تشکیل یک کنسرسیوم هسته‌ای مشترک با کشورهای حوزه خلیج‌فارس آیا به سود ایران است ؟

آن‌طور که کارشناسان و تحلیلگران می‌گویند، یکی از پیشنهادهای ایران در میز مذاکره برای اثبات صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای ایران ، تشکیل یک کنسرسیوم هسته‌ای مشترک با کشورهای حوزه خلیج‌فارس است، به این معنی که برخی از کشورهای حوزه خلیج‌فارس، ازجمله عربستان و امارات بر فرایند غنی‌سازی اورانیوم در خاک ایران نظارت داشته باشند.

این طرح در سال‌های گذشته هم از جانب مقامات دولتی برای گسترش فعالیت هسته‌ای منطقه‌ای مطرح شده بود، در دولت نهم، در سال ۸۷ مطرح شده بود و رضا آقازاده، رئیس وقت سازمان انرژی اتمی، پیشنهاد تشکیل یک کنسرسیوم مشترک منطقه‌ای را طرح کرده و از تشکیل یک کنسرسیوم مشترک برای ساخت و توسعه نیروگاه‌های اتمی آب سبک گفته بود.

متکی، وزیر وقت امور خارجه هم در همان سال به این پیشنهاد اشاره کرده بود اما پیشنهاد تشکیل کنسرسیوم هسته‌ای مشترک با کشورهای حوزه خلیج‌فارس، به منظور بهبود روابط ایران و کشورهای منطقه، در راستای گسترش فعالیت هسته‌ای در منطقه مطرح شده بود. 

اما حالا گفته می‌شود که تشکیل یک کنسرسیوم هسته‌ای مشترک در قالب یک پیشنهاد صلح به طرف مذاکره‌کننده آمریکایی مطرح شده است. 

این پیشنهاد موافقان و مخالفان جدی دارد. مخالفان این طرح به این موضوع تأکید دارند که این پیشنهاد، موقتاً برای باز شدن گره مذاکرات، طرح شده و ادامه‌دار نخواهد بود و از سوی دیگر منجر به تقویت و بهبود روابط با کشورهای منطقه‌ای حوزه خلیج‌فارس می‌شود.

منتقدان این پیشنهاد اما ابهامات قابل توجهی در مورد طرح کنسرسیوم هسته‌ای مطرح می‌کنند. این سؤال وجود دارد که اگر برمبنای این طرح پیشنهادی، مواد غنی‌سازی و هسته‌ای ایران به منطقه‌ای در خلیج‌فارس منتقل شود و این کشورها برآن نظارت داشته باشند، قرار است سازوکار نگهداری به چه صورتی باشد، نگهداری این مواد، در کجا و به چه شکلی خواهد بود؟

بر این اساس سازوکار و ساختار روشن و دقیقی ندارد. علاوه بر این همچنان این گزاره محل ابهام است که اگر طرف آمریکایی با اعمال نفوذ، کشورهای ناظر را به سمت اعمال فشار به ایران و برای مثال نابودی این مواد غنی‌سازی شده سوق دهد، ایران چه سازوکاری برای مقابله با آن در نظر گرفته است. نکته عجیب آنکه مشتاقان مذاکره و امضای توافق با آمریکا با نگاه ساده‌سازانه به پرونده هسته‌ای ایران معتقدند این پیشنهاد توافق را ممکن می‌کند، برخی دیگر هم معتقدند مطرح کردن پیشنهاد لزوم غنی‌سازی در خاک کشوری دیگر، برای کشورهایی مثل سوئد و اوکراین هم مطرح شده و موضوع جدیدی نیست. به نوعی به دنبال قبح‌زدایی از اصل موضوع هستند، برای مثال یکی از استدلال‌ها آن است که «با تجمیع تأسیسات غنی‌سازی ایران و انتقال آن به یکی از جزایر ایرانی در خلیج‌فارس و مشارکت دادن کشورهای عربی و دیگر بازیگران جهانی، می‌توان به فرمول مرضی‌الطرفینی دست یافت که توافق را ممکن می‌کند. »

 منبع : روزنامه فرهیختگان