افزایش فردگرایی بیمارگونه/ فاصله اجتماعی ارزش پول ملی را کاهش می دهد

مسئولیت مدنی/ به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، برخی معتقدند که مسئولیت اجتماعی تحت تاثیر مسئولان قرار گرفته است و به دلیل درست عمل نکردن بخش سیاست، آنها نیز دور مسئولیت مدنی خود خط قرمز کشیده اند.

دولت ظرفیت مسئولایت اجتماعی مردم را به حساب نمی آورد

در حالی که رعایت این مسئولیت می تواند جامعه را سرزنده کند و به پویایی ذهن کمک می کند و جامعه کمتر دچار بیماری و آسیب های اجتماعی می شود. واقعا مسئولیت اجتماعی بدون زیرساخت ها می تواند به منصه ظهور برسد؟ علی انتظاری، جامعه شناس در این باره به خبرنگار اجتماعی رکنا گفت: مردم در حوادثی مانند زلزله و سیل مردم به کمک همنوعان خودشان آمدند آنهم بدون برنامه ریزی دولت. دولت حتی این ظرفیت را به حساب نمی آورد.

ظرفیت های عظیم مردمی دیده نمی شود

وی با اشاره به شرایطی حاکم بر آموزش و پرورش، دانشگاه ها و جامعه، افزود: یک تحلیل از ظرفیت های اجتماعی وجود ندارد که این ظرفیت ها را بشناسند و برای آن برنامه ریزی کنند. به دوره شیوع بیماری کرونا توجه کنید، مردم چقدر خلاهای دولت را در رسیدگی به شرایط پوشش دادند؟ این غیر از مسئولیت مدنی است؟ چرا ظرفیت های عظیمی که وجود دارد را نمی بینیم؟ مردم در مراسم محرم با زدن ماسک و رعایت فاصله های نشان دادند که به مسائل با چشم حق الناس نگاه می کنند.

مردم ایران قانون گریز نیستند، قانون درست نیست

این جامعه شناس با بیان این که اشتباهاتی که مردم می کنند نیز به مسائل ریشه ای تر برمی گردد، گفت: نظام قانونگذاری از ابتدا تحمیلی بوده و قانون فرآیند مشروطیت را طی نکرده به همین دلیل مردم نسبت به آن مقاومت نشان می دهند. مردم ایران میراث دار تمدنی بسیار بزرگ هستند اما در قانونگذاری این تمدن و اسلام لحاظ نشده است. قانون اساسی فرانسه را ترجمه کرده اند و چند بند اسلامی نیز در آن گنجانده اند و به بعد از دوره مشروطیت به کشور تحمیل کرده اند. حالا انتظار دارید مردم نسبت به آن منفعل نباشند؟ مردم ایران قانون گریز نیستند، قانون درست نیست. معتقدم مردم ایران بسیار مسئولیت پذیر هستند و حس همدلی قوی دارد. مشکل ما این است که در نظام برنامه ریزی اقتصادی و اجتماعی، تعلیم و تربیت مردم را لحاظ نکرده است. اشتباهاتی مانند ریختن زباله در خیابان، رعایت نکردن قانون راهنمایی و رانندگی و... را مردم مرتکب می شوند. این موضوعات نیز به دلیل وجود زمینه های شبه مدرن وارداتی است.

تزریق فردگرایی بیمارگونه به جامعه

وی افزود: وقتی موضوعات ریشه ای شبه مدرن وارد جامعه می شود و نظام بانکداری درستی ندارید و به اسم وام 18 درصد، نزدیک به 28 درصد سود می گیرد، یا به دلیل اقدامات و تصمیمات دولت پول ملی کاهش می یابد، احساس تنهایی و رها شدگی در جامعه به وجود می آید. این جامعه را نمی توان با جامعه ای مقایسه کرد که قیمت محصولاتش طی 40 سال تفاوت آنچنانی نداشته است. در حال حاضر در شرایط بحرانی اقتصادی هستیم و از همه مهم تر شرایط ساختاری فردگرایی بیمارگونه را تقویت کرده است. نظام بروکراسی، تعلیم و تربیت، بانکداری و... به نوعی فردگرایی بیمارگونه را به جامعه تزریق می کنند. انتظار دارید از دل فردگرایی بیمارگونه مسئولیت مدنی بیرون بیاید؟ بنابراین علیرغم این موضوعات، مردم این مسئولیت مدنی دارند.

