نه صلح‌طلبی منفعلانه، نه جنگ‌طلبی افراطی؛ ایران و راه سوم در مواجهه با تجاوز صهیونیستی

در فضای پرتنش منطقه‌ای که تحت تأثیر اقدامات تحریک‌آمیز رژیم صهیونیستی علیه منافع ایران قرار گرفت، جمهوری اسلامی ایران موفق شد مسیر دشوار اما موفقی را در سیاست خارجی ترسیم کند؛ مسیری که نه به ورطه جنگ‌طلبی افتاد و نه در دام انفعال صلح‌طلبانه اسیر شد. در حالی که برخی محافل داخلی و خارجی تلاش داشتند با دوقطبی‌سازی "جنگ یا صلح"، مسیر ملی را منحرف کنند، ایران با اتکا به عقلانیت راهبردی و دیپلماسی فعال، راه سوم را انتخاب کرد: دفاع مشروع، مبتنی بر حقوق بین‌الملل، همراه با ابتکار عمل دیپلماتیک.

دوقطبی‌سازی کاذب؛ ابزار فرسایش روانی و رسانه‌ای

پس از حمله ناجوانمردانه اسرائیل و پاسخ متقابل ایران، جریان‌هایی در داخل و خارج تلاش کردند فضای عمومی را به دو قطب متضاد تبدیل کنند؛ عده‌ای با شعارهای «جنگ نه، صلح آری» و گروهی دیگر با نگاهی تندروانه به دنبال تشدید درگیری‌ها بودند. اما آن‌چه اتفاق افتاد، شکسته‌شدن این دوقطبی مصنوعی با ورود مستقیم دولت، نهادهای دیپلماتیک و شخصیت‌های فراملی ایران به میدان سیاست‌ورزی فعال بود.

ایران نشان داد که مقاومت هوشمندانه به معنای جنگ‌طلبی نیست، همان‌طور که گفت‌وگو و دیپلماسی، به معنای پذیرش بی‌قید و شرط تحقیر و تهدید نیست. این پیام، به‌درستی به جامعه جهانی منتقل شد.

دستاوردهای دیپلماسی فعال ایران در طول بحران

در طول ۱۲ روز بحران، دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران – با هدایت وزارت امور خارجه و همراهی مقامات ارشد نظام – تلاش وسیعی برای تبیین روایت خود در سطح بین‌المللی انجام داد. بخشی از موفق‌ترین اقدامات ایران در این مقطع به شرح زیر است:

    رسانه‌ای‌سازی فعال در سازمان ملل: با صدور بیانیه‌های رسمی، ارسال گزارش‌های مستند از نقض قوانین بین‌المللی توسط اسرائیل و پیگیری پرونده‌های حقوقی در مجامع بین‌المللی، جمهوری اسلامی ایران توانست دفاع خود را مشروع، مسئولانه و قابل قبول جلوه دهد.

    رایزنی با کشورهای مؤثر: تماس‌های پی‌درپی با کشورهای محور مقاومت، همسایگان منطقه‌ای، متحدان شرقی و حتی برخی دولت‌های اروپایی باعث شد فضای رسانه‌ای علیه ایران به تعادل برسد.

    افکارسنجی دیپلماتیک در منطقه: برخلاف انتظار صهیونیست‌ها، کشورهای مهم منطقه از جمله برخی اعضای شورای همکاری خلیج فارس، اقدام ایران را تحریک‌آمیز ندانستند و بیانیه‌هایشان حاوی توازن و احتیاط بود؛ نتیجه عملکرد دیپلمات‌های ایرانی در پشت صحنه.

    تنظیم دقیق سطح پاسخ نظامی: اقدام نظامی ایران هوشمندانه طراحی شد تا ضمن بازدارندگی، بهانه‌ای برای جنگ فراگیر به دست دشمن ندهد. همین دقت، نشانه‌ای روشن از هماهنگی دستگاه دیپلماسی و امنیت ملی کشور بود.

تثبیت روایت ایران؛ از حاشیه به متن

یکی از دستاوردهای مهم این دوره، تغییر جایگاه روایت ایران در افکار عمومی بین‌الملل بود. پیش از این، رسانه‌های بین‌المللی عمدتاً تصویر ایران را در حاشیه بحران‌های منطقه‌ای ترسیم می‌کردند؛ اما اکنون، با عملکرد حرفه‌ای رسانه‌های مستقل داخلی، همراه با دیپلماسی چالاک وزارت خارجه، روایت ایران به متن اصلی گزارش‌ها و تحلیل‌های بین‌المللی تبدیل شد. برای نخستین بار، برخی از تحلیل‌گران غربی نیز اقدام ایران را نه تهدید بلکه «پاسخی منطقی در چارچوب دکترین بازدارندگی» توصیف کردند.

جمع‌بندی: راهبرد ملی در تقاطع جنگ و صلح

ایران در مواجهه با ماجراجویی صهیونیستی، نه از مقاومت دست کشید، نه فریب دوقطبی‌سازی رسانه‌ای را خورد. با ترکیب منطق، قانون و قدرت، مسیری مستقل و هوشمندانه را پیمود که اکنون به‌عنوان مدلی از حکمرانی بحران در جهان چندقطبی در حال طرح شدن است.

در جهانِ در حال گذار از قطب‌بندی‌های سنتی، شاید بزرگ‌ترین پیروزی، حفظ استقلال روایی و ابتکار دیپلماتیک بدون فداکردن امنیت ملی باشد؛ و این همان چیزی بود که جمهوری اسلامی ایران در آن سربلند بیرون آمد.