رشد شغل‌های غیررسمی؛ پیامد مستقیم تحریم در ایران
رکنا سیاسی: تحریم‌های اقتصادی سال ۲۰۱۲ با ایجاد شوک در هزینه‌های تولید و واردات، باعث افزایش اشتغال غیررسمی در ایران شد و کارگران کم‌سواد بیشترین آسیب را متحمل شدند.
یک مطالعه بین‌المللی نشان می‌دهد تحریم‌ها با ایجاد شوک در واردات و هزینه‌های تولید، موجب افزایش انتقال کارگران از بخش رسمی به غیررسمی شده‌است. صنایع وابسته به تجارت خارجی بیشترین رشد اشتغال غیررسمی را تجربه کردند و کارگران کم‌سواد بیش از دیگران از این وضعیت آسیب دیدند.
به گزارش دنیای اقتصاد، مطالعه‌ای با عنوان «تحریم‌های اقتصادی و اشتغال غیررسمی» در ژورنال اقتصاد کار منتشر شده است که به بررسی اثر تحریم‌های هسته‌ای سال2012 بر وضعیت بازار کار غیر رسمی در کشور پرداخته است. این پژوهش اشاره می‌کند که پس از تحریم‌ها، کارگران در صنایعی که در ارتباط بیشتری با فضای تجارت بین‌المللی هستند، در مقایسه با کارگران در صنایعی که با تجارت بین‌المللی کمتری درگیر هستند، به‌طور قابل‌توجهی بیشتر وارد اشتغال غیر رسمی شده‌اند.
تمرکز پژوهش بر تحریم‌های شدید و ناگهانی سال۲۰۱۲ است که برخلاف موج‌های قبلی، با جامعیت و شدت بی‌سابقه‌ای بخش مالی، بانکی و تجاری کشور را هدف قرار داد و عملا شوکی بزرگ به کانال‌های وارداتی و صادراتی، تامین مالی بین‌المللی و زنجیره تامین صنایع وارد کرد. نتایج پژوهش این اقتصاددانان نشان می‌دهد اشتغال غیررسمی بخش بزرگی از بازار کار کشورهای در حال توسعه را تشکیل می‌دهد؛ در این کشورها ۷۰ تا ۸۰ درصد مشاغل بدون ثبت رسمی و بیمه و با امنیت شغلی بسیار پایین هستند.
بررسی‌ها نشان می‌دهد تحقیقات درباره ارتباط تحریم‌ها و اشتغال غیررسمی محدود بوده است و دلیل آن کمبود داده قابل اتکا درباره اشتغال غیررسمی و دشواری جدا کردن اثر تحریم‌ها از اثر جنگ یا بی‌ثباتی سیاسی در کشورهای هدف است.
تحریم‌های سال۲۰۱۲ سه ویژگی مهم داشتند: اول، شدت بی‌سابقه؛ دوم، جامعیت و پوشش گسترده؛ سوم، اعمال ناگهانی بدون دوره گذار. از جمله اجزای تعیین‌کننده این تحریم‌ها می‌توان به ممنوعیت کامل مراوده موسسات مالی جهان با بانک مرکزی ایران، تحریم نفت و فرآورده‌های نفتی، قطع دسترسی ایران به سوئیفت و اعمال تحریم‌های ثانویه علیه شرکت‌ها و بانک‌های غیرآمریکایی اشاره کرد. این فشارها تجارت خارجی ایران را مختل کرد، بسیاری از شرکت‌های خارجی را از حضور در بازار ایران خارج ساخت و ارزش پول ملی را کاهش داد.
بخشی از صنایع ایران به واردات مواد اولیه و قطعات وابسته‌اند و محرومیت ناگهانی از این کانال‌ها موجب افزایش هزینه تولید، کاهش ظرفیت تولیدی و کاهش بهره‌وری می‌شود. بنگاه‌ها برای بقا در شرایط رکودی ناچار می‌شوند هزینه‌های خود را کاهش دهند و یکی از ساده‌ترین و سریع‌ترین راه‌ها برای کاهش هزینه، بهره‌گیری از نیروی کار فاقد بیمه و قراردادهای رسمی است.
نتایج این پژوهش انجام‌شده نشان می‌دهد تحریم‌ها به‌طور معناداری احتمال اشتغال غیررسمی را در صنایعی که وابستگی بالاتری به تجارت خارجی داشتند، افزایش داده‌اند. بررسی‌ها نشان می‌دهد تحریم‌ها اگرچه بر احتمال کلی اشتغال یا بیکاری کارگران اثر قابل‌توجهی ندارند، اما مسیر اشتغال آنها را جابه‌جا می‌کنند؛ به این معنا که کارگران به جای بیکار شدن، از اشتغال رسمی به اشتغال غیررسمی منتقل می‌شوند. اثر تحریم‌ها بر کارگران کم‌سواد شدیدتر از سایر گروه‌هاست؛ زیرا این گروه آسیب‌پذیرتر است و فرصت کمتری برای بازگشت به اشتغال رسمی دارد.
ارسال نظر