سفر به کاشان و خانه عباسیان

خانه عباسیان در کاشان از شاهکارهای معماری ایرانی می باشد که در دوره قاجار توسط یکی از معروف ترین تاجران کاشان بنا شد.

به گزارش رکنا ، شاید برایتان عجیب باشد که بدانید ساخت این خانه تاریخی حدود 20 سال به طول انجامید. این مکان تاریخی و ارزشمند از سال 1377 جزء آثار ملی ایران به حساب می آید.

خانه عباسیان کاشان، زیباترین بنای مسکونی ایران

خانه عباسی کاشان زیبایی های بصری فراوانی را نظیر گچبری ها، مشبک، قطاربندی، رسمی بندی، یزدی بندی ها، مقرنس و گره سازی ها پیش چشمان شما به نمایش گذاشته که قطعا محو تماشای آن ها می شوید؛ جلوه های این خانه به گونه ای دل انگیز است که در دوره ای از تاریخ نامزد دریافت جایزه "زیباترین معماری ایران" بوده است. هر چند که ورودی این خانه بسیار ساده می باشد اما به محض ورود به محوطه داخلی با معماری شگفت انگیز بنا روبرو می شوید. از آن جایی که این خانه دارای وسعت زیادی می باشد، فضاهای کاربردی متعددی در آن تعبیه گشته برای مثال مکانی مخصوصِ آویزان کردن گوشت در نظر گرفته شده که از دسترس گربه ها دور باشد!

این خانه وسیع و 5 طبقه در زمینی به وسعت 7 هزار مترمربع بنا شده که دارای 5 حیاط مجزا می باشد. در گذشته تمامی بخش های خانه در اختیار یک نفر بوده اما با فوت مالک اولیه و در اثر گذر زمان، هر یک از حیاط ها مجزا شده و به صورت 5 خانه مستقل درآمده است. تا به امروز 4 باب از این خانه ها خریداری و مرمت شده و زیر نظر سازمان رفاهی تفریحی شهرداری کاشان قرار دارد. شاید گمان کنید که خانه های تاریخی این شهر تا حد زیادی به یکدیگر شباهت دارند ولی باید بگوییم خانه عباسیان دیدگاه شما را در این زمینه تغییر می دهد؛ چراکه این خانه گویی از دل زمین به بیرون آمده زیرا طبقه اول آن کمی پایین تر از سطح زمین می باشد.

نام‌ گذاری خانه عباسیان در کاشان

همان طور که اشاره کردیم این خانه دارای 5 حیاط جداگانه با نام های متفاوت بود و پس از مرگ صاحب اولیه، حیاط ها از یکدیگر جدا شدند و بین وراث تقسیم شدند؛ هر یک از آن ها خانه های خود را به شخصی فروختند. حدود 100 سال پیش بود که آقای عباسیان حیاط بیرونی را با قیمت 1000 تومان از تاجران فرش کاشان خریداری کردند؛ این مبلغ در آن زمان بسیار قابل توجه بود و همین امر دلیلی شد که در تمامی مجالس صحبت از این خانه شود؛ از آن زمان به بعد این بنا به خانه عباسیان شهرت یافت.

معماری و پلان خانه عباسیان کاشان

این خانه دارای فضاهای متعددی می باشد و از این نظر با هیچ یک از خانه های تاریخی کاشان قابل قیاس نیست، اینجا حتی برای کم اهمیت ترین موارد هم فضایی اختصاصی در نظر گرفته شده است. یکی از زیباترین بخش های این بنا کانال های آب قناتی هستند که از میان خانه عبور کرده اند و طراوت خاصی را به حیاط بخشیده اند؛ این کانال ها از ملات ساروج ساخته شده اند. از مهم ترین مشخصه های معماری خانه عباسیان قرینه سازی، گودال باغچه، معماری محجبه، تنوع فصلی و معماری درونگرا می باشد.

