علت خارش دست و پا چیست؟ + روش ها درمان خانگی

به گزارش رکنا، خارش دست و پا می‌تواند ناشی از طیف گسترده‌ای از مشکلات باشد که برخی بی‌ضرر و موقتی هستند، اما برخی دیگر ممکن است نشانه یک بیماری جدی باشند. در ادامه، جزئیات بیشتری در مورد علل مختلف خارش و روش‌های درمانی آن ارائه می‌کنیم.

خارش دست و پا ناشی از چیست؟

خارش دست و پا می‌تواند ناشی از عوامل پوستی، داخلی، محیطی یا عصبی باشد. در ادامه، دلایل مختلف این خارش را بررسی می‌کنیم:

۱. مشکلات پوستی (رایج‌ترین علت خارش)

خشکی پوست: رایج‌ترین علت، مخصوصاً در هوای سرد، دوش آب داغ یا استفاده از صابون‌های قوی.

اگزما (درماتیت آتوپیک): التهاب پوستی همراه با خشکی، قرمزی و ترک خوردگی.

پسوریازیس: یک بیماری خودایمنی که باعث ایجاد لکه‌های ضخیم، قرمز و پوسته‌پوسته می‌شود.

کهیر (آلرژی پوستی): واکنش حساسیتی به غذا، دارو، مواد شیمیایی یا نیش حشرات.

عفونت‌های قارچی: مانند پای ورزشکاران که باعث خارش بین انگشتان پا می‌شود.

۲. بیماری‌های داخلی و سیستمیک

دیابت: قند خون بالا می‌تواند باعث آسیب به اعصاب و ایجاد خارش در پاها و دست‌ها شود.

مشکلات کبدی و صفراوی: بیماری‌هایی مثل سیروز یا انسداد مجاری صفراوی باعث تجمع سموم و خارش می‌شوند.

مشکلات کلیوی: نارسایی کلیه باعث افزایش مواد زائد در خون و در نتیجه خارش، مخصوصاً در شب، می‌شود.

کم‌کاری یا پرکاری تیروئید: مشکلات تیروئیدی روی پوست تأثیر گذاشته و می‌توانند باعث خارش شوند.

کمبود ویتامین‌ها (B12، آهن، ویتامین D): کمبود این مواد می‌تواند خارش، خشکی پوست و ضعف عمومی ایجاد کند.

۳. عوامل محیطی و سبک زندگی

تعریق زیاد: می‌تواند باعث تحریک پوست و ایجاد خارش شود.

استرس و اضطراب: ممکن است باعث خارش عصبی و وسواس خاراندن پوست شود.

واکنش به داروها: برخی داروها، مانند آنتی‌بیوتیک‌ها، مسکن‌ها و داروهای فشار خون، می‌توانند باعث خارش شوند.

لباس‌های نامناسب: پوشیدن لباس‌های تنگ یا الیاف مصنوعی می‌تواند تحریک پوستی و خارش ایجاد کند.

۴. چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر خارش بیش از دو هفته ادامه دارد.

اگر با تورم، زخم، تاول یا پوسته‌پوسته شدن همراه است.

اگر شب‌ها تشدید می‌شود و خواب را مختل می‌کند.

اگر همراه با کاهش وزن، خستگی شدید، تب یا تعریق شبانه باشد.

راه‌های درمان خانگی خارش دست و پا

راه‌های درمان دارویی خارش دست و پا

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر خارش دست و پا یکی از شرایط زیر را داشت، بهتر است به پزشک مراجعه کنید.

آیا خارش دست و پا همیشه نشانه بیماری است؟

نه، خارش دست و پا همیشه نشانه بیماری نیست. در بسیاری از موارد، عوامل موقتی و بی‌خطر مانند خشکی پوست، تعریق زیاد، حساسیت به صابون‌ها یا لباس‌های تنگ، استرس و تغییرات آب‌وهوایی باعث خارش می‌شوند.

اما اگر خارش ادامه‌دار باشد (بیش از دو هفته طول بکشد)، شدید شود یا همراه با علائم دیگری مثل قرمزی، التهاب، پوسته‌پوسته شدن، کاهش وزن یا تب باشد، ممکن است به بیماری‌های داخلی، مشکلات پوستی یا واکنش‌های آلرژیک مرتبط باشد و نیاز به بررسی پزشکی داشته باشد.

