جایزه نوبل چیست؟ تاریخچه و حقایقی جذاب درباره این جایزه مشهور
رکنا: جایزه نوبل، یکی از معتبرترین جوایز جهانی، بر اساس وصیتنامه آلفرد نوبل هر ساله در حوزه‌های مختلف از جمله صلح، ادبیات، پزشکی، شیمی، فیزیک و اقتصاد به افراد و دستاوردهای برجسته اهدا می‌شود.
به گزارش رکنا، جایزه نوبل بر اساس وصیتنامه آلفرد نوبل که در سال ۱۸۹۵ تنظیم شده، به کسانی که در زمینه‌های مشخصی پیشرفت برجسته‌ای داشته‌اند، تعلق می‌گیرد.
دسته‌بندی‌های اصلی جایزه نوبل
در حال حاضر، این جایزه در شش حوزه زیر اهدا می‌شود:
- نوبل ادبیات
- نوبل شیمی
- نوبل فیزیک
- نوبل اقتصاد
- صلح نوبل
- نوبل پزشکی
تعداد جوایز نوبل اهدا شده از آغاز
از سال ۱۹۰۱ تا ۲۰۱۵ تعداد جوایز نوبل اهدا شده به شرح زیر بوده است:
- نوبل فیزیک در ۱۰۹ مورد به ۲۰۱ نفر
- نوبل شیمی در ۱۰۷ مورد به ۱۷۲ نفر
- نوبل پزشکی در ۱۰۶ مورد به ۲۱۰ نفر
- نوبل ادبیات در ۱۰۸ مورد به ۱۱۲ نفر
- صلح نوبل در ۹۶ مورد به ۱۳۹ شخص حقیقی و حقوقی
- نوبل اقتصاد در ۴۷ مورد به ۷۶ نفر
در سال‌های اخیر، اغلب جوایز به بیش از یک نفر اختصاص یافته است ولی با توجه به قواعد بنیاد نوبل، هیچ جایزه‌ای به بیش از سه نفر تعلق نمی‌گیرد.
سال‌هایی که جایزه نوبل اهدا نشده
این جایزه تا کنون ۴۹ بار اهدا نشده که بیشتر به دوران جنگ جهانی اول و دوم مربوط می‌شود.
یکی از موارد تاریخی قابل توجه، عدم اعطای جایزه صلح نوبل در سال مرگ مهاتما گاندی است. این اقدام نوعی جبران خطای حذف گاندی از کاندیداهای سال‌های پیشین بود.
چرا جایزه نوبل ریاضی وجود ندارد؟
با توجه به اینکه نوبل تنها در شش زمینه اعطا می‌شود، رشته‌های زیادی جایزه‌ای دریافت نمی‌کنند. در این میان، فقدان جایزه‌ای برای ریاضیات به چشم می‌آید. این تصمیم احتمالاً بر اساس دیدگاه سنتی درباره عدم تأثیر مستقیم ریاضیات بر پیشرفت بشر گرفته شده است.
اگر علاقه‌مند به بحث درباره ظرفیت‌های این رشته هستید، پیشنهاد می‌کنیم درس «دفاعیه یک ریاضیدان» در متمم را مطالعه کنید.
تعداد زنان دریافت‌کننده جایزه نوبل
تا به حال ۴۸ زن موفق به دریافت این جایزه شده‌اند. این رقم کمتر از ۵.۵ درصد از کل دریافت‌کنندگان حقیقی این جایزه را تشکیل می‌دهد.
جوایز مشابه نوبل در سایر رشته‌ها
اگرچه معادل‌سازی دقیق برای جوایز ممکن نیست، اما به طور کلی جایزه فیلدز در ریاضیات و جایزه تورینگ در علوم کامپیوتر به اندازه جایزه نوبل موثر و معتبر در نظر گرفته می‌شوند.
برخی از برندگان برجسته نوبل اقتصاد
چهره‌های برجسته‌ای چون دنیل کانمن، جان نش، ریچارد تیلر، هری مارکوویتز و هربرت سایمون در این حوزه موفق به دریافت نوبل شده‌اند.
همچنین توجه به گروی نوبل در سایر رشته‌ها برای چهره‌هایی مانند ایوان پاولوف (نوبل پزشکی)، ویسواوا شیمبورسکا (نوبل ادبیات) و محمد یونس (نوبل صلح) نیز حائز اهمیت است.
برنده نوبل ادبیات 2025
کرد جایزه نوبل ادبیات سال ۲۰۲۵ به لازلو کراسناهورکای (László Krasznahorkai)، نویسنده برجسته و صاحب‌سبک مجارستانی، اهدا می‌شود.
در بیانیه آکادمی آمده است که این جایزه به او اعطا شده «به‌دلیل خلق آثاری پرقدرت و الهام‌بخش که در میان هراس آخرالزمانی، همچنان بر نیروی جاودانه هنر تأکید می‌کنند»
ارسال نظر