تاثیر خرابی ترموستات بر عملکرد موتور خودرو
رکنا: ترموستات خودرو، قطعهای حیاتی در سیستم خنککننده است که با حفظ دمای موتور در محدوده مناسب به بهبود عملکرد و عمر مفید خودرو کمک میکند. خرابی آن میتواند منجر به افزایش مصرف سوخت و کاهش کارایی موتور شود.
به گزارش رکنا، در سادهترین تعریف، میتوان گفت ترموستات خودرو وسیلهای است که نقش یک شیر مکانیکی و حرارتی را ایفا میکند. وظیفه این قطعه، حفظ دمای موتور در یک محدوده مشخص است؛ نه اجازه میدهد موتور بیش از حد خنک بماند و نه اینکه دمای موتور بیش از حد بالا برود. این قطعه در سیستم خنککننده خودرو بین موتور و رادیاتور قرار گرفته و تعیین میکند که آیا آب خنککننده باید در داخل موتور گردش کند یا به سمت رادیاتور منتقل شود.
نحوه عملکرد ترموستات
زمانی که موتور خودرو سرد است، ترموستات بسته میماند. در این حالت، آب خنککننده فقط درون بلوک موتور و سرسیلندر جریان دارد تا دمای موتور سریعتر به حد کاری استاندارد برسد. این دما معمولاً بین ۸۵ تا ۹۵ درجه سانتیگراد قرار دارد. در این محدوده دمایی، احتراق بهینهتر میشود، مصرف سوخت کاهش مییابد، روغن موتور به چسبندگی (ویسکوزیته) مناسب میرسد و میزان آلایندگی کاهش پیدا میکند. هنگامی که دمای موتور به آستانه تعریف شده رسید، ترموستات بهتدریج باز میشود تا آب گرم از طریق رادیاتور خنک شود و عمل خنکسازی آغاز گردد.
از نظر فنی، بیشتر ترموستاتها بر اساس مکانیسم موم حرارتی (Wax Pellet) کار میکنند. در داخل این قطعه، مومی قرار دارد که با افزایش دما منبسط شده، یک پیستون را حرکت میدهد و موجب باز شدن سوپاپ ترموستات میشود. سپس با کاهش دما، موم منقبض شده و فنر داخلی سوپاپ را میبندد. این مکانیزم ساده، نقش مهمی در عملکرد بهینه موتورهای احتراقی دارد.
مشکلاتی که با خرابی ترموستات ایجاد میشود
خرابی ترموستات زمانی رخ میدهد که این قطعه دیگر قادر به تصمیمگیری صحیح نباشد. معمولاً خرابی آن به دو صورت اتفاق میافتد: گیر کردن در حالت بسته یا گیر کردن در حالت باز. هردو حالت میتوانند مشکلات جدی برای عملکرد خودرو به وجود بیاورند.
گیر کردن ترموستات در حالت بسته
اگر ترموستات در حالت بسته قفل شود، آب خنککننده به رادیاتور منتقل نمیشود. در این حالت دمای موتور به سرعت افزایش مییابد، آمپر آب بالا میرود و با اینکه فن سیستم خنککننده با حداکثر توان کار میکند، دما پایین نمیآید. نتیجه چنین شرایطی میتواند شامل جوش آوردن موتور، آسیب به واشر سرسیلندر، تاب برداشتن سرسیلندر و حتی قفل شدن کامل موتور باشد. این همان حالتی است که رانندهها با بیان «ماشین ناگهان جوش آورد» از آن یاد میکنند.
گیر کردن ترموستات در حالت باز
در این حالت، موتور بسیار دیر به دمای کارکرد استاندارد میرسد یا اصلاً به آن نمیرسد. در نتیجه، بخاری خودرو ضعیفتر عمل میکند، مصرف سوخت افزایش مییابد و واحد کنترل الکترونیکی خودرو (ECU) تصور میکند که موتور سرد است و سوخت بیشتری تزریق میکند. از طرف دیگر، روغن موتور دیرتر به دمای مناسب میرسد که این موضوع موجب افزایش سایش قطعات موتور میشود. این نوع خرابی بهآرامی رخ میدهد و ممکن است راننده مدتها متوجه مشکل نشود، اما در درازمدت آسیب زیادی به خودرو وارد میکند.
نشانههای معمول خرابی ترموستات
علائم خرابی ترموستات اغلب آشکار هستند، البته به شرط اینکه راننده به رفتار خودرو دقت کند. برخی از نشانهها شامل موارد زیر میشود:
- بالا رفتن غیرعادی آمپر آب
- نوسانات دمای موتور
- تاخیر در گرم شدن موتور
- کارکرد مداوم فن خودرو
- سرد بودن شیلنگ بالای رادیاتور درحالیکه موتور داغ است یا بالعکس
- ضعیف شدن بخاری در فصل زمستان
دلایل خراب شدن ترموستات
خرابی ترموستات میتواند ناشی از عوامل مختلفی باشد؛ از جمله:
۱. استفاده از آب نامناسب
بهکار بردن آب لولهکشی بهجای ضدیخ استاندارد میتواند بهمرورزمان موجب رسوبگذاری، زنگزدگی و گیر کردن مکانیزم داخلی ترموستات شود. ضدیخ علاوه بر افزایش نقطه جوش و جلوگیری از یخزدگی، وظیفه ضدخوردگی و روانکاری سیستم خنککننده را نیز برعهده دارد. بنابراین استفاده نکردن از آن به معنی آسیب رساندن به ترموستات است.
۲. کیفیت پایین ترموستات
بسیاری از ترموستاتهای ارزانقیمت و بدون برند، دقت کافی در عملکرد ندارند. مثلاً ممکن است به جای عملکرد در دمای ۸۸ درجه، در ۷۵ یا ۱۰۵ درجه وارد عمل شوند. چنین اشتباهات کوچکی در دما میتواند تأثیرات نامطلوبی بر موتور بگذارد.
۳. شوکهای حرارتی
گرم و سرد شدن ناگهانی، مانند رانندگی پرفشار با موتور سرد یا خاموش کردن ناگهانی موتور در زمان داغ، یکی دیگر از عوامل خرابی ترموستات است. این شوکهای حرارتی، عمر موم حرارتی داخل ترموستات را کاهش میدهند.
راهکارهایی برای افزایش عمر ترموستات
برای جلوگیری از خرابی زودهنگام ترموستات، پیشنهاد میشود موارد زیر را رعایت کنید:
- همیشه از ضدیخ استاندارد با نسبت درست استفاده کنید.
- هر دو سال یکبار سیستم خنککاری خودرو را شستوشو دهید.
- ترموستات را از برندهای معتبر و با کیفیت بالا تهیه کنید.
- در صورت مشاهده علائم غیرعادی در آمپر آب، آن را جدی بگیرید.
- هیچگاه ترموستات را از سیستم خودرو حذف نکنید؛ چرا که این اقدام باعث آسیب جدی به موتور در بلندمدت میشود.
ترموستات، مانند یک ضربانساز حیاتی برای خودرو عمل میکند؛ قطعهای که اگر بهخوبی کار کند، شاید چندان به چشم نیاید، اما خرابی آن میتواند تمامی سیستم موتور را با مشکلات جدی مواجه کند. توجه به این قطعه کوچک، نوعی احترام به موتور خودرو و حفظ سلامتی آن است.
ارسال نظر