اقدامات حیاتی پس از گزش مار و عقرب؛ مکیدن زخم ممنوع!

این متخصص توضیح داد که فصل گزش‌ها معمولاً از هفته دوم فروردین‌ماه آغاز می‌شود و در اردیبهشت‌ماه و خردادماه به اوج خود می‌رسد. وی همچنین افزود موارد گزش در تیرماه کاهش پیدا می‌کند و ممکن است در مردادماه دوباره افزایش یابد. گزش‌ها در فصل پاییز و زمستان نیز در استان‌های گرم همچنان گزارش می‌شوند و بین ۸۰ تا ۹۰ درصد گزش‌های مار و عقرب کشور در خوزستان اتفاق می‌افتد.

آمار گزش‌ها؛ خوزستان در صدر

دکتر رحمانی گفت: به طور متوسط سالانه ۲۰ تا ۳۰ هزار مورد گزش در کشور ثبت می‌شود که ۵ هزار مورد آن مربوط به استان خوزستان است. بیمارستان رازی اهواز به عنوان مرکز اصلی ارجاع بیماران بزرگسال ناشی از مار یا عقرب گزیدگی روزانه بین ۱۰ تا ۱۵ مورد بستری دارد. فعالیت‌های عشایری، کشاورزی و سایر مشاغل در فضای باز، احتمال مواجهه با این جانداران را افزایش می‌دهد.

شناخت عقرب‌های خطرناک

وی درباره عقرب‌های خطرناک در خوزستان عنوان کرد: اگرچه تمام عقرب‌ها زهر دارند، اما سه گونه مهم هستند که دو مورد از آن‌ها بسیار خطرناک‌اند. عقرب گادیم (Hottentotta) زرد رنگ با چنگال‌های سیاه یکی از کشنده‌ترین گونه‌ها است که بیش از ۹۵ درصد مرگ‌ومیرهای ناشی از عقرب‌گزیدگی در کشور مربوط به این نوع است.

دکتر رحمانی افزود: عقرب توسن نیز زرد رنگ است ولی خطر مرگ نداشته و علائم موضعی مانند درد و التهاب ایجاد می‌کند. همچنین نوع دیگری از عقرب‌ها، عقرب سیاه است که گزش آن بیشتر کودکان را تحت تأثیر قرار می‌دهد و ممکن است منجر به تشنج و مرگ در اطفال شود.

اهمیت تشخیص زهر عقرب

این متخصص درباره ویژگی‌های زهر عقرب گادیم گفت: زهر این عقرب می‌تواند گلبول‌های قرمز خون را تخریب کند، به طوری که ادرار بیمار کاملاً خونی می‌شود. وی تاکید کرد که عوارض سمّی ممکن است تا ۴۸ ساعت بعد از گزش ظاهر شوند و بستری شدن فرد حتی با علائم خفیف الزامی است.

مارهای زهردار؛ معرفی و خطرات

دکتر رحمانی اعلام کرد: بیش از ۹۵ درصد مارهای کشور زهردار نیستند، ولی شایع‌ترین مار زهردار ایران، مار جعفری است که با اندازه کوچک و رفتار تهاجمی خود عامل بیش از ۸۰ درصد گزش‌های خطرناک در کشور است.

وی همچنین به دیگر گونه‌های مارهای زهردار در ایران مانند گرزمار، افعی زنجانی، افعی دماوندی، مار شاخ‌دار و کبرای سیستان و بلوچستان اشاره کرد.

اقدامات ضروری هنگام گزش

این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی گفت: هنگام مواجهه با گزش، حیوان را به سرعت از بدن جدا کنید و اندام گزیده شده را بی‌حرکت و پایین‌تر از سطح قلب نگه دارید. وی تاکید کرد: هرگز محل نیش را مک نکنید یا تیغ نزنید چون این اقدامات تاثیری در کاهش اثر زهر ندارند و ممکن است آسیب بیشتری ایجاد کنند.

نشانه‌های هشدار دهنده

دکتر رحمانی اظهار کرد: علائمی مانند درد شدید، تورم، کبودی، تغییر رنگ ادرار یا مشکلات تنفسی نباید نادیده گرفته شوند. اگر کسی مار یا عقرب را نشناسد باید فوراً به مراکز درمانی مراجعه کند، زیرا تاخیر در درمان می‌تواند جان بیمار را به خطر اندازد.

پیشگیری و مراقبت

این متخصص مسمومیت‌ها توصیه کرد: برای فعالیت‌های فضای باز مانند کشاورزی حتماً از دستکش، چکمه و لباس مناسب استفاده کنید و قبل از پوشیدن کفش یا لباس آن‌ها را بررسی کنید. وی تاکید داشت که خوددرمانی هنگام گزش ممنوع است و اقدام اشتباه می‌تواند درمان را سخت‌تر کند.