شانه های کوچک کودکان توان اثرات روانی کرونا را ندارد/ نمایان شدن اختلالات روانی کودکان با اتمام کرونا

یکی از اقشاری که تحت تاثیر شیوع کرونا قرار گرفته اند کودکان هستند. بسیاری از کودکان نسبت به شیوع این بیماری که همچنان ناشناخته است کلافه شده اند. متخصصان پرخاشگری و لج بازی را ارمغان کرونا برای کودکان در پاندمی کرونا می دانند. بنابراین لازم است تا خانواده ها نسبت به سبک زندگی خود و کودکان شان نکات و مهارت های لازم را فرا گرفته و عملیاتی کنند. دکتر محمد ترکمان وضعیت سلامت روان کودکان در پاندمی کرونا را تشریح و توصیه هایی نیز برای والدین ارائه کرد.

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، همزمان با شیوع کرونا در کشورمان نگرانی ها نسبت به وضعیت تربیتی و رشد روانی زیستی کودکان و نوجوانان نیز افزایش یافت. دوران قرنطینه، مجازی شدن آموزش ها، منع رفت و آمدها، ممنوعیت سفر، حتی رفت و آمد در پارک و بوستان ها نیز نه تنها برای کودکان بلکه برای بزرگسالان اتفاقی ناخوشایند و تقریباً غیرقابل تحمل بود.

اگرچه تجربه های زیستی خانواده ها و ظرفیت روان شناختی و تاب آوری آن ها توانسته است به دادشان برسد اما پاندمی کرونا و مصائب آن برای کودکان و نوجوانان غیرقابل هضم و پذیرش بوده و هست. ناتوانی در ارتباط با همسالان، دوری از مدرسه، پارک و سینما و تفریح هایی این چنینی از برخی کودکان، افرادی لج باز و پرخاشگر ساخته، به طوری که تعداد زیادی از خانواده ها با مراجعه به روان شناس از او برای حل این معضل راهنمایی می خواهند.

مهارت گفت و گو در خانواده، آموزش آرام سازی، تامین منابع حمایتی، معاشرت های مجازی و توصیه هایی از این قبیل برخی از نسخی است که کارشناسان روان شناسی و علوم اجتماعی به خانواده ها پیشنهاد می کنند. برای قابل پذیرش کردن مشکلاتی که کرونا در زندگی خانواده ها و کودکان فراهم کرده است، توصیه هایی از سوی متخصصان روان شناسی کودک و نوجوان ارائه شده است که برخی از آن ها را در گفت و گو با دکتر محمد ترکمان مطالعه می کنیم.

شایع ترین آسیب های روانی کودکان در پاندمی کرونا

دکتر محمد ترکمان، روان شناس کودک و نوجوان در تشریح وضعیت کودکان در زمان شیوع بیماری کرونا و تبعات آن در بلند مدت به خبرنگار رکنا اظهار داشت: کرونا و فراگیری یکسری بیماری ها برای همگان به عنوان اخباری منفی محسوب می شوند. کودکان به دلیل تجربه زیستی و ظرفیت روان شناختی کم، عموماً در مقابله با بلایای طبیعی مثل فراگیری بیماری ها و سیل و زلزله آسیب پذیرتر هستند. این تمام ماجرا نیست و متاسفانه والدین به دلیل ضعف توانایی ابراز هیجانات کودکان، اغلب متوجه واکنش آن ها نمی شوند.

وی در مورد شایع ترین اختلالات و آسیب های ناشی از کرونا در کودکان گفت: شیوع اختلالات اضطرابی یکی از شایع ترین آسیب هایی است که کودکان تجربه می کنند. تجارب بالینی این موضوع را نشان می دهد از زمانی که پاندمی کرونا مطرح شد، اکثر مراجعین از مشکلات اضطرابی کودکان شان از جمله ناخن جویدن، انگشت جویدن، اضطراب تنهایی، اضطراب جدایی، ترس از تنهایی و نگرانی نسبت به از دست دادن والدین و... به شدت رنج می بردند. این موضوعات می تواند مشکلات دیگری مثل نافرمانی و پرخاشگری که بخشی از این موضوع به عدم توانایی ابراز هیجانات کودکان و سوءمدیریت والدین در حل مشکل کودکان شان برمی گردد را ایجاد کند.

