ایران ۴۵ هزار دندانپزشک دارد/ ۱۱ استان سرانه‌ای بالاتر از میانگین سرانه دندانپزشک دارند

به گزارش رکنا به نقل از ایرنا، امروزه پوسیدگی دندانی درمان نشده در دندان‌های دایمی، شایع ترین بیماری در تمام جوامع بشری است که آثار اجتماعی و اقتصادی گستردهای دارد. درمان‌های دندانپزشکی نیز همیشه جزو گرانترین درمان‌ها در میان تمام بیماریهای مزمن بوده است و بار اقتصادی زیادی هم بر افراد و هم بر سیستم‌های مراقبت بهداشتی تحمیل می‌کند.

از آنجایی که بیماریهای دهان و دندان از شایع ترین بیماری های عفونی به شمار می روند، درمان به موقع آنها حایز اهمیت است. بر اساس گزارش وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، هر ایرانی حداقل ۶ دندان پوسیده دارد و افراد ۳۰ تا ۴۰ ساله که در اوج سن فعالیت اجتماعی هستند، ۱۲ تا ۱۳ دندان از دست‌رفته دارند. در گروه سنی بالای ۶۵ سال نیز بیش از ۵۵ درصد افراد اصلا دندان ندارند، در حالی که اگر دندان به خوبی نگهداری شود، تا پایان عمر فرد ممکن است از دست نرود.

یکی از مشکلات مربوط به حوزه دندانپزشکی به ناکافی بودن تعداد دندانپزشکان و توزیع نامناسب دندانپزشکان در استانهای کشور باز می گردد.

براساس آخرین آمار منتشر شده توسط سازمان نظام پزشکی ایران، تعداد کل دندانپزشکان عضو این سازمان، ۴۴ هزار و ۵۴۳ نفر است که ۸۷ درصد آنها یعنی ۳۸ هزار و ۷۳۵ دندانپزشک عمومی و ۱۳ درصد یعنی ۵ هزار و ۸۰۸ نفر دندانپزشک متخصص هستند.

همچنین ۵۱.۳ درصد یعنی ۲۲ هزار و ۸۴۸ نفر از کل دندانپزشکان را مردان و ۴۸.۷ درصد یعنی ۲۱ هزار و ۶۹۵ نفر را زنان تشکیل داده اند.

همچنین بررسی ها نشان می دهد که تخصص ارتودنسی بیشترین از سایر تخصصها است. تخصصهای درمان ریشه و جراحی لثه در رتبه دوم و سوم پس از تخصص ارتودنسی قرار دارند.

توزیع جغرافیایی دندانپزشکان

از منظر توزیع جغرافیایی دندانپزشکان در کشور که یکی از چالش های نظام سلامت دهان و دندان محسوب می شود، استان تهران با سرانه ۱ کل یعنی ۱۱۶ دندانپزشک (عمومی و متخصص) به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر جمعیت، در رتبه نخست از نظر توزیع دندانپزشک در کشور قرار دارد. پس از آن، استان های یزد، اصفهان و فارس به ترتیب در رتبه‌های دوم تا چهارم قرار دارند.

میانگین سرانه کل کشور نیز ۴۴ دندانپزشک به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر جمعیت است. از بین ۳۱ استان کشور، ۱۱ استان سرانه‌ای بالاتر از میانگین سرانه دندانپزشک در کشور دارند. استان سیستان و بلوچستان با سرانه ۱۸ دندانپزشک به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر جمعیت، محرومترین استان از نظر تعداد دندانپزشک می باشد که اختلاف سرانه دندانپزشک در آن با برخوردارترین استان یعنی تهران، ۹۸ دندانپزشک به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر جمعیت است.

استان تهران و سیستان و بلوچستان به ترتیب با سرانه ۱۰۱ و ۱۵ دندانپزشک عمومی، ۱۶ و ۳ دندانپزشک متخصص به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر جمعیت، به عنوان برخوردارترین و محرومترین استان از نظر سرانه دندانپزشکان عمومی و متخصص در کشور قرار دارند. اختلاف سرانه دندانپزشک عمومی و متخصص بین برخوردارترین استان(تهران) و محرومترین استان(سیستان و بلوچستان) به ترتیب ۸۵ و ۱۲ دندانپزشک به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر جمعیت است.

بر اساس گزارشی که مرکز پژوهش های مجلس در این زمینه تهیه کرده، توزیع نامتوازن دندانپزشکان در گستره جغرافیایی کشور نشان دهنده توزیع نامتعادل و نامتوازن دندانپزشکان در هر دو مقطع عمومی و تخصص است؛ این توزیع ناعادلانه در نهایت منجر به کاهش دسترسی و در مواقع حادتر، عدم دسترسی به خدمت دندانپزشکی در مناطق محرومتر می شود. این مورد در کنار کاهش دسترسی مالی مردم به خدمت دندانپزشکی، می تواند سلامت دهان و دندان کودکان و بزرگسالان را تحت تأثیر قرار داده و بر افراد هزینه زیادی تحمیل کند و در مواردی منجر به عدم بهرهمندی آنها از خدمات ضروری دندانپزشکی شود.

این مشکل خود محصول چالش های دیگر در حوزه آموزش دندانپزشکی است که از ناکافی بودن هیات علمی و درمانمحور بودن آموزشهای این حوزه ناشی می شود. ضمن اینکه درباره اعضای هیات علمی باید گفت بخشی از آنان از بین فارغ التحصیلان متعهد خدمت هستند که به طور معمول بعد از اتمام دوره تعهد، سمت هیات علمی را ترک کرده وارد حیطه ارائه خدمت در بخش خصوصی می شوند زیرا سازوکارهای مناسب برای جذب و نگهداشت هیات علمی با انگیزه و دارای دستاوردهای علمی بالا پس از پایان دوره تعهد وجود ندارد.