چرا شب‌ها خارش بیشتر می‌شود؟

شب‌ها خارش بیشتر می‌شود به دلایل مختلفی، از جمله:

۱. تغییرات طبیعی بدن در شب

در طول شب، جریان خون در پوست افزایش پیدا می‌کند و دمای بدن بالا می‌رود که می‌تواند باعث تشدید خارش شود.

ترشح برخی هورمون‌ها (مثل کورتیزول) در شب کاهش می‌یابد و این ممکن است التهاب و حساسیت پوست را بیشتر کند.

۲. کاهش عوامل حواس‌پرتی

در طول روز، ذهن مشغول فعالیت‌های مختلف است، اما شب‌ها که بدن در حالت استراحت است، احساس خارش بیشتر به چشم می‌آید.

۳. خشکی بیشتر پوست در شب

در شب، پوست به‌طور طبیعی آب بیشتری از دست می‌دهد و خشک‌تر می‌شود، که می‌تواند خارش را افزایش دهد، مخصوصاً اگر پوست مستعد خشکی باشد.

۴. برخی بیماری‌ها و مشکلات داخلی

بیماری‌های کلیوی، کبدی، تیروئیدی، دیابت یا مشکلات عصبی می‌توانند باعث خارش شبانه شوند.

واکنش‌های آلرژیک یا حساسیت‌های پوستی ممکن است شب‌ها شدیدتر شوند، به‌ویژه اگر تخت خواب، ملحفه یا لباس خواب باعث تحریک پوست شود.

۵. استرس و اضطراب

استرس می‌تواند سیستم عصبی را تحریک کند و خارش را بدتر کند، مخصوصاً وقتی ذهن شب‌ها آرام‌تر می‌شود و فرد بیشتر روی احساسات خود متمرکز است.

اگر خارش شبانه دائمی و آزاردهنده است، بهتر است علت آن بررسی شود، به‌خصوص اگر با علائمی مثل بی‌خوابی، التهاب یا خستگی همراه باشد.

مواد غذایی مفید برای کاهش خارش

بله، تغییر رژیم غذایی می‌تواند به کاهش خارش کمک کند، به‌خصوص اگر خارش ناشی از حساسیت‌های غذایی، کمبود ویتامین‌ها یا مشکلات التهابی باشد.

مواد غذایی که ممکن است خارش را تشدید کنند

اگر خارش ناشی از حساسیت باشد، چه باید کرد؟

۱. شناسایی و حذف عامل حساسیت‌زا

ابتدا باید مشخص کنی که چه چیزی باعث حساسیت شده است:

مواد غذایی (مانند لبنیات، مغزیات، غذاهای دریایی)

مواد شیمیایی (صابون، شوینده‌ها، عطرها، لوازم آرایشی)

گرد و غبار، موی حیوانات یا گرده گیاهان

پارچه‌های مصنوعی یا لباس‌های پشمی

نیش حشرات یا مصرف برخی داروها

اگر بتوانی عامل حساسیت‌زا را شناسایی و از آن اجتناب کنی، خارش کاهش می‌یابد.

۲. استفاده از داروهای ضدحساسیت

در صورت شدید بودن خارش، می‌توان از داروهای زیر استفاده کرد:

آنتی‌هیستامین‌ها (مثل لوراتادین، ستیریزین، فکسوفنادین) برای کاهش واکنش آلرژیک

کرم‌های ضدالتهاب موضعی (مثل هیدروکورتیزون، بتامتازون) برای کاهش قرمزی و خارش

لوسیون‌های مرطوب‌کننده (مثل اوسرین یا کرم‌های اوره‌دار) برای جلوگیری از خشکی پوست

۳. درمان‌های خانگی و طبیعی

کمپرس سرد: یک پارچه خیس و سرد روی محل خارش بگذار.

حمام جو دوسر: جو دوسر را در آب ولرم حل کن و در آن حمام بگیر.

استفاده از ژل آلوئه‌ورا: خاصیت آرامش‌بخش و ضدالتهابی دارد.

چای بابونه یا روغن نارگیل: به تسکین پوست حساس کمک می‌کند.

۴. پرهیز از خاراندن پوست

خاراندن می‌تواند پوست را زخم کند و باعث عفونت یا تحریک بیشتر شود. بهتر است ناخن‌ها را کوتاه نگه داری و در صورت نیاز، از دستکش نخی استفاده کنی.

۵. مراجعه به پزشک در موارد شدید

اگر خارش با تورم شدید، تنگی نفس، التهاب گسترده یا تب همراه باشد، ممکن است نیاز به درمان اورژانسی یا بررسی پزشکی داشته باشد.

ویتامین‌ها و مواد مؤثر در کاهش خارش