دانش آموزان احساس می کنند موفقیتش در گرو شکست دیگران است

علی انتظاری با اشاره به این که شرایط زمانی مطلوب می شود که ساختارها درست باشند، تاکید کرد: ساختارها و نظام قوانین بسیار اهمیت دارد و باید مورد بازبینی قرار گیرند. ما در جامعه شناسی نمی توانیم به مردم بگوییم که همدلی داشته باشند، بلکه باید ساختارها درست باشد تا هویت مردم در آن همدلی و ارتباطات ها تعریف شود. نظام تعلیم و تربیت مدرن موجود فردگرایی را ترویج می دهد. شرایط به گونه ای است که دانش آموزان احساس می کنند موفقیتش در گرو شکست دیگران است. دانش آموزان در کنکور چه موقع موفق می شود؟ زمانی که دیگری شکست بخورد. نمرات در دانشگاه و مدرسه نیز فردی است و نمره جمعی وجود ندارد. در حالی که نظام سنتی دقیقا برعکس بود و موفقیت فرد را در گرو موفقیت دیگران می دانست. در شرایط کنونی فردگرایی بیمارگونه پرورش پیدا می کند و حس مالکیت در آن به وجود می آید. در چند دهه اخیر بر اهمیت مالکیت فردی تاکید کرده ایم و این امر باعث به وجود آمدن احساس بی تفاوتی نسبت به مشاعات اجتماعی، مشارکت جمعی و مسئولیت مدنی شده است.

فاصله اجتماعی ارزش پول ملی را کاهش می دهد

این جامعه شناس با بیان این که با این که در این شرایط هستیم مردم به دلیل سابقه تمدنی و تعلقات دینی حس حمایت در مردم وجود دارد، افزود: در جامعه افراد وقتی به کمک دیگران و همدلی با آنها می شتابند که با آنها ارتباط داشته باشند. مشکل اساسی در کشور این است که زمینه درون گفتگویی بین افراد و گروه ها ضعیف شده است. این باعث شده که فاصله اجتماعی شکل بگیرد. با تشدید فاصله اجتماعی افراد فقط منافع خود را در نظر می گیرند. این موضوع باعث می شود که اگر فردی پول دارد سکه یا دلار بخرد تا ضرر نکند اما این اقدام ارزش پول ملی را کاهش می دهد و فکر نمی کند این موضوع باعث گران شدن مابقی کالاها می شود و چه بلایی سر همسایه، دوست، فامیل و هموطنش می آید. اگر زمینه ارتباطی در جامعه قوی باشد و مردم از شرایط و وضعیت یکدیگر اطلاع داشته باشند، فردگرایی نیز به وجود نمی آید و همدلی افزایش می یابد. در گذشته فقیر و غنی کنار همدیگر زندگی و در شرایط بحرانی به یکدیگر کمک می کردند. اما امروزه در شهرها ثروتمندان در منطقه ای زندگی می کنند و فقرا را طرد می کنند و به تدریج چشم ندارند که فقرا را ببینند. فقرا هم چشم ندارند ثروتمندان را ببینند. در این شرایط درد همدیگر را حس نمی کنند.

تزریق یک طرفه منابع خبری به مردم

وی با اشاره به این که گفتگوی مردم به مردم قطع شده است، تاکید کرد: امروزه مردم گوش شان به رسانه هاست و یکطرفه از یک منبعی خبر به آنها تزریق می شود. حتی در شبکه های اجتماعی در معرض اطلاعات قرار می گیرند و گفتگو کمتر اتفاق می افتد. در نتیجه فاصله های اجتماعی از بین نمی رود و مردم به همدلی و مجاورت نمی رسند. شبکه های اجتماعی در جامعه می توانست به ارتباط بیشتر انسان ها منتهی شود ولی متاسفانه انسان ها از یکدیگر منفک شدند. دانشگاه هاروارد بر موضوع و عامل "خوشبختی" تحقیقات 50 ساله ای انجام داد. این تحقیقات نشان داد، مهم ترین عامل خوشبختی ارتباطات عمیق بین افراد است.