درخصوص آموزش درمان محور دندانپزشکی در کشور نیز مطالعات نشان می دهد که طی چند دهه اخیر، تعداد دندانپزشک متخصص تربیت شده در کشور از کمتر از ۵۰ متخصص دندانپزشک پیش از انقلاب اسلامی به هزار و ۸۰۸ متخصص دندانپزشک در سال ۱۴۰۲ رسیده است اما این افزایش تعداد دندانپزشکان متخصص منجر به ارتقای سلامت دهان و دندان مردم نشده است.

در مطالعه‌ای که درخصوص تجربه پوسیدگی دندان و وضعیت اجتماعی- اقتصادی در کودکان ایرانی در سال ۱۳۹۸ انجام شد مشخص شد که بین تعداد دندانپزشکان سرانه با شاخص دندانهای پوسیده در کودکان ۶ ساله ارتباط مثبتی وجود دارد. به این معنا که با وجود افزایش تعداد دندانپزشکان در سراسر کشور، خدمات بهداشت دهان و دندان به طور مطلوبی برای کودکان ۶ ساله قابل دسترس نیست.

از این رو کارشناسان پیشنهاد می‌کنند ایجاد سازوکارهای انگیزشی مناسب برای تقویت ارائه خدمات پیشگیرانه در حوزه بهداشت دهان و دندان در مراکز بهداشتی، نوسازی و تقویت تجهیزات بهداشت دهان و دندان در مراکز بهداشتی کشور، اجرای برنامه افزایش و بهینه سازی اتاق های بهداشت و محلهای مناسب برای مسواک زدن گروهی مجهز در سطح مدارس کشور، تقویت آموزش‌های مربوط به بهداشت دهان و دندان، آموزش مراقبین سلامت در مورد بهداشت دهان و دندان، پیش بینی سازوکارهای انگیزشی با محوریت افزایش تمایل دندانپزشکان به ارائه خدمت در مناطق محروم و بازتوزیع دندانپزشک و تدوین و اجرای برنامه جذب و نگهداشت هیات علمی حوزه دهان و دندان پیگیری شود.

در این راستا، دولت سیزدهم ارتقای بهداشت و سلامت دهان و دندان را در دستور کار خود قرار داده است؛ زهرا سید معلمی مدیرکل سلامت دهان و دندان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با اشاره به کاهش پرداخت از جیب مردم برای بسته خدمات دهان و دندان در دولت سیزدهم به ایرنا گفته است: تعرفه بسته خدمات سلامت دهان و دندان در مناطق روستایی برای گروه های هدف رایگان و برای این گروه‌ها در مناطق شهری نیز تا ۶۵ درصد تخفیف در نظر گرفته شده است.

به گفته وی، گروه های هدف کودکان از بدو تولد تا ۱۴ سال، مادران باردار و مادران شیرده بوده و برای سایر افراد غیر گروه های هدف نیز در شهرها و روستاها خدمات سلامت دهان و دندان تا ۶۰ درصد کاهش تعرفه داشته است و تخفیف ها بیشتر برای خدمات پیشگیری و ترمیمی یعنی خدمات پایه و بنیادین قرار داده شده تا مردم به پیشگیری سوق پیدا کنند.

سیدمعلمی با بیان این که یکی از مهم ترین موضوعات در ارائه خدمات سلامت، گسترش دسترسی مردم به خدمات و کاهش هزینه ها از جیب در جهت ایجاد رضایتمندی بیشتر در مردم است، گفت: این تعدیل ها به استناد مصوبه هیات وزیران در تعرفه های خدمات سلامت دهان و دندان در مراکز جامع سلامت انجام شد.

این مقام مسوول تاکید کرد: هفت دندانپزشکی که عمدتاً ترمیمی و پر کردن است برای کودکان با پوشش بیمه ای تامین اجتماعی، نیروهای مسلح و بیمه سلامت در روستاها به صورت رایگان و در مراکز جامع سلامت و بخش های دولتی و خصوصی نیز با فرانشیز کم انجام می شود.

وی افزود: فلورایدتراپی برای گروه سنی ۶ تا ۱۴ سال در مدارس نیز رایگان است و باید مراقبت ها و آموزش‌ها را تقویت کنیم و دسترسی فیزیکی و مالی مردم به خدمات دندانپزشکی را گسترش دهیم.

وی ادامه داد: مراکز جامع سلامت و دندانپزشکی ۸۰ درصد نیاز درمانی مردم را پوشش می دهند و همه خدمات دندانپزشکی در روستاها رایگان است و مراکز جامع سلامت نیز با کاهش هزینه ها خدمات ارائه می دهند، تعداد دیگری نیز از خدمات دندانپزشکی بزودی انجام می شود.

وی ادامه داد: اقدام دیگر در جهت افزایش دسترسی مردم به خدمات دندانپزشکی، گسترش پوشش بیمه ای خدمات دهان ودندان است. برنامه وزارت بهداشت افزایش عمقی پوشش خدمات بیمه در دندانپزشکی است که بیمه ها پیش از این در بحث تعداد دندان و نوع خدمت محدودیت هایی قائل شده بودند.

سیدمعلمی با اشاره به فعالیت سه هزار و ۴۰۰ مرکز خدمات جامع سلامت دارای واحد دندانپزشکی و سه هزار دندانپزشک و بهداشت کار دهان و دندان در کشور تصریح کرد: افزایش پوشش بیمه های پایه برای سه خدمت مهم دندانپزشکی شامل پانسمان (پالپوتومی) دندان های شیری و دائمی، درمان عصب زنده دندان های دائمی و نیز درمان ریشه برای دندان های دائمی نیز انجام شده است.