برای این خانه قسمت های تابستان نشین و زمستان نشین به صورت مجزا و با ویژگی های خاصی در نظر گرفته شده که از آن با عنوان تنوع فصلی یاد می کنند. معماری محجبه در واقع به نکات مذهبی که در معماری بنا مورد توجه قرار گرفته اشاره دارد؛ برای مثال تفکیک محل سکونت آقایان و خانم ها، دیوارهای بلند اطراف پشت بام به منظور عدم دید همسایه ها به داخل خانه، اتاق های تو در تو و کوبه های متفاوت درب ورودی که جنسیت افراد را برای صاحب خانه مشخص می کرد نمونه هایی از معماری محجبه می باشد. معماری این عمارت در ظاهر بسیار ساده به نظر می رسد ولی هنگام ورود به آن با تزئینات خیره کننده ای مواجه می شوید که مخصوص این بنا می باشد. همان طور که اشاره کردیم این خانه کمی پایین تر از سطح زمین قرار دارد، این سبک معماری را گودال باغچه می نامند. این روش مزیت های زیادی را برای خانه عباسیان به همراه داشت:

-دسترسی راحت تر به آب قنات

-استفاده از خاک گودبرداری برای ساخت آجر

-عایق شدن خانه در برابر گرما و سرما

پلان این خانه تاریخی و بزرگ را در تصویر زیر مشاهده کنید.

فضاهای خانه عباسیان

خانه عباسیان کاشان دارای بخش های مختلفی می باشد؛ با عبور از ورودیِ ساده این خانه وارد یک هشتی مسقف می شوید که از سویی به داخل بنا راه پیدا می کند و از سوی دیگر به بخش خدمه متصل می شود. وقتی که می خواهید از این هشتی عبور کنید متوجه شیبِ ملاین خانه می شوید که دلیل آن سبک معماری گودال باغچه می باشد. فضایی که این هشتی مسقف را به هشتی بزرگ و روباز عمارت متصل می کند، دالانی طویل به نام دالان حجاب می باشد. هشتی روباز به قسمت های مختلف خانه نظیر بخش های بیرونی، داخلی و طبقات پایین راه دارد. بخش های مختلف این خانه شامل بخش های بیرونی، اندرونی و بخش خدمه می شوند که در ادامه به توضیح هر یک می پردازیم.

بخش بیرونی خانه عباسیان کاشان

بخش بیرونی این عمارت شامل اتاق آینه، اتاق مرکزی، سرپوشیده بزرگ و کوچک، اتاق های شاه نشین، ایوان بهاره، محل اسمان موقت مهمانان تجاری و اقوام و اتاق های کار می شود.

-ایوان بهاره: ایوان بهاره برای فصل معتدل بهار ساخته شده، این بخش نیز به صورت قرینه بنا شده و دو سوی ایوان تفاوت چشمگیری با یکدیگر ندارند. همان طور که در تصویر مشاهده می کنید در ضلع چپ ایوان اتاق هایی در کنار یکدیگر قرار گرفته اند که به سرپوشیده متصل می شوند ولی در ضلع راست به دلیل قرارگیری زمین همسایه در پشت دیوار، هیچ اتاقی وجود ندارد.

ایوان بهاره خانه عباسیان کاشان

-اتاق های شاه نشین: اتاق های شاه نشین که مجلل ترین بخش این خانه می باشند، دارای تزئینات چشم نواز گچبری و آینه کاری هایی به شکل ماه و ستاره هستند؛ وجود شمسه مرکزی در سقف این اتاق ها افزون بر زیبایی خاصی که ایجاد نموده، سبب ایجاد آسمانی مجازی شده که بسیار آرامش بخش می باشند. از این اتاق ها برای میهمانی های خاص و بعضا عروسی ها استفاده می شد به همین دلیل آن را اتاق عروس نیز می نامند.

-سرپوشیده بزرگ: سرپوشیده بزرگ یکی دیگر از قسمت های بیرونی عمارت است که تا حدودی به سالن های کنفرانس امروزی شباهت دارد. در این مکان که 2 طبقه دارد، مراسم های مهم شادی و عزا برگزار می شد که در طبقه بالا خانم ها و در طبقه پایین آقایان حضور داشتند. تهویه این مکان از طریق یک بادگیر صورت می گرفت.

-سرپوشیده کوچک: این بخش که شبهات زیادی به سرپوشیده بزرگ دارد، برای برگزاری مراسم های خصوصی استفاده می شد؛ همچنین تزئینات به کار رفته در این سرپوشیده نسبت به سرپوشیده بزرگ بیشتر و زیباتر می باشد.