ترکمان ادامه داد: متاسفانه والدین مدام اخبار مربوط به کرونا را بررسی می کنند، در مورد مرگ و میر در حضور فرزندان شان صحبت می کنند و با دیدن آمار فوتی های کرونا هیجان زیادی از خود بروز می دهند. وقتی کودکان واکنش های هیجانی والدین را مشاهده می کنند، فکر می کنند که حتماً این واکنش ها صحیح است؛ در این صورت، دچار گمراهی می شوند که چه واکنشی باید در برابر کرونا انجام دهند. در ابتدای شیوع کرونا، اغلب مردم نسبت به اخبار مربوط به کرونا واکنش هیجانی زیادی از خود بروز می دادند، اکنون اما تعدیل یافته و واکنش ها اغلب طبیعی هستند.

کودکان بیشتر در معرض تصاویر جنسی قرارگرفته اند/ نمایان شدن اختلالات روانی پس از اتمام کرونا

روان شناس کودک و نوجوان در آسیب شناسی تاثیر کرونا بر زندگی کودکان افزود: یکی دیگر از مواردی که روی کودکان تاثیر گذاشته است، تغییر سبک زندگی آنهاست. کودکان قبل از شیوع کرونا با همسالان شان در ارتباط بودند، به فضاهای تفریحی مثل پارک و شهربازی می رفتند، اما یکباره سبک زندگی آن ها دچار تغییری گسترده شد. بی نظمی، بی ثباتی و تغییرات ناگهانی سبک زندگی افراد، موجب ایجاد احساس ناامنی در کودکان می شود. کودکان در پی ایجاد این احساس عموماً با پرخاش و لجبازی به محیط واکنش نشان می دهند. والدین در دوران کرونا همواره عنوان می کنند که فرزندشان پرخاشگر شده است. پرخاشگری، لجبازی و کنترل ناپذیری از ثمرات شیوع کرونا در کودکان است.

این استاد دانشگاه با بیان این که یادگیری و افزایش برخی مهارت های زندگی در نتیجه تعاملات اجتماعی ساخته می شود، گفت: در دوران همه گیری کرونا، روابط اجتماعی کودکان محدودتر شده است. والدین زیادی در ماه های اخیر گزارش داده اند که فرزند ما کمتر درس می خواند، تمرکز ندارد، دچار بی تحرکی شده و علاقه اش به فعالیت های اجتماعی کاهش یافته است. در کنار این موضوع وابستگی به فضای مجازی و کنجکاوی آن ها نسبت به موضوعات غیراخلاقی و مربوط به بزرگسالان همزمان با کاهش کنترل گری والدین باعث شده است تا آسیب های دیگری گریبان کودکان را بگیرد. به عنوان مثال والدین گلایه می کنند که فرزندشان در معرض تصاویر جنسی قرار گرفته و این از تبعات مجازی شدن کلاس ها و سروکار داشتن بیشتر کودکان با فضای مجازی و تلفن های همراه است.

محمد ترکمان در بیان آسیب های ناشی از پاندمی کرونا در کودکان و نوجوانان ادامه داد: اختلاف با خواهر و برادر و اعضای خانواده از دیگر آسیب های حاصل از شیوع کروناست. باید توجه داشت که تجربه زیستی کودکان اندک است و شانه های آن ها برای تحمل فشار و استرس های فراوان محیطی که بر آن ها تحمیل می شود کوچک است. پیش بینی می شود که پس از اتمام پاندمی کرونا، مشکلات روانی کودکان و نوجوانان افزایش یابد، زیرا عموماً پس از بحران ها یکسری اختلالات سر باز می کنند و خود را نشان می دهند. اگرچه هم اکنون نیز بسیاری از خانواده ها نسبت به وجود برخی عوارضی که به آن ها اشاره شد، اذعان می کنند.

تاب آوری، وجه تمایز میزان آسیب دیدگی در کودکان و بزرگسالان/ تاب آوری بیشتر مساوی با رشد بیشتر در آینده

روان شناس کودک و نوجوان با تاکید بر این که نقش والدین در کاهش آسیب های ناشی از پاندمی کرونا در کودکان بسیار پررنگ است، افزود: هرچه والدین فضایی امن و حمایتی برای کودکان فراهم کنند، طبیعتاً کودکان با آسیب های کمتری مواجه می شوند. باید توجه داشت که تاب آوری و پرطاقتی، وجه تمایزی است که باعث می شود افراد به یک میزان دچار آسیب دیدگی نشوند. این موضوع در همه سنین یکسان است. والدین برای افزایش تاب آوری می توانند علاوه بر افزایش مهارت های تربیتی، شرایط امنی را برای آموزش این مهارت ها فراهم کنند. این اقدام باعث می شود تا در برابر بحرانی مثل کرونا، کودکان کمتر دچار آسیب دیدگی شوند.

