سرگیجه ها را بیشتر بشناسید؟ + روش درمان انواع سرگیچه ها

به گزارش گروه سلامت رکنا، سرگیجه احساسی از چرخش، گیجی یا عدم تعادل است که ممکن است به‌صورت ناگهانی یا مداوم رخ دهد. این حالت می‌تواند به دلایلی مانند مشکلات گوش داخلی، افت فشار خون یا اضطراب ایجاد شود. تشخیص علت اصلی برای درمان مؤثر ضروری است.

سرگیجه‌های مرتبط با گوش داخلی (سرگیجه های محیطی)

سرگیجه های محیطی معمولاً به دلیل مشکلات گوش داخلی ایجاد می‌شوند، زیرا گوش داخلی مسئول حفظ تعادل بدن است. این نوع سرگیجه‌ها ناگهانی شروع می‌شوند و ممکن است با حالت تهوع، استفراغ و مشکلات تعادل همراه باشند. مهم‌ترین انواع سرگیجه‌های محیطی عبارت‌اند از:

۱. سرگیجه‌ی وضعیتی حمله‌ای خوش‌خیم (BPPV - Benign Paroxysmal Positional Vertigo)

علت: جابه‌جایی کریستال‌های کلسیمی (اوتوکونیا) در مجاری نیم‌دایره‌ای گوش داخلی که تعادل را تنظیم می‌کند.

علائم: سرگیجه‌ی ناگهانی و کوتاه‌مدت که معمولاً هنگام تغییر موقعیت سر (مثلاً هنگام برخاستن از رختخواب یا چرخاندن سر) رخ می‌دهد.

درمان: مانورهای حرکتی مانند مانور اپلی (Epley Maneuver) برای بازگرداندن کریستال‌ها به محل درستشان در گوش داخلی.

۲. بیماری منییر (Meniere’s Disease)

علت: افزایش غیرطبیعی مایع در گوش داخلی که باعث اختلال در تعادل و شنوایی می‌شود.

علائم: سرگیجه‌ی شدید، وزوز گوش (تینیتوس)، کاهش شنوایی (به‌ویژه در یک گوش) و احساس پری در گوش.

درمان: مصرف داروهای ادرارآور، محدود کردن نمک و کافئین، و در موارد شدید تزریق دارو یا جراحی.

۳. نوریت دهلیزی (Vestibular Neuritis) و لابیرنتیت (Labyrinthitis)

علت: عفونت ویروسی که باعث التهاب عصب دهلیزی (نوریت) یا کل ساختار گوش داخلی (لابیرنتیت) می‌شود.

علائم: سرگیجه‌ی ناگهانی و شدید، حالت تهوع، استفراغ، مشکل در حفظ تعادل. در لابیرنتیت کاهش شنوایی نیز ممکن است رخ دهد.

درمان: معمولاً به خودی خود بهبود می‌یابد، اما مصرف داروهای ضدتهوع، استراحت و در موارد شدید، داروهای استروئیدی یا ضدویروسی تجویز می‌شود.

۴. فیستول پری‌لنفاتیک (Perilymphatic Fistula)

علت: نشت مایع گوش داخلی به گوش میانی، معمولاً در اثر ضربه، تغییرات فشار شدید (مثلاً در غواصی یا پرواز)، یا جراحی گوش.

علائم: سرگیجه، نوسان در شنوایی، احساس پری در گوش، حساسیت به تغییرات فشار.

درمان: استراحت و پرهیز از فعالیت‌های سنگین، در برخی موارد جراحی برای ترمیم نشت.

۵. سندرم دهلیزی دوطرفه (Bilateral Vestibulopathy)

علت: آسیب به هر دو گوش داخلی به دلیل مصرف برخی داروهای سمی برای گوش (مثل جنتامایسین)، عفونت‌های مزمن، یا بیماری‌های عصبی.

علائم: عدم تعادل، مشکل در راه رفتن در تاریکی، احساس ناپایداری مداوم بدون سرگیجه‌ی شدید.

درمان: فیزیوتراپی دهلیزی برای بازآموزی مغز جهت جبران کاهش عملکرد گوش داخلی.

اگر سرگیجه‌ی محیطی شدید باشد، زندگی روزمره را مختل کند، یا همراه با علائم خطرناک (مانند

سرگیجه‌های مرتبط با مغز (سرگیجه‌های مرکزی)

سرگیجه‌های مرکزی معمولاً به مشکلات سیستم عصبی مرکزی (مغز و مخچه) مربوط می‌شوند. این نوع سرگیجه‌ها معمولاً شدیدتر، طولانی‌تر و با علائم عصبی همراه هستند.

دلایل عمومی سرگیجه

سرگیجه می‌تواند به دلایل عمومی و سیستمیک نیز ایجاد شود که ارتباط مستقیمی با گوش یا مغز ندارد. این موارد معمولاً ناشی از مشکلات گردش خون، تغذیه، کمبود مواد معدنی، یا شرایط روانی هستند.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

سرگیجه در بیشتر موارد خوش‌خیم و گذراست، اما اگر با علائم خطرناک همراه باشد، نیاز به بررسی پزشکی فوری دارد. در موارد زیر باید به پزشک مراجعه کنید:

۱. علائم هشداردهنده‌ی جدی (نیاز به مراجعه‌ی اورژانسی)

اگر سرگیجه با یکی از این موارد همراه باشد، باید بلافاصله به اورژانس مراجعه کنی:

ضعف یا بی‌حسی در صورت یا اندام‌ها (می‌تواند نشانه‌ی سکته‌ی مغزی باشد).

اختلال در تکلم یا دوبینی.

سردرد بسیار شدید و ناگهانی (به‌خصوص اگر قبلاً چنین سردردی نداشتی).

عدم تعادل شدید و افتادن‌های مکرر.

تپش قلب یا درد قفسه‌ی سینه.

کاهش سطح هوشیاری یا غش کردن.

۲. علائم نگران‌کننده (نیاز به مراجعه‌ی غیراضطراری به پزشک)

اگر سرگیجه‌ی تو این ویژگی‌ها را داشته باشد، باید در اولین فرصت به پزشک مراجعه کنی:

سرگیجه‌ی مداوم و طولانی‌مدت (بیش از چند روز).

سرگیجه‌ای که مکرراً تکرار می‌شود.

تشدید سرگیجه در حالت‌های خاص (مثلاً هنگام دراز کشیدن یا ایستادن).

وزوز گوش، کاهش شنوایی یا احساس پری در گوش.

حالت تهوع و استفراغ شدید که باعث کم‌آبی بدن می‌شود.

عدم پاسخ به درمان‌های خانگی (مثلاً تغییر وضعیت، مصرف مایعات، یا استراحت).

۳. مواردی که باید در مراجعه به پزشک مطرح کنی

برای تشخیص بهتر، پزشک احتمالاً از تو این سؤالات را می‌پرسد:

چه زمانی سرگیجه شروع شد؟ (ناگهانی یا تدریجی؟)

چقدر طول می‌کشد؟ (چند ثانیه، چند دقیقه، یا بیشتر؟)

آیا با حرکت سر یا بدن بدتر می‌شود؟

آیا علائم دیگری مثل سردرد، ضعف، یا کاهش شنوایی داری؟

آیا داروی خاصی مصرف می‌کنی؟

آیا استرس یا اضطراب شدیدی تجربه کردی؟