-اتاق های آینه: اتاق آینه در خانه عباسی ها با اتاق های آینه ای که تا به حال دیده اید و شنیده اید متفاوت است؛ این اتاق هیچ آینه ای ندارد! اتاق آینه در عمارت عباسی در واقع محل کار صاحب خانه بوده، دلیلی که این مکان را اتاق آینه می نامند هم جذابیت خاص خودش را دارد؛ هنگامی که رو به روی یکی از درها ایستاده باشید، شاهد چارچوب های دیگری هستید که به صورت متناوب تکرار شده اند به گونه ای که انگار یک تصویر را در آینه های موازی مشاهده می کنید. وجود تخته در پایین این درها هم دلیل دارد که جلوگیری از ورود حشرات موذی و گرد و غبار از مهم ترینِ آن ها می باشد.

-اتاق مرکزی: این اتاق زیبا مهم ترین بخش عمارت عباسیان محسوب می شود که متعلق به صاحب خانه بود. در این اتاق گچبری ها و سایر تزئینات به بهترین نحو ممکن اجرا شده، این اتاق به سبب موقعیت مکانی مطلوبی که دارد به هر دو بخش بیرونی و اندرونی خانه دید دارد. پنجره های این اتاق مشبک بوده و ظرافت خاصی در آن ها به کار رفته است؛ از آن جایی که معماری این خانه از نوع درونگرا می باشد، روی اصلی پنجره ها به سمت داخل می باشد بدین معنا که زیبایی های بصری آن از فضای داخلی خانه قابل مشاهده می باشد.

-آب انبار: آب انباز خانه عباسی ها مجهز به چاه آب، مخزن آب، چرخ چاه، سیستم خنک سازی و عایق بندی می باشد؛ آب مورد نیاز عمارت با استفاده از چرخ چاه در مخزن ذخیره و سپس تصفیه و استفاده می شد.

بخش اندرونی خانه عباسیان کاشان

بخش اندرونی محیط هایی برای زندگی اعضای خانواده بودند که توسط درهای مخصوصی از سایر قسمت ها جدا شده بودند تا افراد غریبه به آن ها دسترسی نداشته باشند. قسمت هایی چون اتاق شاه نشین، اتاقک مخفی، سر در راه پله، حوض خانه، سرویس های بهداشتی، چاه آب، سرداب بزرگ، حیاط باغ، عبادتگاه و رخت شوی خانه در این بخش قرار دارند.

-اتاق شاه نشین: یکی از اتاق های شاه نشین در بخش اندرونی واقع شده و همانند سایر اتاق های شاه نشین تزئینات خیره کننده ای همچون سقف مزین به طرح های شمسه و ستاره در کنار آینه های متعدد دارد. همچنین شومینه بسیار زیبایی هم در این اتاق دیده می شود که با دقت به آن متوجه می شوید اطراف آن با رنگ های طبیعی و آب طلا مزین شده اند. در بالای شومینه فضایی دوجداره برای خروج دود در نظر گرفته شده و در پایین آن هم سوراخ هایی جهت تزریق هوا به آتش تعبیه گشته است.

-دریچه راه مخفی: دریچه راه مخفی یا راه فرار عمارت عباسیان نیز در بخش اندرونی و در یکی از اتاق ها جای گرفته که با تعدادی پله به بیرون خانه راه پیدا می کند. خوب است بدانید اهالی خانه از این راه برای رفتن به حمام عمومی و رفنت و آمد به محله های اطراف هم استفاده می کردند.

-اتاقک مخفی: در باور ما این طور جا افتاده است که مکان های مخفی باید در طبقات زیرین و زیرزمین قرار گیرد ولی معماری خانه عباسی ها خلاف این را به نمایش گذاشته است؛ اتاقک مخفی این عمارت که یک اتاق تاریک و کوچک می باشد در طبقات بالایی قرار گرفته و از آن برای نگهداری اشیای گران قیمت و باارزش استفاده می شد.

-سردر راه پله اندرونی: این بخش به دلیل گچبری های زیبایی که دارد مورد توجه قرار گرفته، در تزئینات این بخش نقش گچبری هایی از شمعدان های بلورین دیده می شود که مربوط به شغل صاحب اول خانه می باشد.