مردم حتی در تصمیم گیری های شهری  شریک نیستند

وی با اشاره به وجود ظرفیت های عظیم مدنی در جامعه، تاکید کرد: این ظرفیت عظیم در بحران ها بروز پیدا می کند. اما نظام سیاست گذاری در عرصه های مختلف سیاست، اقتصاد و اجتماع این ظرفیت ها را به رسمیت نمی شناسد. در سیاست انتظار می رود که مردم فقط در انتخابات شرکت کنند در حالی که باید در تصمیم گیری نیز از طریق NGOها شرکت داشته باشند. اعضای شورای شهر را مردم انتخاب می کنند. اما در تصمیم گیری های محلی مردم در جریان قرار نمی گیرند. شهرداری هر کاری دلش می خواهد میکند ولی مردم باید در انتخابات شورای شهر شرکت کنند. این مشارکت دادن مردم نیست مردم باید در فرآیند تصمیم سازی شرکت داشته باشند.

ظرفیت های مردمی با بی مهری روبرو است

علی انتظاری با اشاره به این که در سال 97 دبیر همایش زلزله بودم، افزود: با مدیریت بحران صحبت کردم و متوجه شدم مردم جایگاهی در مدیریت بحران ندارند در حالی که ظرفیت های عظیم مردمی داریم. اما به این ظرفیت ها به چشم مزاحم نگاه می کنند. ظرفیت های مردم در تولید و مسائل دیگر نیز مورد بی مهری قرار می گیرد. نظام ساختارهای اساسی باید ظرفیت های مردمی را بشناسند و به آن اهمیت دهند. مردم باید خودشان کارشان را انجام دهند. مردم آقابالاسر نمی خواهند؛ خادم می خواهند. در حال حاضر دولت نقش آقابالاسر را بازی می کند. مادامی که آقابالاسر وجود دارد از مردم سلب مسئولیت می شود. دولت، شهرداری و... با اقدامات خودشان به مردم نشان می دهند، تصمیمات با ماست. به عنوان مثال کوچه ای که آسفالت خوبی دارد ولی جوی ندارد را دوباره آسفالت می کند. وقتی مسئولان با رفتار و عملکرد خود از مردم سلب مسئولیت می کنند چرا انتظار دارید که مردم مسئولیت مدنی داشته باشند؟

مسئولیت مدنی و شفافیت عاریه ای از غرب است

وی با اشاره به این که با الگوهای وارداتی، ظرفیت های عظیم مردمی تضعیف می شود، تاکید کرد: مسئولان مناسبات سنتی قدیمی را بهم زده اند. واژه مسئولیت مدنی، شفافیت و... نسخه هایی است که از کشورهای دیگر عاریه گرفته ایم. ما باید دانش غرب یاد بگیریم نه نسخه هایشان را تجویز کنیم. از ابتدای شبه مدرنیته به جای فراگیری دانش غرب با نسخه های بومی خودمان، نسخه های کشورهای دیگر را به کشور وارد کرده ایم. جامعه شناسان در جلسه با رئیس جمهوری اعلام کردند ما مشکل سرمایه اجتماعی داریم. در حالی که کشور ما سرمایه اجتماعی بسیار عظیمی دارد که تضییع شده است. باید شرایط و بستر مسئولیت مدنی را به صورت ساختاری فراهم کرد و احساس امنیت در جامعه به وجود آید، همه چیز سرجای خود قرار می گیرد. اما تا زمانی که افراد یک جامعه احساس استرس و نگرانی نسبت به آینده دارند و دولتمردان به جای احساس اطمینان دادن این اضطراب را با عملکردشان افزایش می دهند. مردم احساس اطمینان نمی کنند و مسئولیت های مدنی پرورش پیدا نمی کنند. اگر دولتی اعلام کرد که نظام بروکراسی، بانکی و تعلیم و تربیت را به صورت بنیادین متحول کند و نگاه مدرنیته تحویل شود، کاری مبنایی اتفاق می افتد. برای ورود به کانال تلگرام ما کلیک کنید.