سوخت بری جوانان و زنان ایران در استان پر گنج / راهکارهایی که گرانی و اعتراض اجتماعی تولید نمی کنند + فیلم

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، سوخت بری در استان سیستان و بلوچستان یکی از اصلی‌ترین منابع درآمد مردم محروم در این استان شده است به شکلی که معلمان منطقه می گویند، دانش آموزان ، ترک تحصیل می کنند و به جمع سوخت بران می پیوندند. دور شدن از تحصیل را با این تفکر انجام می دهند که در نهایت هر چقدر درس بخوانند هم در نهایت به دلیل کمبود شغل یا نبود شغلی با درآمد مناسب، راهی جز پیوستن به این شغل سیاه ندارند.

"قاچاق سوخت معضلی دردسرساز که علاوه بر هدر رفت سرمایه ملی، سرمایه ارزشمند انسانی را نیز از بین می‌برد این در حالیست که سود حاصل از آن در جیب عده‌ای سودجو و فرصت‌طلب و سرکردگان باندهای مافیایی بعضا غیرایرانی سرازیر می‌شود.

گرانی بنزین به بهانه کاهش قاچاق سوخت اما بی فایده در مهار قاچاق و سوخت بری

قاچاق دارای اثرات نامطلوبی بر اقتصاد است و سیستان و بلوچستان نیز از این امر مستثنی نبوده است. بروز اختلال در اجرای قانون، قانون گریزی، اختلال در تجارت رسمی سوخت، گسترش اقتصاد زیر زمینی، کاهش سطح معیشت بخش وسیعی از مردم، هدر رفتن منابع ملی و غیره همه از آثار نامطلوبی است که  قاچاق سوخت بر پیکره اقتصاد سیستان و بلوچستان تازیانه می زند. " برگرفته از گزارش خبرگزاری ایرنا به نام "قاچاق سوخت، به یغما رفتن سرمایه ملی" منتشر شده در تاریخ 11 تیر سال 1399

"یک اقتصاددان و استاد دانشگاه گفت: اختلاف قیمت بنزین در داخل و خارج کشور، انگیزه قاچاق بنزین را فراهم کرده است و افزایش قیمت آن، کاهش قاچاق سوخت را به همراه خواهد داشت." برگرفته از گزارش خبرگزاری شانا وابسته به وزارت نفت، منتشر شده در تاریخ 27 آبان ماه سال 1398 یعنی دو روز بعد از گران شدن قیمت بنزین در ایران و ایجاد ناآرامی هایی که کشور را درگیر خود کرد. در همین گزارش معاون وزیر اقتصاد آن زمان تاکید کرده بود : افزایش نرخ بنزین به معنای گرانی دیگر خدمات نیست. دهقان دهنوی افزوده بود :‌ "اگر نرخ بنزین ۵۰ درصد افزایش یابد، به این معنا نیست که نرخ خدمات حمل‌ونقل جاده هم ۵۰ درصد افزایش می‌یابد و باید بررسی کرد که سهم بنزین چند درصد از این خدمات را شامل می‌شود. اندکی پیش‌تر، ‌بنزین ۵ هزار تومانی را با هزار تومان به مردم عرضه می‌کردیم و حال می‌خواهیم تفاوت ۴ هزار تومانی را عادلانه میان مردم تقسیم کنیم، روش عادلانه این است که به قشر ضعیف‌تر یارانه‌ی بیشتری اختصاص یابد به این نوع تقسیم «سود باز توزیع درآمد» می‌گویند." ولی حال با گذشت چهار سال از آن زمان به راحتی با نگاهی به وضعیت اقتصاد و تورم و گرانی ها می توان گفت: معاون اقتصاد آن زمان یا آگاه به اقتصاد نبود و نمی دانست گرانی بنزین در ایران یعنی گرانی همه ابعاد زندگی ایرانیان یا می دانست و سخن دور از واقعیت را بیان کرده بود.

