مفهوم عرضه اولیه در بازار سرمایه چیست ؟

عرضه اولیه سهام شرکت‌ها یکی از گزینه‌های بسیار جذاب برای سرمایه‌گذاران، به ویژه افراد تازه ‌وارد در بورس به شمار می‌رود. چون سهام‌هایی که در عرضه اولیه به فروش می‌رسند در بیشتر مواقع سودآور هستند و به همین دلیل عرضه اولیه طرفداران زیادی دارند. توجه داشته باشید که عرضه اولیه یک شرکت در بورس به این معنی نیست که آن شرکت، تازه کار خودش را شروع کرده است. بلکه به این معنی است که به تازگی اجازه خرید و فروش سهام آن در بورس صادر شده است. حتی گاهی شرکت‌های دولتی با سال‌ها سابقه کار در عرضه اولیه شرکت کنند.

به گزارش اقتصادی رکنا، عرضه اولیه یا «IPO» به این معنا است، اولین باری است که بخشی از سهام یک شرکت در بازار بورس و به شکل عمومی عرضه می‌شود. در واقع با عرضه‌های اولیه سهام یک شرکت در بازار بورس، آن شرکت از حالت سهامی خاص خارج و به یک شرکت سهامی عام تبدیل می‌شود و بعد از آن همه مردم می‌توانند سهام آن شرکت را از طریق بازار بورس خریدوفروش کنند.

به زبان ساده تر هنگامی که شرکتی پس از کسب مجوز های لازم از سازمان بورس و یا فرابورس برای اولین بار وارد بازار سرمایه می شود، اقدام به عرضه سهام خود در قیمت و تعداد مشخص می کند . به این نوع سهام ها که برای اولین بار در بازار بورس عرضه می شوند اصطلاحاً عرضه اولیه سهام آن شرکت گفته می شود . به عبارت دیگر ، به تعداد مشخصی از سهام یک شرکت که در قیمت مشخص برای اولین بار در بازار بورس عرضه می شود.

هدف شرکت ها برای حضور در بورس و عرضه شرکت‌ها در بورس، جذب سرمایه و تأمین مالی است. ورود شرکت‌ها به بورس آن‌ها را ملزم به شفافیت در امور مختلف و صورت‌های مالی می‌کند. این امر خود سبب می‌شود اعتبار بیشتری کسب کنند و در مواردی مانند وام گرفتن کار راحت‌تری داشته باشند. علاوه بر این، حضور در بورس شرکت را در معرض عموم قرار داده و موجب نمایش چهره‌ای مثبت از آن خواهد شد که خود می‌تواند به استقبال هرچه بیشتر مشتریان و افزایش فروش و سود بیانجامد.

چرا عرضه اولیه مورد استقبال قرار می گیرد

در سال‌های اخیر، عرضه‌ اولیه‌ها با توجه به سودآوری خوبی که در کوتاه‌مدت داشته‌اند، مورد استقبال سرمایه‌گذاران و به ویژه کسانی که تازه وارد بازار سرمایه شده‌اند قرار گرفته‌اند. دلیل اصلی استقبال سهامداران از عرضه اولیه‌ها، پایین‌تر بودن قیمت سهم در زمان عرضه نسبت به ارزش ذاتی آن است. بنابراین، به دلیل تقاضای زیاد برای خرید سهام عرضه اولیه، معمولاً قیمت آن در زمان کوتاهی رشد خوبی خواهد داشت و افراد سود مناسبی از فروشش کسب خواهند کرد. عرضه‌های سال‌های اخیر معمولاً سود مناسبی داشته‌اند و به همین دلیل افرادی که تازه وارد بازار سرمایه شده‌اند، بدون نیاز به تحلیل‌های خاص به خرید سهام این عرضه‌ها اقدام می‌کنند.

 چگونه می توان عرضه اولیه خرید

اولین گام برای شرکت در عرضه اولیه این است که کد بورسی داشته باشید. برای این کار باید در سامانه سجام ثبت‌نام کرده و به یکی از کارگزاری‌های مجاز جهت دریافت کد بورس اقدام کنید. کارگزاری‌ها نام کاربری و رمز عبور ورود به سامانه معاملاتی مربوط به کد بورسی‌تان را به شما می‌دهند و از طریق سامانه معاملاتی می‌توانید سفارش‌های خود را ثبت کنید. گام دوم اطلاع از زمان عرضه اولیه‌ها است. با توجه به استقبال مردم به بورس، امروزه رسانه‌های مختلف و اخبار زمان عرضه‌های اولیه سهام شرکت‌ها را اعلام می‌کنند. البته کارگزاری‌ها نیز معمولاً مشتریان خود را از راه‌هایی مانند پیامک از عرضه اولیه‌ها باخبر می‌کنند.