اتاقک مخفی سر در راه پله

-سرویس های بهداشتی: طراحی هر گوشه از این خانه با فکر انجام شده حتی سرویس های بهداشتی! این بخش در پشت راه پله های ساختمان که رفت و آمد کمتری صورت می گیرد قرار دارد. فاصله بین سرویس های بهداشتی تا نزدیک ترین اتاق 7 قدم می باشد که این امر اشاره به رعایت مسائل شرعی دارد؛ چراکه گفته می شود در صورت نجس بودن پا، اگر هفت قدم روی زمین راه بروید پاک می شود.

سرویس بهداشتی خانه عباسیان کاشان

-حیاط باغ: این مکان با حوض های زیبا و درختان پرتعداد و سرسبزی که دارد فضایی فرح بخش را برای اهالی خانه مهیا کرده بود تا آن ها بتوانند اوقات فراغت خود را با لذت سپری کنند.

-سرداب بزرگ: این بخش به دلیل نوع معماری که دارد، هوایی خنک داشته و به همین علت جهت نگه داری مواد فاسد شدنی مورد استفاده قرار می گرفت.

سرداب بزرگ خانه عباسیان

- چاه آب: آب این عمارت توسط قنات و دو چاه آب تامین می شد که یکی از این چاه ها برای ذخیره آب مورد استفاده قرار می گرفت و دیگری برای آبیاری به باغچه و غیره.

-حوض خانه: حوض خانه به مکانی گفته می شود که جهت تعدیل هوای خانه ساخته می شده و در اغلب خانه های قدیمی کاشان دیده می شود؛ در گذشته معماران سعی می کردند با طراحی این فضا، موجب خنک سازی هوای خانه شوند. جالب است بدانید که در ساخت در و پنجره های حوض خانه هیچ میخ و چسبی به کار نرفته و تمامی آن ها حاصلِ گره قطعه های چوبی در یکدیگر می باشند. در این مکان یک حیاط دو طبقه مشاهده می کنید که به ورودی اصلی راه پیدا می کند.

-رخت شوی خانه: این فضا به منظور شستن لباس های کثیف در نظر گرفته شده بود؛ در بدو ورود به رخت شوی خانه کانال های ورود و خروج آب را می بینید.

-بخش خدمه: این بخش که شامل اتاق کار خدمه، حیاط خدمه و مطبخ می باشد راهی مشخص و جداگانه برای عبور و مرور آن ها داشته است.

-عبادتگاه: همان طور که تا به حال متوجه شدید، رعایت اصول مذهبی در ساخت این خانه از اهمیت ویژه ای برخوردار بوده؛ از همین رو طراحی عبادتگاه کاملا منطقی به نظر می رسد. عبادتگاه این عمارت تاریخی مابین سرداب بیرونی و اندرونی قرار گرفته و مزین به اسماء الهی و آیات قرآن کریم می باشد.

رستوران خانه عباسی ها کاشان

در خانه عباسی ها در کاشان امکاناتی نظیر: کافی شاپ، بستنی سرا، سرویس بهداشتی، شربت سرا و فروشگاه سوغات کاشان در نظر گرفته شده اما مهم ترین بخشی که مورد استقبال گردشگران تور کاشان قرار گرفته، رستوران سنتی عباسی در حیاط پنجم خانه می باشد. این رستوران تاریخی و سنتی در ساعاتی که مجموعه به روی گردشگران باز است، با نوشیدنی های دلچسب و غذاهایی نظیر چلو کباب و دیزی مخصوص میزبان گردشگران است. قرارگیری تخت های سنتی در کنار فواره های آب محیطی دل انگیز را برای گردشگران فراهم نموده تا ساعات خاطره انگیزی را پشت سر بگذارند.

مکان های دیدنی اطراف خانه عباسی ها

از جمله اماکن تاریخی و دیدنی که در اطراف این خانه وجود دارند می توان به خانه بروجردی ها، خانه طباطبایی ها و حمام سلطان امیر احمد اشاره کرد. پیشنهاد می کنیم از این اماکن و معماری بی نظیر آن ها هم دیدن کنید.

آدرس خانه عباسیان کاشان

کاشان/ خیابان علوی/ کوی سلطان امیر احمدآخرین قیمت های بازار ایران را اینجا کلیک کنید.