بازارگاه ناکارآمد؛ سامانه‌ای که نه شفافیت داشت و نه دسترسی برای دامداران

به گزارش خبرنگار پارلمانی رکنا ، در ماه‌های اخیر، بازار لبنیات با نشانه‌های نگران‌کننده‌ای روبه‌رو شده است؛ نشانه‌هایی که از کاهش قدرت خرید مردم و اختلال در زنجیره تأمین حکایت دارد.

 بر اساس گزارش روزنامه همشهری، میزان مصرف لبنیات در کشور نسبت به ۱۵ سال قبل تقریباً به یک‌ سوم رسیده و بسیاری از سوپرمارکت‌ها به دلیل کاهش تقاضا، محصولات لبنی فروش‌نرفته را به کارخانه‌ها بازمی‌گردانند.

افزایش قیمت لبنیات باعث شده مقدار فروش کاهش محسوسی داشته باشد؛ موضوعی که به‌روشنی نشان می‌دهد بخش قابل توجهی از جامعه دیگر توان خرید منظم لبنیات را ندارد. این در حالی است که قیمت مواد اولیه لبنیات طی سه ماه اخیر حدود ۷۰ درصد افزایش یافته و قیمت شیر خام از ۲۳ هزار تومان به ۳۵ هزار تومان رسیده است.

بررسی‌ها نشان می‌دهد حدود ۶۵ درصد قیمت تمام‌شده شیر خام به نهاده‌های دامی مانند ذرت، جو، سویا و کاه مربوط می‌شود؛ نهاده‌هایی که طبق اذعان فعالان این حوزه، در ماه‌های اخیر در سامانه بازارگاه به‌درستی تأمین نشده‌اند. همین اختلال در تأمین نهاده‌ها، مستقیماً به افزایش هزینه تولید و در نهایت گرانی لبنیات در بازار منجر شده است.

در همین زمینه، سمیه رفیعی، نماینده مردم تهران، نائب‌رئیس کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی، با انتقاد از عملکرد سامانه بازارگاه تأکید کرد: سامانه بازارگاه آن‌گونه که قرار بود، نتوانست دسترسی برابر، شفافیت و اولویت یکسان را برای همه تولیدکنندگان و دامداران فراهم کند و عملاً در تحقق اهداف خود ناموفق بوده است.

رئیس فراکسیون محیط زیست مجلس با اشاره به زمان راه‌اندازی این سامانه افزود: در مجلس یازدهم و هم‌زمان با آغاز به کار بازارگاه، در کمیسیون کشاورزی از مدیران مربوطه خواستم که سامانه را به‌صورت آنلاین ارائه کنند تا مشخص شود آیا همه دامداران به شکل برابر به آن دسترسی دارند یا خیر. این درخواست در جلسه‌ای رسمی مطرح شد، اما متأسفانه پاسخی روشن و قانع‌کننده به این سؤال داده نشد. یعنی خودشان که برای معرفی این سامانه آمده بودند، از پاسخ به این درخواست، درماندند.

نائب‌رئیس کمیسیون کشاورزی مجلس تصریح کرد: از همان ابتدا نسبت به بازارگاه خوش‌بین نبودم؛ اگرچه اصل شفافیت در عرضه نهاده‌ها ضروری است، اما مکانیزمی که برای این سامانه طراحی شد، مکانیزم درستی نبود و همین طراحی غلط باعث شد سامانه نتواند نقش تنظیم‌گر واقعی بازار را ایفا کند.

وی خاطرنشان کرد: وقتی نهاده‌های دامی به‌موقع و به‌صورت شفاف در اختیار دامدار قرار نگیرد، نتیجه آن افزایش قیمت شیر خام، کاهش تولید، گرانی لبنیات و در نهایت حذف این اقلام از سبد غذایی مردم خواهد بود؛ مسئله‌ای که امروز آثار آن را به‌روشنی در بازار می‌بینیم.

به گفته رئیس فراکسیون محیط زیست مجلس، اصلاح بازارگاه یک ضرورت فوری است و نمی‌توان نسبت به پیامدهای اجتماعی و تغذیه‌ای آن بی‌تفاوت بود. 

رفیعی یاداور شد: کاهش مصرف لبنیات، علاوه بر تبعات اقتصادی، آثار جدی بر سلامت عمومی جامعه دارد و ادامه این روند می‌تواند هزینه‌های سنگینی را در حوزه بهداشت و درمان به کشور تحمیل کند.

این نماینده مجلس تأکید کرد: اگر سامانه بازارگاه اصلاح نشود و نقش واسطه‌های غیرضروری حذف نگردد، فشار بر دامدار، تولیدکننده و مصرف‌کننده ادامه خواهد داشت. شفافیت واقعی، دسترسی برابر و حذف حلقه‌های رانت‌زا، شرط اصلی ساماندهی بازار نهاده‌های دامی و کنترل قیمت لبنیات است؛ موضوعی که مجلس بارها نسبت به آن هشدار داده و همچنان آن را با جدیت دنبال می‌کند.