نباید تصور کرد که تنها مسئله کشور «کمبود آب» است / اقتصاد آب باید اصلاح شود

به گزارش رکنا، محمدرضا کاویانپور، رئیس مؤسسه تحقیقات آب وزارت نیرو در نشست خبری به مناسبت هفته علوم صوتی ۱۴۰۴ و رویداد ملی تیکه نگاری صوتی در پاسخ به پرسش خبرنگار رکنا درباره وضعیت فناوری‌های نوین در مدیریت منابع آبی کشور گفت: به نظر من این موضوع مایه افتخار است که ما توانسته‌ایم فناوری‌های مرتبط با آب را بدون اتکا به خارج از کشور تولید کنیم. با این حال، باید توجه داشت که فناوری صرفاً یک ابزار فنی نیست بلکه به نگاه فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی نیز نیاز دارد.

وی با بیان اینکه در کشور فناوری‌های ساده‌ای وجود دارد اما استفاده عمومی از آن‌ها فراگیر نشده است، افزود: این مسئله تا حد زیادی ناشی از نبود درک اقتصادی از ارزش آب است. توسعه فناوری نیازمند وجود انگیزه اقتصادی است. سرمایه‌گذار، هرچقدر هم دغدغه‌مند باشد، زمانی وارد عمل می‌شود که بازده اقتصادی فعالیت خود را تضمین‌شده ببیند. وقتی آب با قیمت پایین در اختیار مصرف‌کننده و کشاورز قرار می‌گیرد، انتظار به‌کارگیری فناوری‌های نوین مدیریت مصرف چندان واقع‌بینانه نیست.

رئیس مؤسسه تحقیقات آب در ادامه تصریح کرد: توسعه اقتصادی، توسعه فناوری و هر نوع حرکت در حوزه منابع آب بدون توجه به اقتصاد آب ممکن نیست. نمونه روشن آن صنایع بزرگ مانند فولاد است. زمانی که تولید فولاد از ۱۰ میلیون تن به ۵۰ میلیون تن افزایش می‌یابد، باید مصرف آب در این بخش از ۴۰ مترمکعب به ازای هر تن فولاد به حدود ۱۰ مترمکعب کاهش یابد. در کنار این، بازیافت و بازچرخانی آب نیز باید جدی گرفته شود.

کاویانپور افزود: اکنون پروژه‌هایی مانند انتقال آب از خلیج فارس به استان‌هایی نظیر اصفهان، کرمان و معادن مس در حال اجراست. این انتقال به دلیل صرفه اقتصادی آن صورت می‌گیرد. اگر هزینه استحصال آب در محل پایین‌تر بود، صنایع هرگز سراغ سرمایه‌گذاری چند هزار میلیاردی برای آب‌شیرین‌کنی و انتقال نمی‌رفتند. بنابراین، سیاست‌گذاری و اقتصاد در این عرصه تعیین‌کننده است.

او با اشاره به تجارب جهانی در زمینه احیای دریاچه‌ها و مقابله با خشکسالی گفت: مهم آن است که از این تجارب درس بگیریم و اثرات منفی خشکسالی را بر جوامع انسانی کاهش دهیم. یکی از اولویت‌ها، بازتعریف چاه‌های مجاز و غیرمجاز و اصلاح الگوی کشت است. امروزه در جهان کشاورزی به سمت سیستم‌های نوینی رفته که با یک‌نهم مصرف آب و زمین، چند برابر تولید دارند. این همان جایی است که فناوری باید نقش ایفا کند.

وی افزود: افزایش دمای کشور و تغییرات اقلیمی نشان می‌دهد که حوزه‌هایی مانند صنعت ساختمان نیز باید متحول شوند. دیگر نمی‌توان با روش‌های سنتی معماری و مصرف انرژی زندگی کرد. معماری و مصالح باید با اقلیم جدید سازگار شوند.

رئیس مؤسسه تحقیقات آب تأکید کرد: نباید تصور کرد که تنها مسئله کشور «کمبود آب» است. آب بخشی از یک سیستم بزرگ‌تر است و اگر این سیستم به‌هم بخورد، تمام اجزای دیگر از جمله انرژی، کشاورزی و صنعت نیز دچار اختلال می‌شوند.

او گفت: در جهان امروز حتی برای تولید یک فنجان قهوه هم میزان انتشار کربن سنجیده می‌شود. سبک زندگی ما نیز باید تغییر کند تا با شرایط اقلیمی و زیست‌محیطی جدید هماهنگ شود.

وی با اشاره به موضوع دریاچه ارومیه خاطرنشان کرد: فرونشست زمین و خشکسالی پدیده‌هایی تاریخی در ایران هستند، اما در سال‌های اخیر شدت بیشتری یافته‌اند. به عنوان مثال، کاهش تراز دریای خزر که پیش‌تر در حد یک سانتی‌متر در سال بود، اکنون به حدود ۲۵ سانتی‌متر رسیده و موجب جلب توجه عمومی شده است. به گفته او، کشور درگیر خشکسالی طولانی‌مدت است که احتمالاً تا نیمه قرن ادامه دارد و حتی مدل‌های اقلیمی پیش‌بینی می‌کنند که تا پایان قرن نیز تداوم خواهد داشت.

رئیس مؤسسه تحقیقات آب در پایان گفت: با وجود همه این چالش‌ها، حفظ پهنه‌های آبی کشور همچون دریاچه ارومیه ممکن است؛ شاید نه در شکل ایده‌آل، اما در حد قابل قبول با تلاش ملی و مدیریت علمی می‌توان آن را زنده نگه داشت. از بین رفتن این پهنه‌ها تبعات زیست‌محیطی گسترده‌ای برای جوامع پیرامونی دارد، از جمله تأثیر بر کشاورزی در شمال کشور به‌واسطه تغییر مسیر بادهایی که از دریاچه عبور می‌کنند. بنابراین، حفظ این منابع یک ضرورت ملی است.

به گزارش رکنا، هدف از هفته علوم صوتی ۱۴۰۴ و رویداد ملی تیکه نگاری صوتی، پرداختن به کاربردهای متنوع علوم و فناوری‌های صوتی و آگاهی‌بخشی عمومی درباره اثرگذاری این دانش بر زندگی امروز و آینده کشور است. هفته صوتیّات می‌خواهد نشان دهد که امواج صوتی، می‌تواند ابزاری برای حل مسئله، نوآوری و بهبود کیفیت زندگی باشد؛ چه در قالب بهبود شنوایی با دستگاه‌های پیشرفته، چه در مهندسی ساختمان برای کاهش آلودگی صوتی، یا در علم داده برای تحلیل سیگنال‌های پیچیده. هفته صوتیّات 1404، مجموعه‌ای هدفمند از رویدادهای هنری، علمی، پژوهشی و فناورانه است تا جامعه هدف آن‌ها بتوانند جنبه‌های کمتردیده‌شده امواج صوتی را کشف کنند و درک تازه‌ای از قدرت آن را به‌دست آورند.