حساب صندوق توسعه ملی ایران خالی است / افزایش قیمت ها ادامه دارد

به گزارش رکنا، دکتر محمود جامساز ، اقتصاددان درخصوص وضعیت درآمدهای نفتی در دولت سیزدهم و در گفتگو با خبرنگار رکنا تاکید کرد: در لایحه بودجه 1403 نیز با همین دیدگاه، درآمدهای نفتی کمتر از بودجه سال گذشته پیش بینی شده است و صادرات نفت از یک میلیون و 500 هزار بشکه به یک میلیون و 300 هزار بشکه در روز کاهش یافته است. بزرگترین مشتری ایران نیز چین است که دلار تحویل نمی دهد. در حال حاضر چندین میلیارد دلار ایران در بانک های چین به دلیل پایبندی این کشور به تحریم های بین المللی، مسدود است. زیرا چین به تحریم های بین المللی پایبند است و‌ لذا به طور رسمی منافع خود را فدای مبادلات اندک‌ با جمهوری اسلامی نمی کند. لازم به ذکر است که حجم تجارت خارجی چین تنها با آمریکا و اتحادیه اروپا، منهای سایر کشور های جهان، حدود 1/5 تریلیون دلار و به عبارتی 100 برابر ایران است.

 سیاست چین به گونه ای است که جز برای تامین منافع خود وارد تنش های بین المللی نمی شود. دولت چین این اجازه را ندارد که یک دلار از منابع ایران را بازگرداند، از این رو پول نفت را به یوان می پردازد که ایران مجبور است از این کشور خرید کند و نفت را با تخفیف های بسیار بالا و مدت دار به چین بفروشد.

وضعیت تجارت خارجی

جامساز درخصوص وضعیت تجارت خارجی ایران در دولت سیزدهم گفت: در بخش تجارت خارجی نیز به دلیل تحریم ها و‌ قرار گرفتن در انزوای سیاسی و اقتصادی، منفعلانه عمل شده است، به طوریکه حجم تجارت خارجی با نفت در 2023 به 150 میلیارد دلار رسیده که 15% حجم تجارت خارجی امارات متحده عربی و 22% ویتنام و 28% عربستان سعودی بوده است.

دولت سیزدهم در حوزه صادرات غیرنفتی در سال گذشته با کسری تراز تجاری منفی 16/8 میلیارد دلار  روبرو بوده، اما با صادرات نفت تراز تجارت خارجی مثبت 20/6 میلیارد دلار داشته است. لذا از این ارقام درآمد صادرات نفت به حدود 36 تا37 میلیارد دلار استنتاج می شود که قطعا بخش اعظمی از آن معادل یوان بوده و معلوم نیست چه مقدار نقدی دریافت شده است. از این رو به دلیل تراز تجاری منفی بدون نفت و فروش غیر شفاف نفت، دولت در تنگنای ارزی قرار خواهد گرفت و با چالش بزرگ مدیریت نرخ ارز مواجه خواهد شد.

ایران در زمینه ارزآوری از حوزه گردشگری بسیار عقب است

این اقتصاددان درخصوص وضعیت منابع ارزی بخش گردشگری گفت: یکی از منابعی که بسیاری از کشورها مثل ترکیه، مصر و امارات از آن بهره می برند،  درآمدهای ارزی حوزه گردشگری است که متاسفانه ایران در این زمینه بسیار عقب است و شرایط مطلوبی را برای گردشگران خارجی فراهم نساخته است. شوربختانه جاذبه های تاریخی و باستانی که در سرزمین پهناور ایران وجود دارد برای گردشگران خارجی، انگیزه ای برای سفر به دلایلی که آشکار است، ایجاد نمی کند. لذا به نظر نمی رسد در سال آینده با توجه به اوضاع ناپایدار خاورمیانه از تراز تجاری مثبت در این حوزه برخوردار شویم. زیرا بسیاری از ایرانی ها عمدتا به سفر زیارتی عراق، سوریه، عربستان و یا سفر تفریحی ترکیه مبادرت می کنند و از کشور ارز خارج می شود.

در سال گذشته سفر ایرانی ها به ترکیه در ردیف دوم گردشگران خارجی این کشور قرار گرفته است. فی الواقع خروجی توریست های ایرانی بیش از ورودی گردشگران خارجی به کشور است که سبب کسری تراز گردشگری می شود.

حساب صندوق توسعه ملی ایران خالی است

جامساز در ادامه گفت: بنا به گفته مسئولین، حساب صندوق توسعه ملی ایران نیز خالی است، تصور هم نمی رود که شارژ این صندوق از طریق واریز 40 درصد از درآمدهای نفتی پاسخگوی تحقق اهداف تعریف شده این صندوق باشد. طرفه آنکه بنا به تجارب گذشته، دولت در تنگناهای مالی از آن برداشت می کند. لذا در کمبود منابع ارزی، سرکوب نرخ ارز نمی تواند مانع از افزایش آن شود.

وی افزود: با این اوصاف، بی ثباتی قیمت ارز در  دولت سیزدهم نسبت به دولت های قبل بیشتر و موجب افزایش پیش بینی ناپذیری و عدم قطعیت آینده شده است. همچنین بی ثباتی ارز در افزایش قیمت کالاهای داخلی اثرگذار بوده است و هم اکنون قیمت کالاهای داخلی و مواد غذایی به شدت افزایش یافته و بیشتر خود را در حوزه های معیشت، مسکن، اجاره و خودرو نشان داده است و متأسفانه شرایط به گونه ای است که روند افزایشی قیمت ها در سال جاری نیز ادامه خواهد یافت و از آنجایی که درآمد اقشار مختلف مردم از کارگر، کارمند تا فرهنگی، دانشگاهی، بازنشسته و کشاورز با تورم رشد نمی کند، روز به روز سبد معیشتی کوچکتر و محدودتر و قدرت خرید تنزل می کند و فقر گسترده تر می شود و بسیاری از لایه های طبقه متوسط را نیز به زیر می کشد.

مصاحبه کامل رکنا با دکتر محمود جامساز، اقتصاددان را در اینجا بخوانید.