سوخت بری جوانان ، زنان و دختران سیستان و بلوچستان در استان پر گنج ایران

با گذشت چهار سال از زمان گرانی بنزین در ایران برای مهار قاچاق سوخت و جلوگیری از فعالیت سوخت بران در ایران با یک سوخت بر جوان در سیستان و بلوچستان به گفت و گو پرداختیم که در ادمه می خوانید.

در ابتدا این گفت و گو یادآوری کنیم که سوخت بری جوانان ، زنان و دختران و مردم ساکن سیستان و بلوچستان در حالی در این نقطه کشور ادامه دارد که این استان دارای منابع گسترده طلا، مس، آنتیموان، منگنز، تیتانیوم و ده‌ها گونهٔ دیگر از جمله کرومیت، آهن، تالک، منیزیت، گل‌سفید، آنتیموان، فلدسپات خاک صنعتی، نیکل، کائولن، سیلیس و سنگ‌های ساختمانی به ویژه گرانیت... و منابع گردشگری گسترده است.

رسول، سوخت‌بر 25 ساله اهل یکی از روستاهای اطراف نیکشهر است او یک برادر 20 ساله هم دارد که در این کار به او کمک می‌کند. از او می‌پرسم آیا افراد کم سن و سالی را هم می‌شناسی که مشغول به این کار باشند؟ می‌گوید بله دوست برادرم 15 سال سن دارد و سوخت بری می‌کند.

گفتم زنان و دختران هم در این کار به شما کمک می‌کنند؟ گفت بله با تعجب پرسیدم چطور یعنی ما الان زن سوخت‌ بر داریم؟ گفت سوخت‌بری نمی‌کنند ولی در این فرایند به ما کمک می‌کنند به این شکل که وقتی ما سوخت‌ها را می‌بریم لب مرز تا در خانه2های لب مرز انبار شوند تا با یک ماشین دیگر به آن طرف مرز حمل شوند زنان و دختران محلی در حمل و انبارکردن سوخت‌ها به ما کمک می‌کنند.

همراهی زنان بلوچستان با سوخت بران

او در توضیح این مسأله می‌گوید: برخی از آن زنان در مدت زمان کوتاهی از روز اما برخی به عنوان شغل ثابت و کمک کننده اصلی به شوهرانشان این کار را انتخاب کرده‌اند. این سوخت بر اهل نیکشهر در توضیح علت استقبال مردم این منطقه از این شغل گفت: هیچ شغلی در این منطقه وجود ندارد و به صورت تقریبی می‌توان گفت که 80 درصد جوانان این منطقه در شهرستان نیکشهر مشغول سوخت‌بری هستند.

از او در خصوص میزان تحصیلات جوانان این منطقه می‌پرسم که مشغول سوخت‌بری هستند و در پاسخ به من می‌گوید: اغلب جوانان منطقه دیپلم هستند اما لیسانس و فوق لیسانس هم بین آنها وجود دارد. نه اینکه یک یا دو نفر باشند بلکه من خودم 7 نفر فوق لیسانس می‌شناسم که در منطقه ما سوخت‌بری می‌کنند.

در بلوچستان حتی اگر فوق لیسانس هم داشته باشید باید درنهایت به زادگاه خود برگردید و سوخت‌بری کنید این یک انتخاب نیست این تنها گزینه شماست.

رسول اضافه می‌کند: روزی دو مرتبه سرویس می‌روم و بیشتر از این امکان انجام سرویس وجود ندارد و در طول روز هم با کم کردن هزینه استهلاک ماشین و سوخت و سایر هزینه‌ها 300 تا 400 تومان بسته به وضعیت فروش سوخت نصیب ما می‌شود که آن هم برای گذران زندگی ما در این شرایط بسیار پایین است.

