زلزله بم زنگ خطری که هنوز شنیده نمی‌شود؛ ۳۰ میلیون ایرانی در خانه‌های ناایمن زندگی می‌کنند

به گزارش رکنا، علی بیت‌اللهی، استاد دانشگاه و عضو هیأت علمی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی با اشاره به پنجم دی‌ماه، سالروز زلزله ویرانگر بم گفت: سحرگاه پنجم دی سال ۱۳۸۲، پس از چند پس‌لرزه، زمین‌لرزه‌ای مهیب بم را لرزاند که در بدترین زمان ممکن، حوالی ساعت پنج صبح و هنگام خواب مردم رخ داد و جان بیش از ۳۱ هزار و ۵۰۰ نفر را گرفت.

وی افزود: موقعیت جغرافیایی بم و غالب بودن ساختمان‌های گلی و قدیمی با پتانسیل آواری بالا، در کنار کمبود نیروهای امدادی و گردوغبار شدید ناشی از فروریختن بناها، باعث شد بیشترین تلفات در همان ساعات ابتدایی رخ دهد.

بیت‌اللهی با مقایسه این حادثه با زلزله‌ای هم‌زمان در ژاپن اظهار کرد: در همان ایام، زمین‌لرزه‌ای ۶.۶ ریشتری در ژاپن تنها یک قربانی داشت که آن هم بر اثر سکته بود؛ مقایسه‌ای که نشان می‌دهد عامل اصلی مرگ‌ومیر در زلزله‌ها، کیفیت ساخت‌وساز است نه صرفاً بزرگی زمین‌لرزه.

وی تأکید کرد: سالم ماندن ارگ تاریخی بم موجب شکل‌گیری تصور نادرستی درباره نبود خطر زلزله در این منطقه شده بود، در حالی که این حادثه نشان داد حتی مناطق به‌ظاهر آرام نیز می‌توانند لرزه‌خیز باشند.

این استاد دانشگاه با اشاره به ضعف شبکه لرزه‌نگاری در زمان وقوع زلزله بم گفت: کمبود ایستگاه‌های لرزه‌نگاری حتی باعث شد محل دقیق زلزله در ساعات اولیه به‌درستی شناسایی نشود و این موضوع اهمیت توسعه زیرساخت‌های پایش لرزه‌ای را دوچندان می‌کند.

بیت‌اللهی افزود: زلزله ۶.۶ ریشتری بم در مقایسه با زمین‌لرزه‌های بزرگ‌تر کشور چندان قدرتمند نبود، اما به دلیل ضعف ساختمان‌ها تلفات فاجعه‌باری بر جای گذاشت؛ درسی که در زلزله‌های طبس، رودبار و کرمانشاه نیز تکرار شده است.

وی با اشاره به آمار نگران‌کننده مسکن کشور گفت: بر اساس داده‌های مرکز آمار ایران، حدود ۹ میلیون واحد مسکونی از ۲۴ میلیون واحد موجود فاقد اسکلت هستند و نزدیک به ۳۰ میلیون نفر در این ساختمان‌های کم‌مقاوم زندگی می‌کنند که ریسک لرزه‌ای کشور را به‌شدت افزایش می‌دهد.

عضو هیأت علمی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی تصریح کرد: در تهران نیز از ۱.۱ میلیون پلاک ساختمانی، حدود ۲۵۰ هزار پلاک در بافت فرسوده قرار دارد که نشان‌دهنده تاب‌آوری پایین این کلان‌شهر در برابر زلزله است.

بیت‌اللهی در پایان خاطرنشان کرد: شبیه‌سازی‌ها نشان می‌دهد اگر امروز همان زلزله بم تکرار شود، به‌دلیل بازسازی و ساخت‌وساز مقاوم، تلفات حداکثر به حدود پنج هزار نفر می‌رسد؛ عددی که به‌روشنی ثابت می‌کند رعایت ضوابط فنی و مهندسی، مهم‌ترین عامل نجات جان انسان‌ها در برابر زلزله است.