بحران خاموش در بیمارستان‌های آموزشی ایران

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، در بیمارستان‌های آموزشی ایران، شب و روز تفاوت چندانی ندارد؛ رزیدنت‌ها با روپوش‌های سفید و چشم‌هایی خسته، مدام بین اورژانس، بخش و اتاق عمل در رفت‌وآمدند. بعضی روی صندلی فلزی راهرو دقایقی چرت می‌زنند، بعضی دیگر زیر نور شدید اتاق عمل مشغول جراحی‌اند و در همان حال به فکر امتحان فردا هستند. ساعت‌ها کار بی‌وقفه، حقوقی که کفاف زندگی شهری را نمی‌دهد و فقدان هرگونه حمایت روانی، از آنان نسلی ساخته است که زیر فشار کاری و روحی آرام‌آرام فرسوده می‌شوند؛ نسلی که قرار است آینده پزشکی کشور را بسازد اما امروز خود در آستانه فرسودگی ایستاده است.

پزشکان جوان و دستیاران تخصصی (رزیدنت‌ها) ستون فقرات بیمارستان‌های آموزشی کشور هستند. با وجود نقش کلیدی آنان در ارائه خدمات درمانی، شرایط کاری و معیشتی این گروه طی سال‌های اخیر به بحرانی تبدیل شده که آثار آن نه‌تنها سلامت روانی پزشکان، بلکه کارآمدی کل نظام سلامت را تهدید می‌کند.

مطالعات بین‌المللی نشان می‌دهد پدیده فرسودگی شغلی (Burnout) یکی از چالش‌های جدی حرفه پزشکی است. در ایران، به‌واسطه ترکیب فشار کاری بالا، مشکلات مالی و نبود حمایت ساختاری، شدت این بحران قابل‌توجه‌تر است.

این شرایط عوامل اصلی مختلفی دارد. ساعت کارط طولانی یکی از علل است.در برخی رشته‌ها، رزیدنت‌ها بیش از ۸۰ تا ۱۰۰ ساعت در هفته کار می‌کنند. این رقم به‌مراتب بالاتر از استانداردهای جهانی است (۴۸ تا ۶۰ ساعت در هفته در اروپا و آمریکای شمالی).

بحران معیشتی بخش دیگر ماجرا است.دستمزد رزیدنت‌ها به‌هیچ‌وجه با حجم کار و هزینه‌های زندگی شهری تناسب ندارد؛ بسیاری از آنان زیر خط فقر زندگی می‌کنند.

نبود حمایت روانی یک مورد دیگر از عوامل است.برخلاف کشورهای توسعه‌یافته، بیمارستان‌های ایران فاقد واحدهای مشاوره روانی فعال برای کادر درمان هستند. همچنین انگ اجتماعی مراجعه پزشکان به روان‌شناس، مانع استفاده از خدمات محدود موجود می‌شود.

فقدان نظام حمایتی لازم از علل دیگر است . نبود قوانین روشن در زمینه ساعات کاری، بیمه مسئولیت، مرخصی و حمایت از زندگی شخصی پزشکان جوان در این بخش قرار می گیرد.

بی توجهی به موارد باعث شده است که تاثیر مشخص بر  سلامت فردی پزشکان داشته باشد و افزایش افسردگی، اضطراب و موارد خودکشی در میان رزیدنت‌ها را مشاهده می کنیم.

کیفیت خدمات درمانی با این شرایط نیز تحت تاثیر قرار گرفته است. خستگی و بی‌انگیزگی پزشکان جوان، به کاهش کیفیت مراقبت از بیماران منجر می‌شود.

مهاجرت نیروی متخصص در همین راستا آمار بالایی دارد .فشار کاری و معیشتی یکی از دلایل اصلی مهاجرت پزشکان است.

تهدید نظام سلامت  تضعیف منابع انسانی متخصص، خطر کاهش دسترسی عمومی به خدمات درمانی در آینده را در پی دارد.

این شرایط نیاز به مدیریت مناسب دارد.فرسودگی پزشکان جوان یک بحران فردی یا صنفی نیست؛ بلکه یک مسئله ملی است که می‌تواند آینده نظام سلامت ایران را به خطر بیندازد. اتخاذ سیاست‌های حمایتی فوری و پایدار، شرط لازم برای حفظ سرمایه انسانی و تضمین سلامت جامعه است.