وی در مورد لزوم افزایش تاب آوری در کودکان و خانواده ها افزود: خانواده هایی که تاب آوری بیشتری دارند، در آینده رشد بیشتری را تجربه می کنند. مثلاً یک مرد با تاب آوری بالا در کودکی پس از ابتلا به یک بیماری صعب العلاج، بعد از بهبودی توانسته است به راحتی به زندگی خود ادامه دهد. در مورد افزایش مهارت های تربیتی توصیه هایی برای خانواده ها ارائه می شود که لازم الاجراست. برای این منظور والیدن باید تلاش کنند تا فضایی برای ابراز هیجانات و ناراحتی کودکان فراهم شود. والدین حتماً باید در مورد نگرانی ها و استرس کودکان شان با آن ها گفت و گو کنند. کودکان باید احساسات و هیجانات خود را به رسمیت بشناسند. والدین  نیز باید در خلال صحبت با فرزندان شان همدلی کنند. آن ها می توانند با قصه، بازی و کارهایی از این قبیل احساسات کودکان شان را بشناسند و در ابراز آن ها به کودکان شان کمک کنند.

ترکمان گفت: یکی دیگر کارهایی که به کودکان در پاندمی کرونا کمک می کند، فعالیت های آرام سازی و کاهش هیجانات منفی از طریق تنفس عمیق و ذهن آگاهی است. خانواده ها می توانند زمان هایی را تعیین کنند و با فرزندشان تمرین تنفس عمیق و کارهای آرام سازی انجام دهند، این اقدامات باعث ایجاد فضایی مثبت و دور شدن از استرس های روزمره می شود. علاوه بر این والدین در دوران پاندمی کرونا باید نظم زندگی خود را مثل زمان خواب و بیداری و خوردن شام و نهار تنظیم کنند و البته از سخت گیری نیز بپرهیزند.

در مورد خطرات کرونا حتی با کودکان شوخی هم نکنید/ توصیه هایی به والدین برای عبور از شرایط سخت کرونا

این استاد دانشگاه در توصیه به خانواده ها برای جلوگیری از عواقب ناشی از پاندمی کرونا اظهار داشت: والدین، فعالیت های تفریحی را مثل مراجعه به پارک های خلوت و سفر در مواقعی که اوضاع کرونا آرام است، همزمان با رعایت نکات بهداشتی حذف نکنند، آن ها از این طریق به کودکان می فهمانند با وجود شرایط کرونایی، اما روتین زندگی شان حفظ شده است. نکته دیگر در دوران کرونا، حفظ ثبات جو خانه است، خانواده ها نباید در دوران قرنطینه از مسائل و مشکلات اقتصادی، بیماری کرونا و مصائب آن ها در حضور کودکان استفاده کنند، باید توجه داشت که حتی شوخی کردن در مورد موضوعاتی مثل کرونا می تواند آرامش روانی کودکان را تحت تاثیر قرار دهد.

وی در ادامه گفت: یکسری باید و نباید های تربیتی باید در دوران کرونا رعایت شود، اکنون طبق آماری که اورژانس اجتماعی ارائه کرده است، میزان خشونت های خانگی، همسر آزاری و کودک آزاری افزایش یافته است. استفاده از روش های نوین تربیتی برای کودکان می تواند تا حد زیادی در ایجاد فضایی مثبت در خانواده موثر باشد. علاوه بر این والدین می توانند لیستی از مهارت ها را زمانی که دچار استرس و تنش می شوند، به کودکان ارائه دهند. همچنین آموزش خودگویی مثبت از جمله تکنیک ها و موارد مفید برای کودکان است، اینکه کودک در شرایط دشوار بتواند با روش های مقابله ای و مثبت از وضعیت های سخت عبور کند بسیار مهم و کاربردی است.

محمد ترکمان در توصیه های پایانی خود ابراز داشت: والدین می توانند لیستی از منابع حمایتی برای کودکان شان فراهم کنند، بدین صورت که در آن لیست بنویسند زمانی که کودک از موضوعی ناراحت است، می تواند با پدر و مادر، خاله یا عمو و فلان دوستش صحبت کند. همچنین آموزش حل مسئله نیز می تواند برای کودکان در هنگام پاندمی کرونا بسیار مفید واقع شود. آن ها می توانند در زمان مواجهه با مشکلات، به کمک والدین شان راه حل هایی را برای رفع مشکلات و مسائلی که پیش روی آن هاست به کار بندند.