نکات مهم گزارش مرکز پژوهش های مجلس درخصوص سد چمشیر /برنامه ریزی 50 ساله با اتکا به دیتاهای 40 سال پیش!

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، طی دیروز و امروز اختلاف نظرها در مورد سد چمشیر بین مدیران دولتی و کارشناسان افزایش یافت. در حالیکه مقامات وزارت نیرو آبگیری سد چمشیر را تکذیب می کنند فعالان محیط زیست و رسانه های محلی از آبگیری این سد  خبر دادند. این اختلافات تا حدی بود که رییس سازمان محیط زیست دیروز در برنامه زنده تلویزیونی از جمله «اجازه نمی دهیم» در مورد آبگیری این سد استفاده کرد. این در حالیست که فعالان محیط زیست و برخی از منابع محلی از جمله محمد درویش و خبرگزاری دانشجو از آبگیری این سد خبر دادند.

اما جوانب پرداخت نشده گزارش مرکز پژوهش های مجلس درخصوص سد چمشیر نشان می دهد که برخلاف ادعای وزارت نیرو، آبگیری این سد منجر به تداخل مخزن و سازند گچساران خواهد شد. این گزارش به وضوح اذعان می کند با شروع آبگیری، مخزن سد با سازند تبخیری گچساران تداخل پیدا میکند و هرچند طبق نتایج ارائه شده در گزارش های مختلف، نمک در محدوده سازند مخزن مشاهده نشده، اما شرایط برای انحلال ترکیبات فراهم میشود.

در این گزارش به این نکته اشاره می شود که تداخل مخزن با سازند، شرایط را برای انحلال آن و افت کیفیت مخزن فراهم میکند. انحلال سازند گچساران غلظت جریان خروجی از مخزن چمشیر را به اندازه 350 میلی گرم بر لیتر افزایش داده و سالیانه 500 هزار تن املاح وارد مخزن می شود. با توجه به منشأ شورابه عمیق نمکی واقع در زون ۲ ،راهکاری برای مقابله با آن  وجود نداشته و پس از آبگیری با آبدهی ثابت همچنان به مخزن وارد میشود در مخزن نیز به دلیل تماس آب با سازند تبخیری گچساران، انحلال گچ گریزناپذیر بوده و سبب افت کیفیت مخزن خواهد شد.

این گزارش به وضوح اعلام می کند که آبگیری این سد اتفاقی را که در سد گتوند رخ داده تکرار خواهد کردو منجر به لایه بندی کیفی آب در مخزن سد خواهد شد. در گزارش مرکز پژوهش های مجلس آمده است که به دلیل اختلاف زیاد غلظت جریان رودخانه و غلظت چشمه های شور زون ۲، با آبگیری از سد و کاهش نوسان بدنه آبی درون مخزن، انتظار میرود لایه شور که سنگین تر است در عمق مخزن و لایه های باکیفیت در نزدیکی سطح آب قرار گیرند. این شرایط سبب میشود غلظت آب در اعماق مختلف اختالف بسیاری پیدا کرده و اصطلاحاً لایه بندی کیفی رخ دهد. با توجه به تجربه موجود از سد گتوند و وقوع لایه بندی شدید کیفی پس از ورود شورابه نمکی به مخزن، وقوع لایه بندی کیفی در مخزن چمشیر نیز مورد انتظار است.

 خشکسالی ادامه بیابد کیفیت آب پشت مخزن سد افت خواهد کرد

گویا داستان سد چمشیر و غیرشفاف بودن موضوع برای افکار عمومی ادامه دارد. در این باره جمال سامانی، مدیر مطالعات آب مرکز پژوهش های مجلس در پاسخ به سوال خبرنگار اجتماعی رکنا مبنی بر اینکه آیا مطالعات ارزیابی این سد با گزارش مرکز پژوهش ها دو دسته اطلاعات متفاوت را به کارشناسان می دهد یا نه؟ گفت: گزارش ارزیابی این سد مربوط به 10 سال پیش است اما بررسی های ما نشان داد که اختلاف تاثیر دیتاهای روز با گزارش ارزیابی سد در حدود 10 سال پیش حدود 4 الی 5 درصد در شرایط نرمال است.

وی تصریح کرد: هرگونه برنامه ریزی ما برای بهره برداری از سد باید برای شرایط نرمال باشد اما مساله اینجاست که اگر شرایط خشکسالی ادامه داشته باشد کیفیت آب پشت مخزن سد به شدت افت خواهد کرد.

بانک اطلاعاتی کافی برای مطالعات پایه نداریم

در اینجا این سوال به وجود می آید که آیا استانداردهای شرایط نرمال با اتکا به بانک اطلاعاتی 3 یا 4 دهه گذشته پی ریزی شده است یا وزارت نیرو و نهادهای متولی دسترسی به اطلاعات دیگری نیز دارند. کارشناسان حوزه آب و محیط زیست به خوبی می دانند که بانک اطلاعاتی کشور در خصوص دیتاهای اقلیمی در خوشبینانه ترین حالت مربوط به 4 دهه گذشته است و در اینجا سوالی که به وجود می آید این است که آیا می توان برنامه ریزی 50 ساله با اتکا به دیتاهای 40 ساله انجام داد؟ یا اگر شرایط خشکسالی یا تغییرات اقلیمی منجر به تغییر شرایط محیطی در بلند مدت در این منطقه شود، سناریوی وزارت نیرو و نهادهای متولی در این خصوص چه خواهد بود؟

مدیر مطالعات آب مرکز پژوهش های مجلس تاکید دارد: مرجع ما برای استانداردهایی که در مطالعات در نظر می گیریم نیز مطابق با استانداردای وزارت نیرو است و شاید استانداردهای وزارت بهداشت با این مساله متفاوت باشد اما ما استانداردهای نهادی را در مطالعات در سطح مرکز پژوهش ها به عنوان مرجع در نظر می گیریم که متولی آن مساله باشد.

به نظر می رسد وزارت نیرو و نهادهای حاکمیتی قصد ندارند روند بهره برداری از این پروژه را متوقف کنند و در این مساله متفق القول هستند اما برخی از مقامات دولتی حداقل تاکنون از استقلال در رسیدگی فنی به جوانب سود و زیان احداث این سد دفاع کرده اند. نمونه این ادعا اظهارات صبح دیروز علی سلاجقه در مورد آبگیری این سد بود.

او درباره آبگیری این سد گفت: ما از ابتدای کار به وزارت نیرو نامه زدیم که با احداث چند چاهک راستی‌آزمایی انجام دهیم. رئیس جمهوری نیز این نامه را برای وزیر نیرو ارسال کرد. در همین راستا در حال حرکت کردیم و ابتدا راستی‌آزمایی را انجام می‌دهیم.

سلاجقه با قاطعیت اعلام کرد که اجازه آبگیری سد را نمی دهیم و سابقه وی در یک سال گذشته نیز نشان داد که او توانست با وجود فشارهای زیاد در مقابل احداث پتروشیمی در منطقه میانکاله مقاومت کند اما شواهد نشان می دهد که وجود چاه های نفت در این منطقه از یک طرف و پیمانکار چینی پروژه سد چمشیر به همراه لابی های قدرتمند وزارت نیرو از طرف دیگر این بار می تواند پروژه سد چمشیر را از میدان منافع ملی خارج کرده و در میدان کشمکش های سیاسی وزن کشی کند.