سفر به ایام قدیم/ ضیافت و سفرهای عجیب و پرخرج محمدرضا و فرح از جیب ملت / سال 1355

یکی از بزرگترین تناقض‌های تاریخ معاصر ایران، سبک زندگی محمدرضا پهلوی و فرح پهلوی بود. در حالی که بیشتر مردم ایران در دهه ۴۰ و ۵۰ با مشکلات اقتصادی، کمبود امکانات شهری، نبود جاده های مناسب و حتی محرومیت از خدمات اولیه دست و پنجه نرم می کردند، دربار پهلوی بخش قابل‌توجهی از وقت و انرژی خودش را در سفرهای تفریحی خارج از کشور میگذراند. برای شاه و همسرش، سفر فقط یک تعطیلات معمولی نبود؛ بلکه نمایشی پر زرق و برق از تجمل، فاصله طبقاتی و نزدیکی به غرب به شمار میرفت.

این سفرها اغلب میلیون ها دلار هزینه روی دست کشور می گذاشت، آن هم در شرایطی که کشاورزان در روستاها برای تامین آب آشامیدنی مشکل داشتند و جوانان شهرها به دنبال یک شغل ساده می گشتند. دربار به جای اینکه به مشکلات مردم رسیدگی کند، با هواپیماهای اختصاصی به اروپا و آمریکا میرفت، در هتل های پنج ستاره اقامت میکرد و در پیست های اسکی یا قایق های تفریحی روزگار میگذراند. همین تصویر "حکومت همیشه در تعطیلات" یکی از دلایلی شد که فاصله عمیق بین شاه و مردم روزبه‌روز بیشتر بشه.

در ادامه، پنج نمونه از این سفرهای پرخرج و جنجالی رو مرور می کنیم؛ سفرهایی که شاید امروز برای بعضی ها جذاب و لوکس به نظر برسه، اما در زمان خودش زخم بزرگی روی ذهن جامعه گذاشت.

تعطیلات زمستانی در سوئیس

یکی از علاقه های همیشگی محمدرضا پهلوی، اسکی روی برف بود. هر سال زمستون، بخشی از وقت خودش و خانواده‌اش رو در پیست های لوکس سوئیس مثل سنت موریتز میگذروند. در حالی که ایران تازه داشت اسکی روی دیزین و شمشک رو تجربه میکرد، شاه ترجیح میداد بهترین مربیان اروپایی رو برای خودش و فرح داشته باشه. این سفرها فقط ورزشی نبود؛ شاه در هتل های پنج‌ستاره اقامت میکرد، جشن های شبانه برگزار میشد و هزینه هایی خرج میشد که برای مردم عادی حتی تصورش هم سخت بود.

قایق سواری در مدیترانه

اگر زمستون ها به سوئیس میگذشت، تابستون ها بیشتر وقت دربار روی آب های مدیترانه بود. قایق های تفریحی و کشتی های خصوصی بخشی جدانشدنی از زندگی شاه و فرح بودن. اون ها در سواحل فرانسه یا یونان وقت می گذروندن، مهمون های سرشناس اروپایی دعوت میکردن و جشن هایی به راه میفتاد که مطبوعات خارجی هم گاهی با شگفتی ازش مینوشتن. در حالی که در ایران خیلی ها حتی نمی دونستن سفر دریایی تفریحی چه شکلیه، شاه روی عرشه قایق های لوکس با نوشیدنی های خارجی و لباس های تابستونی ژست میگرفت.

سفرهای پرزرق‌وبرق به آمریکا و اروپا

محمدرضا پهلوی و فرح فقط برای تفریح نمی رفتن؛ سفرهای رسمی به آمریکا، انگلیس و فرانسه هم پر از لحظات لوکس بود. هتل های پنج ستاره، خودروهای تشریفاتی خاص و ضیافت هایی که برای استقبال از اونها برپا میشد، به بخش جدایی ناپذیر این سفرها تبدیل شده بود. البته بخش بزرگی از این سفرها به خریدهای شخصی هم ختم میشد. فرح علاقه زیادی به مد و هنر داشت و در پاریس یا نیویورک از گالری ها و بوتیک های معروف بازدید میکرد. هزینه هایی که در این سفرها صرف خرید لباس و جواهر میشد، برای مردم عادی ایران کاملا غیر قابل باور بود.

شکار در آفریقا؛ تفریح مورد علاقه شاه

یکی از ماجراجویی های عجیب محمدرضا پهلوی، سفرهای شکار در آفریقا بود. او بارها به کنیا و تانزانیا سفر کرد تا در شکارهای خصوصی شرکت کنه. شیر، فیل و حیوانات بزرگ دیگه در لیست شکارهای او بودن. این سفرها با تجهیزات خاص، همراهان متعدد و هزینه های سرسام آور برگزار میشد. در حالی که شکار برای خیلی از مردم ایران محدود به کبک و آهو در کوه ها بود، شاه در آفریقا حیوانات کمیاب رو به خاطر سرگرمی هدف میگرفت. همین علاقه به شکار یکی از جنبه های جنجالی شخصیت او باقی مونده.

سفرهای پنهانی برای استراحت و فرار از فشارها

گاهی سفرهای پهلوی فقط برای خوشگذرونی نبود؛ اون ها وسیله ای برای دور شدن از بحران های سیاسی داخلی هم بودن. وقتی کشور با اعتراض ها یا مشکلات اقتصادی رو به رو میشد، شاه و فرح مدتی به اروپا یا آمریکا میرفتن تا در آرامش باشن. این سفرها شاید برای خودشون فرصتی برای نفس کشیدن بود، اما برای مردم تصویری از یک حکومت بی تفاوت رو به نمایش میذاشت. کسی که باید در مرکز مشکلات حضور میداشت، روی صندلی راحتی یک ویلای ساحلی در فرانسه نشسته بود.