کوروش یا اسکندر؟ راز ذوالقرنین در قرآن و تورات
رکنا: ذوالقرنین کیست؟ کوروش یا اسکندر؟ بررسی نشانه‌های قرآنی مانند سد آهنین ساخته‌شده توسط او می‌تواند راز این شخصیت تاریخی را روشن کند.
به گزارش رکنا، نشانه‌ای که به وضوح به ذوالقرنین در قرآن نسبت داده شده، یک سد آهنین است که برای مشخص کردن حقیقت آن برای ما بسیار مفید خواهد بود.
علی نیکویی، دکتری هنر و کارشناس ارشد تاریخ ایران باستان، می‌گوید که در سوره کهف، آیات ۸۳ تا ۹۸، شخصیت ذوالقرنین معرفی شده است، اما بدون ذکر نام وی، همین امر تردیدهایی را در مورد هویت این فرد ایجاد کرده است. افراد برجسته‌ای که در تفاسیر به عنوان ذوالقرنین شناخته می‌شوند، کوروش شاهنشاه هخامنشی ایران و اسکندر مقدونی هستند.
بررسی شخصیت ذوالقرنین در قرآن
برای ابهام‌زدایی از این مساله، نحوه بیان آیات مربوط به ذوالقرنین در سوره کهف مورد بررسی قرار گرفته و در ادامه آن آیات از قرآن کریم نقل شده است:
«و از تو درباره ذوالقرنین می‌پرسند؛ بگو: به‌زودی بخشی از سرگذشت او را [به وسیله آیاتی از قرآن] برای شما می‌خوانم. ما به او در زمین، قدرت و تمکن دادیم و از هر چیزی [که برای رسیدن به هدف‌هایش نیازمند به آن بود] وسیله‌ای به او عطا کردیم.... این رحمتی است از پروردگار من، ولی زمانی که وعده پروردگارم فرارسد، آن را درهم کوبد [و به صورت خاکی مساوی با زمین قرار دهد]، و وعده پروردگارم حق است.»
شأن نزول آیات مرتبط با ذوالقرنین
پیش از تحلیل این آیات، باید بدانیم که این آیات در چه شرایط زمانی و مکانی بر پیامبر اسلام نازل شده‌اند. در دوران مکه، محمد (ص) با نشر دین اسلام و دعوت مردم به ایمان فعالیت می‌کرد، در حالی که مشرکان مکه تهدیدهایی برای موقعیت خود می‌دیدند و برای مخالفت با پیامبر، سؤالات پیچیده‌ای مطرح می‌کردند. روایاتی از عبدالله بن عباس نشان می‌دهد که یهودیان خیبر سه سؤال از تورات استخراج کرده و برای محک زدن پیامبر به مشرکان معرفی کردند. این سؤالات عبارت بودند از: ذوالقرنین، اصحاب کهف و روح.
داستان ذوالقرنین در تورات
در تورات، یکی از فصل‌های معرف در کتاب مقدس یهودیان "کتاب دانیال" است که در آن پیشگویی‌های دانیال نبی درباره قوم یهود و دوران اسارتشان ذکر شده است. در خواب دانیال، قوچی با دو شاخ (ذوالقرنین) دیده می‌شود که نماد شاهنشاه پارسیان و مادیان است. این تعبیر نشان می‌دهد که "شاخ" در تورات به معنای قدرت، شکوه و سلطنت است. قوچ ذوالقرنین در خواب دانیال به وضوح تصویرگر کوروش به عنوان شاهنشاهی بزرگ است که دو قلمرو ماد و پارس را متحد می‌کند.
ذوالقرنین قرآن و تطابقش با کوروشبارزترین ویژگی ذوالقرنین، ساخت یک سد آهنین است که این موضوع برای شناسایی شخصیت تاریخی وی بسیار مهم محسوب می‌شود. در منطقه قفقاز - تفلیس، تنگه داریال وجود دارد که دیواری باستانی به مشخصات قرآنی در آن محل یافت شده و با ویژگی‌های ذکر شده در قرآن تطابق دارد. این دیوار در نوشته‌های قدیمی به نام‌هایی چون "تنگه کوروش" یا "در آهنین" ذکر شده است که نشان می‌دهد سازنده اصلی آن کوروش بزرگ بوده است.
اقدامات و ویژگی‌های ذکر شده برای ذوالقرنین در قرآن را می‌توان با شخصیت و عملکرد کوروش مقایسه کرد. کوروش شخصیتی خداپرست و معتقد به وحدانیت خداوند بود و ویژگی‌های فردی و حکومتی وی اکثر نکات ذکر شده درباره ذوالقرنین را در بر دارد. همچنین شواهد تاریخی همچون سنگ‌نگاره‌ای در پاسارگاد که کوروش را با دو شاخ نشان می‌دهد، تطابق بیشتری با وی دارد.
آیا اسکندر مقدونی می‌تواند ذوالقرنین باشد؟
اسکندر مقدونی، که بخش‌های مختلف زندگی‌اش ثبت شده است، با صفات ذوالقرنین در تضاد است. اسکندر نه تنها به خدای یگانه باور نداشت، بلکه به دلیل سبک زندگی، شراب‌خواری، تبهکاری و ویژگی‌های اخلاقی منفی نمی‌تواند همسان با ذوالقرنین قرآن قلمداد شود.
ارسال نظر