او می‌گوید در هر سفر 4 تا 5 مشک 220 لیتری را حمل می‌کنیم و عمدتاً در این منطقه سوخت را با مشک حمل می‌کنند و برای حمل آن از سایر وسیله‌ها استفاده نمی‌شود. وی اضافه می‌کند تاکنون درگیری بین من و مأموران انتظامی صورت نگرفته است اما من شاهد یک مورد تیراندازی به سوی یکی از دوستانم بودم که دلیل آن بی توجهی به ایست مأموران و شلیک و درنهایت ترکیدگی لاستیک‌ها بوده است.

وی بیان می‌کند: هیچ شغلی غیر از کشاورزی و باغداری آن هم در ابعاد کم در این منطقه وجود ندارد و به همین دلیل هیچ شغلی برای کار وجود ندارد و درنهایت جوانان منطقه یا برای پیدا کردن شغل باید مهاجرت کنند و به شهرهای بزرگ‌تر بروند یا اینکه در این منطقه مشغول به سوخت‌بری شوند زیرا جز این چاره‌ای ندارند.

رسول می‌گوید: من پولی برای تأمین هزینه ماشین برای سوخت‌بری نداشتم و ماشین را اجاره می‌کنم و بعد از پایان کار آن را همراه هزینه به صاحبش تحویل می‌دهم.

به او گفتم می‌دانی که اسم این کار قاچاق است و به اقتصاد کشور ضربه می‌زند؟ در جواب می‌گوید: این اسمش قاچاق نیست زیرا ما شغلی غیر از این نداریم. حتی تعداد اندکی از آنهایی که مشغول به این کار هستند شناسنامه ندارند.

چاره‌ای جز سوخت‌بری برایمان نمانده

پرسیدم تلخ‌ترین صحنه‌ای که دیدی چه بود؟ گفت: سه سوخت بر درحالی که داشتند می‌سوختند فریاد می‌زدند کمک کمک اما نمی‌توانستیم کمکشان کنیم. پرسیدم مردند؟ گفت نه خاکستر شدند. می‌گویم پس چرا دوباره سراغ این شغل می‌روی؟ می‌گوید مجبور هستم و هیچ کار دیگری وجود ندارد تا انجام دهیم.

بارها از مسئولان خواستیم اشتغال ایجاد کنید، نکردند!

می ‌گوید من دو تا بچه 4  و یک ساله دارم شما به من بگویید اگر این کار را انجام ندهم چگونه هزینه خانواده را تهیه کنم؟ او می‌افزاید: ما بارها از مسئولان خواستیم تا در این منطقه اشتغال ایجاد کنند اما آنها حتی قدرت حل مشکلات کشاورزان را هم ندارند که یک شغل رسمی محسوب می‌شود چه برسد به اینکه مشکلات ما را حل کنند.

رسول توضیح می‌دهد که بعد از تحویل سوخت در مرز ماشین‌های دیگری که می‌توانند از درون کوه حرکت کنند آنها را به آن طرف مرز می‌برند. چند بار مرزبانی‌ها آن راه‌ها را بستند ولی نتوانستند با این کار مقابله کنند زیرا سیم خاردار را باز می‌کنند یا اینکه اگر چاله‌ای وجود داشته باشد آن را پر می‌کنند.

به رسول می‌گویم چقدر به این کار امیدواری؟ می‌گوید 30 تا 40 سال و بعد از آن امید دیگری ندارم زیرا بعد از آن یا می‌میرم یا دچار دیسک کمر می‌شوم. حتی در مواقعی که جوانان برای خواستگاری می‌روند در این منطقه می‌گویند که سوخت‌بر هستم و این مسأله جا افتاده است.

او در پایان می‌افزاید: آرزو می‌کنم بلوچستان شغل داشته باشد و مردم آسایش و آرامش داشته باشند زیرا با این وضعیت هیچ امیدی به آینده نداریم.

