چرا پاییز ایران هنوز از خشکسالی عبور نکرده است؟ / بارندگی تهران 89 درصد کاهش یافته

به گزارش رکنا، بررسی داده‌های سازمان هواشناسی کشور نشان می‌دهد ایران در بازه‌های کوتاه‌مدت اخیر با افزایش قابل توجه بارش نسبت به میانگین بلندمدت مواجه بوده است؛ افزایشی که در نگاه نخست امیدوارکننده به نظر می‌رسد، اما تصویر کلی بارش در مقیاس فصلی و سال آبی را به‌طور اساسی تغییر نداده است.

بر اساس داده‌های رسمی، طی هفت روز منتهی به ۲۷ آذرماه، میانگین بارش کشور به ۳۲.۲ میلی‌متر رسیده؛ در حالی که میانگین بلندمدت این بازه تنها ۹.۲ میلی‌متر است. به این ترتیب، میزان بارش در این دوره کوتاه‌مدت حدود ۲۴۹.۶ درصد بیشتر از حد نرمال ثبت شده است.

روند افزایشی بارش به این بازه هفت‌روزه محدود نمی‌شود. از ابتدای ماه جاری تا ۲۷ آذرماه نیز میانگین بارش کشور به ۴۶.۴ میلی‌متر رسیده که نسبت به میانگین بلندمدت ۳۰.۱ میلی‌متری، افزایش ۵۳.۸ درصدی را نشان می‌دهد. این آمار بیانگر آن است که فعالیت متناوب سامانه‌های بارشی در هفته‌های اخیر توانسته بخشی از کم‌بارشی ماه‌های گذشته را در مقاطع کوتاه‌مدت جبران کند؛ هرچند این جبران، هنوز پایدار و فراگیر تلقی نمی‌شود.

با این حال، بررسی وضعیت بارش در مقیاس فصل پاییز و سال آبی جاری، تصویری متفاوت ارائه می‌دهد. از ابتدای سال آبی، یعنی اول مهرماه، تا ۲۷ آذرماه، کشور به‌طور میانگین ۵۰.۳ میلی‌متر بارش دریافت کرده است؛ رقمی که در مقایسه با میانگین بلندمدت ۵۷.۱ میلی‌متری، حدود ۱۲ درصد کاهش را نشان می‌دهد. این داده‌ها حاکی از آن است که بارش‌های اخیر، با وجود شدت بالا، هنوز نتوانسته‌اند کسری انباشته بارش از ابتدای فصل پاییز را به‌طور کامل جبران کنند.

ایران از میانه آذرماه با فعالیت پی‌درپی سامانه‌های بارشی مواجه بوده و در روزهای اخیر نیز سازمان هواشناسی کشور نسبت به بارش‌های شدید در استان‌های جنوبی هشدار سطح قرمز صادر کرده است. با این وجود، بررسی آمار بارش از ابتدای سال آبی نشان می‌دهد تنها چهار استان خراسان جنوبی، کرمان، فارس و هرمزگان بارشی بیش از میانگین بلندمدت داشته‌اند. در این میان، افزایش بارش در خراسان جنوبی ۸۰.۲ درصد، فارس ۱۵.۵ درصد، کرمان ۱۸۳.۹ درصد و هرمزگان ۲۵۹.۴ درصد نسبت به بلندمدت ثبت شده است.

در مقابل، بخش عمده‌ای از استان‌های کشور همچنان شرایط کم‌بارشی را تجربه می‌کنند. استان تهران در سال آبی جاری با ثبت ۸۹ درصد کاهش بارش نسبت به حد نرمال، بدترین وضعیت را دارد. پس از آن، استان قزوین با ۸۰.۴ درصد کاهش بارش در رتبه بعدی قرار گرفته است. شرایط کم‌بارشی در استان‌های دامنه جنوبی البرز نیز مشابه است؛ به‌طوری که استان البرز ۷۴.۳ درصد و سمنان ۶۴.۴ درصد کمتر از میانگین بلندمدت بارش دریافت کرده‌اند.

اوضاع در برخی استان‌های دیگر کشور نیز نگران‌کننده گزارش شده است. خراسان شمالی در شمال شرق، اردبیل در شمال غرب و استان‌های مرکزی و همدان نیز با کاهش بیش از ۶۰ درصدی بارش مواجه بوده‌اند؛ مسئله‌ای که بار دیگر نابرابری مکانی توزیع بارش در کشور را برجسته می‌کند.

در همین راستا، کارشناسان تأکید دارند که ارزیابی وضعیت منابع آب کشور باید با نگاهی بلندمدت و همراه با احتیاط انجام شود. به گفته سحر تاجبخش، رئیس سازمان هواشناسی کشور، بخش قابل توجهی از آب حاصل از بارش‌های اخیر به دلیل نبود مدیریت و جمع‌آوری مناسب، وارد دریا شده است. این در حالی است که ایران به‌دلیل خشکسالی‌های انباشته‌شده در هفته‌ها و ماه‌های گذشته، همچنان با خشکسالی‌های کشاورزی و آب‌شناسی روبه‌روست؛ شرایطی که حتی وقوع بارش‌های مناسب نیز لزوماً به جبران کامل آن منجر نخواهد شد.

بر اساس تعریف رسمی، سال آبی در ایران از اول مهرماه آغاز می‌شود و تا پایان شهریور سال بعد ادامه دارد؛ معیاری که نشان می‌دهد افزایش‌های مقطعی بارش، بدون تداوم و مدیریت مؤثر، نمی‌تواند به‌تنهایی پایان خشکسالی را رقم بزند.