حقوق کارگران در برابر گرانی شب عید / آیا این رقم کافی است؟

رقم اعلام‌شده به‌عنوان عیدی کارگران در سال ۱۴۰۵ بار دیگر به روشنی شکاف میان درآمد رسمی افراد شاغل و هزینه‌های واقعی زندگی را برجسته کرد. بر اساس قانون کار، عیدی کارگران معادل ۶۰ تا ۹۰ روز دستمزد روزانه محاسبه می‌شود. با این حال، با رقم حداقل ۲۰ میلیون تومان و حداکثر ۳۱ میلیون تومان، این مبلغ تنها می‌تواند بخشی از هزینه‌های یک خانواده کارگری در یک ماه را تأمین کند؛ چه برسد به مخارج سنگین مربوط به شب عید.

پیش از شروع اسفندماه، بخش عمده‌ای از در‌آمد کارگران به هزینه‌های اجاره مسکن، قبوض خدماتی، اقساط وام، درمان و تحصیل فرزندان اختصاص می‌یابد. با نزدیک شدن به ایام نوروز، این فشار اقتصادی شدیدتر می‌شود؛ چرا که نیاز به خرید مایحتاجی نظیر آجیل، میوه، لباس جدید، وسایل هفت‌سین، مواد شوینده و هزینه‌های خانه‌تکانی در کنار سایر مخارج، خانواده‌های کارگری را با نیاز به ده‌ها میلیون تومان روبرو می‌کند. ارقام فعلی عیدی کارگران حتی پاسخگوی این هزینه‌های حداقلی نیست.

بی‌اثری عیدی بر معیشت خانواده‌ها

عیدی دیگر کارکرد حمایتی خود را از دست داده و به یک رقم نمادین تبدیل شده است. عددی که تنها در بودجه‌نویسی اقتصادی دولت جایگاه دارد و سهمی در بهبود زندگی کارگران ندارد. بسیاری از کارشناسان اقتصادی و نمایندگان مجلس بارها هشدار داده‌اند که حذف ارز ترجیحی، گرانی‌های مداوم، رکود اقتصادی و کاهش قدرت خرید خانوارها، باعث شده است که عیدی کارگران سالانه حتی پاسخگوی یک‌دهم نیازهای واقعی معیشتی هم نباشد.

تأثیرات اجتماعی؛ رشد نارضایتی

مسئله تنها به امور اقتصادی محدود نمی‌شود، بلکه ابعاد اجتماعی قابل‌توجهی نیز دارد. وقتی کارگری پس از یک سال تلاش و سخت‌کوشی عیدی‌ای دریافت می‌کند که حتی از خرید یک دست لباس جدید برای فرزندش عاجز است، احساس بی‌عدالتی و ناامیدی در او شکل می‌گیرد. هم‌زمان با وعده‌های دولت برای حمایت از معیشت، عدم توانایی در تأمین نیازهای زندگی پایه، اعتماد مردم را به شدت متزلزل می‌کند. خانواده‌های کارگری نیز در اغلب مواقع مجبور هستند میان برگزاری حتی ساده‌ترین جشن‌های نوروزی و بازپرداخت بدهی‌هایشان یکی را به اجبار انتخاب کنند.

دستمزد ناهمگام با تورم؛ یک بحران عمیق

اقتصاددانان معتقدند ریشه این مشکل در سیاست‌های دستمزدی نادرست است. تعیین عیدی بر اساس حقوقی که متناسب با نرخ تورم تنظیم نشده، چیزی جز تداوم فقر به دنبال ندارد. حتی بالاترین میزان عیدی که معادل ۳۱ میلیون تومان است، کمتر از هزینه معیشت یک ماه در شهرهای بزرگ می‌باشد. به این ترتیب، عیدی سالانه بیشتر به مرهمی موقتی تبدیل شده که مراکز اقتصادی تنها بخشی از عقب‌افتادگی مالی کارگران را جبران می‌کند.

برای بسیاری از خانواده‌های کارگری، نوروز دیگر زمانی برای جشن و شادی نیست، بلکه مقطعی برای برآورد بدهی‌ها و گذران روزهای سخت‌تر شده است. ادامه این چرخه فقر و نارضایتی بدون اصلاح سیاست‌های دستمزدی و مدیریت مؤثر تورم می‌تواند بحران‌های اجتماعی گسترده‌ای را به همراه داشته باشد. عیدی سال ۱۴۰۵ بیش از آن‌که نشانه‌ای از قدردانی باشد، تصویر روشنی از تشدید شکاف اقتصادی و اجتماعی در ایران معاصر است.