گران کردن بنزین راهکار ممانعت از سوخت بری و قاچاق سوخت است؟

دولتمردان ایران برای جلوگیری از قاچاق سوخت و سوخت‌بری چه راهکار مناسبی می‌تواند داشته باشد؟ آیا گران کردن بنزین می‌تواند راهکار مناسبی باشد؟

افزایش قیمت بنزین شاید اولین راهکاری باشد که در نگاه سیاستمداران برای جلوگیری از قاچاق سوخت و حذف سوخت انتخاب و عملی شود، اما این راهکار به سرعت بر معیشت و اقتصاد خانواده‌های کم درآمد و اقتصاد کشور تاثیرات منفی خواهد گذاشت و بدین ترتیب راهکار موثری در ایران نیست.

ضمن اینکه با توجه به تجربه آبان 98 و گران کردن بنزین و بی اثر بودن آن بر توقف سوخت‌بری و قاچاق سوخت، این راهکار تنها اثرات منفی خود را بر اقتصاد ایران می گذارد و اثری بر کاهش قاچاق سوخت ندارد.

در نظر گرفتن راه‌حل‌های جایگزین مانند افزایش تلاش‌های اجرای قانون برای جلوگیری از قاچاق سوخت و ترویج منابع انرژی تجدید پذیر برای کاهش اتکا منابع درآمدی ساکنان منطقه به فروش بنزین، موثرتر خواهد بود. علاوه بر این، ارائه یارانه یا کمک های مالی به خانواده های کم درآمد می‌تواند به کاهش قاچاق سوخت در مناطقی که قاچاق از آن نقاط شکل می‌گیرد، کمک کند.

استان سیستان و بلوچستان با دارا بودن منابعی چون طلا، مس، آنتیموان، منگنز، تیتانیوم و ده‌ها گونهٔ دیگر از جمله کرومیت، آهن، تالک، منیزیت، گل‌سفید، آنتیموان، فلدسپات خاک صنعتی، نیکل، کائولن، سیلیس و سنگ‌های ساختمانی به ویژه گرانیت... و منابع گردشگری گسترده،یک استان با منبع‌های گسترده تولید شغل و اشتغال است.

دولت می تواند در زیرساخت ها و آموزش برای حمایت از رشد صنایع در منطقه سرمای‌گذاری کند که می‌تواند فرصت های اشتغال پایدار را فراهم کند. این می‌تواند شامل ساخت جاده‌ها، بهبود دسترسی به برق و آب، و توسعه برنامه‌های آموزش حرفه‌ای برای حمایت از توسعه مهارت‌های مورد نیاز برای کار در صنایع و معادن ذکر شده باشد.

تشویق سرمایه‌گذاری خارجی در منطقه نیز می‌تواند به ایجاد شغل و تحریک رشد اقتصادی کمک کند. علاوه بر این، دولت می‌تواند به جوامع محلی برای ایجاد معیشت‌های جایگزین که متکی به قاچاق سوخت نیستند، کمک کند. این می‌تواند شامل حمایت از کسب و کارهای کوچک، ترویج کشاورزی و دامپروری و سرمایه‌گذاری در طرح های اکوتوریسمی باشد که زیبایی‌های طبیعی منطقه را به نمایش بگذارد.

دولت می‌تواند با ارائه منابع درآمدی جایگزین، به کاهش انگیزه‌های قاچاق سوخت و ارتقای رشد اقتصادی پایدار در منطقه کمک کند.

در پایان میتوان تاکید داشت که افزایش قیمت بنزین ممکن است یکی از راه‌حل های جلوگیری از قاچاق سوخت باشد اما در نظر گرفتن راه حل‌های جایگزینی که به علل اصلی مشکل رسیدگی می‌کند، مهم است. دولت می‌تواند با سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها، آموزش و معیشت‌های جایگزین، فرصت‌های شغلی پایدار ایجاد کند و رشد اقتصادی را در مناطقی مانند استان سیستان و بلوچستان افزایش دهد.

خبرنگار : آزاده مختاری