت طرف‌ها به میز مذاکره و راه‌حلی صلح‌آمیز در خصوص برنامه هسته‌ای ایران منجر شود.
لاریجانی: مکانیسم ماشه اجرا شود، با آژانس همکاری نمی‌کنیم
اما پس از آنکه با وجود همکاری ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، تروئیکای غربی بر اجرای خواسته‌های خود و فعالسازی مکانیسم ماشه تأکید کرد، مقامات کشورمان هشدار دادند در صورتی که اسنپ بک اجرایی شود، ایران از همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی دست خواهد کشید. در همین راستا، علی لاریجانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران در مصاحبه‌ای اختصاصی با شبکه آمریکایی «پی‌بی‌اس» (PBS)، اعلام کرد در صورتی که تحریمهای سازمان ملل بار دیگر اعمال شوند، ایران اجازه بازرسی‌های هسته‌ای را نخواهد داد.
لاریجانی در این مصاحبه اختصاصی با عوامل برنامه «خط مقدم» (FRONTLINE) که در شبکه آمریکایی پی‌بی‌اس پخش می‌شود، گفت: «در صورتی که مکانیسم ماشه اجرایی شود، ما به همکاری‌هایمان با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پایان می‌دهیم.»
لاریجانی در مصاحبه با برنامه خط مقدم شبکه پی‌بی‌اس همچنین گفت: «ما هر گزینه و مکانیسم در دسترسی را برای حل این اختلاف به شیوه‌ای صلح‌آمیز پیگیری کردیم.» لاریجانی با این حال به دونالد ترامپ در خصوص حمله‌ای جدید هشدار داد و گفت ایران هرگز تسلیم نخواهد شد.
با وجود هشدارهای ایران در خصوص فعالسازی مکانیسم ماشه و با آنکه چین و روسیه نیز تلاش کردند تا جلوی اجرایی شدن تحریمهای سازمان ملل را گرفته و آن را به تعویق بیاندازند، اما این تلاش‌ها با شکست مواجه شد. در همین ارتباط، رسانه‌های بین‌المللی از جمله یورونیوز جمعه شب اعلام کردند اعضای شورای امنیت سازمان ملل متحد با قطعنامه‌ای که از سوی متحدان ایران، یعنی روسیه و چین به صحن شورای امنیت آورده شده بود تا تحریمهای مکانیسم ماشه را به تعویق بیاندازد، مخالفت کردند.
به نوشته یورونیوز، شورای امنیت سازمان ملل متحد با آخرین تلاش روسیه و چین برای به تعویق انداختن اعمال دوباره تحریمها بر ایران مخالفت کرد؛ اقدامی که به نوشته این شبکه خبری، از سوی مسعود پزشکیان، اقدامی ناعادلانه و غیرقانونی خوانده شد.
بنابر این گزارش، این قطعنامه با چهار رأی موافق، نه رأی مخالف و دو رأی ممتنع رد شد.
گزارش آسوشیتد پرس از ادامه بازرسی‌های آژانس با وجود اسنپ بک
اما با آنکه شواهد نشان می‌دهد تا ساعاتی دیگر مکانیسم ماشه فعال شود، با این حال خبرگزاری آسوشیتد پرس از حضور بازرسان آژانس در ایران و بازدید آن‌ها از دومین سایت آسیب ندیده ایران خبر داده است. خبرگزاری آمریکایی آسوشیتد پرس، امروز، شنبه ۲۷ سپتامبر (برابر با پنجم مهر) در ذیل خبر مخالفت شورای امنیت با آخرین تلاش روسیه و چین برای به تعویق انداختن تحریمهای سازمان ملل نوشت: یک دیپلمات نزدیک به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روز جمعه تأیید کرد بازرسان آژانس در حال حاضر در ایران حضور دارند و در حال بازرسی از دومین سایت [هسته‌ای] آسیب ندیده [در حملات آمریکا و اسرائیل] هستند و این بازرسان تا پیش از اعمال دوباره تحریمها، ایران را ترک نخواهند کرد.
ابهامات در خصوص ادامه همکاری‌ها با آژانس در سایه مکانیسم ماشه
اکنون با این تفاصیل که در بالا ذکر شد، بایستی گفت همکاری‌ها میان ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در سایه اجرایی شدن اسنپ بک (مکانیسم ماشه) در هاله‌ای از ابهام قرار دارد و در حالی که ایران تهدید کرده در صورت اجرایی شدن مکانیسم ماشه، بازرسی‌ها متوقف می‌شود و با آنکه تقریبا اجرایی شدن مکانیسم ماشه قطعی است، اما رسانه‌های غربی نظیر آسوشیتد پرس از حضور بازرسان آژانس حتی در لحظات آخر و پایانی و ادامه بازرسی‌هایشان خبر می‌دهند.
این در حالی است که شماری از مقامات ایرانی تهدید کرده‌اند در صورت فعال شدن اسنپ بک، علاوه بر توقف بازرسی‌ها، ایران از ان‌پی‌تی نیز خارج خواهد شد. در همین ارتباط، محمدرضا محسنی ثانی؛ عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی، روز شنبه در گفتگو با خبرنگار پارلمانی تابناک، در ارتباط با فعال شدن مکانیسم ماشه گفت: در صورت اجرا و ابلاغ آن از فردا، قطعا از ان‌پی‌تی خارج خواهیم شد.
این در حالی است که مسعود پزشکیان، رئیس جمهور کشورمان در مصاحبه با شبکه آمریکایی فاکس نیوز، مسأله خروج از ان‌پی‌تی را رد کرده و گفته است: «ما نمی‌خواهیم از ان‌پی‌تی خارج شویم. قدرت‌های خارجی به دنبال یک بهانه سطحی برای به آتش کشیدن منطقه هستند.»
با این تفاصیل بایستی منتظر ماند و دید معمای رابطه ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در سایه فعال شدن مکانیسم ماشه به کجا خواهد انجامید و آیا ایران در واکنش به اقدام تروئیکای اروپایی، بازرسان آژانس را اخراج خواهد کرد و از ان‌پی‌تی خارج خواهد شد یا خیر.
ارسال نظر