دو روش خرید عرضه اولیه

ثبت سفارش:

در این روش خرید سهام به این صورت می باشد که شرکت ها تعداد سهام منتشر شده ، حداکثر تعداد سهمی که هر فرد می تواند خریداری کند و قیمت هر سهم خود را برای عرضه اولیه در بازار بورس اعلام می کنند . افراد با توجه به این اطلاعات می توانند اقدام به ثبت سفارش برای خرید سهام شرکت مورد نظر کنند .

نکته ای که در این نوع روش خرید وجود دارد این است که با توجه به اینکه عرضه اولیه ها معمولاً با تقاضای بالایی مواجه بوده و همچنین با توجه به محدودیتی که در مقدار سهام عرضه شده وجود دارد ، امکان اینکه تعداد سهام کمتر از مقدار تقاضا شده باشد بالا می رود که این باعث شده تا در این روش بحث اولویت زمانی مطرح شود بدین معنا که حق تقدم با افرادی است که زودتر اقدام به ثبت سفارش کرده و در اولویت برای خرید سهام قرار دارند.

بوک بیلدینگ:

این روش نسبت به روش قبلی جدیدتر بوده و به تازگی معرفی شده است  . تفاوت این روش با روش ثبت سفارش در این است که در روش بوک بیلدینگ دیگر اولویت زمانی مد نظر نمی باشد بلکه اولویت قیمتی مد نظر است .  روش خرید در این حالت به این صورت می باشد که تعداد مشخصی از سهام شرکت در بازه قیمتی مشخصی ارائه می شود و خریدار مختار است تا قیمت مورد نظر خود را در بازه قیمتی تعیین شده انتخاب کند ، اما در آخر اولویت با کسانی است که بیشترین قیمت را پیشنهاد داده اند و سهام شرکت به تعداد مساوی بین این افراد تقسیم می شود.

در حال حاضر سهامداران برای ارسال سفارش خرید عرضه اولیه در بازار بورس و فرابورس، روش بوک بیلدینگ است. در روش ارسال سفارش به شیوه بوک بیلدینگ، سفارشات بر روی یک نماد در بازه زمانی مشخصی که توسط سازمان بورس از پیش اطلاع‌رسانی شده ، دریافت می‌شود. بر این اساس سهامداران فرصت دارند تا طی چند ساعت و بدون هیچ‌گونه اولویت زمانی سفارش خود را ثبت کنند.

در روش بوک بیلدینگ به‌جای تعیین یک قیمت مشخص، یک بازه قیمتی دارای بالاترین و پایین‌ترین آستانه قیمتی اعلام می‌شود. همچنین در این روش حجم یا حداکثر تعداد سهامی که هر فرد می‌تواند دریافت کند نیز از طریق اطلاع‌رسانی‌های سازمان بورس اعلام می‌شود. پس از اتمام مهلت سفارش گیری نیز تعداد سهم هر کد بورسی مشخص می‌شود که این تعداد بر اساس کل افرادی است که در مهلت مقرر سفارش خود را ثبت کرده‌اند.

خرید عرضه اولیه بدون نقدینگی

از آنجا که وجود جذابیت در خرید عرضه اولیه سبب ورود بسیاری از افراد به بورس و دریافت کد معاملاتی شده، بسیاری از کارگزاری ها خدماتی را برای مشتریان خود در خصوص خرید عرضه اولیه در نظر گرفته‌اند که از جمله آن می‌توان به خرید عرضه اولیه بدون نقدینگی توسط کارگزاری برای مشتریان اشاره کرد.

بر این اساس در زمان عرضه اولیه کارگزاری بدون وجود نقدینگی از سوی مشتری اقدام به خرید سهم عرضه اولیه می‌کند. هر زمان که سهم فروخته شد نیز کارگزاری اصل پول خود را دریافت می‌کند. البته در این روش بازه زمانی مشخصی برای فروش سهم درنظر گرفته می‌شود و سهامدار نمی‌تواند تا هر زمان که تمایل داشت، سهم را نگهداری کند و اقدام به فروش نکند.

بهترین زمان برای فروش عرضه اولیه

نمی‌توان در مورد زمان مناسب برای فروش سهام اولین عرضه نظر قطعی داد. چون این موضوع به عوامل مختلفی مانند نیاز شما به نقدینگی حاصل از این عرضه، خرید اولین عرضه به صورت اعتباری از کارگزار و در نتیجه تسویه‌حساب با آن و مواردی از این دست، بستگی دارد.

سهامداران می‌توانند از فردای روز عرضه، سهام خود را به فروش برسانند. اما برای دانستن بهترین زمان برای فروش سهم، باید برخی موارد را در نظر داشته باشید:

    ارزیابی وضعیت فعلی و آینده شرکت عرضه‌ شده در بازار بورس.

    توجه به میزان بزرگی و کوچکی شرکت عرضه ‌شده در بازار بورس.

    مطالعه تحلیل بنیادی سهام عرضه اولیه در سایت‌های تحلیل‌گری و کانال‌های خبری کارگزاری‌ها.

    بررسی رفتار سهامداران عمده در ایام معاملات سهم پس از اولین عرضه .

    بررسی روند فعلی بازار بورس.