مگا پروژه سد و نیروگاه اومااویا؛ نمایش توان فنی و مهندسی ایران در سریلانکا

به گزارش رکنا، پروژه چندمنظوره اومااویا در جنوب شرقی کشور سریلانکا و در فاصله 200 کیلومتری پایتخت این کشور واقع شده و شامل دو سد به نام‌های پوهولپولا و دایرابا، نیروگاه برق‌آبی 120 مگاواتی زیرزمینی در عمق 750 متری زمین مشتمل بر 2 واحد توربین پلتون، 28 کیلومتر تونل‌های انتقال آب و دسترسی، سه شفت عمودی جمعاً به طول 845 متر، 23 کیلومتر خط انتقال برق (شامل 64 دکل خرپایی و 3 دکل منوپل) و یک مجموعه کلیدخانه است. هدف از اجرای این پروژه، انتقال حداقل 145 میلیون متر‌‌مکعب آب در سال از مناطق پربارش به مناطق کم بارش پایین دست، تامین آب شرب ساکنین منطقه و آبیاری پنج هزار هکتار از اراضی کشاورزی مناطق پایین دست و همچنین تولید حداقل290 گیگاوات ساعت انرژی برق‌آبی در سال است. هزینه اجرای این طرح بیش از نیم میلیار دلار بوده که بیش از 90 درصد آن توسط دولت سری‌لانکا تامین شده است.

شرکت فراب به‌عنوان پیمانکار نمونه EPC در زمینه تونل‌سازی، ساختمان، برق، مکانیک و هیدرومکانیک کشور عزیزمان ایران، مسئولیت طراحی، تأمین، ساخت و راه اندازی پروژه چندمنظوره اومااویا را که از بزرگ‌ترین و فنی‌ترین پروژه‌های صدور خدمات فنی و مهندسی شرکت‌های ایرانی به شمار می‌رود، را به عهده داشته است.

طراحی و ساخت شفت عمودی زیرزمینی که در این پروژه اجرا شده، جزو عمیق‌ترین شفت‌های عمودی زیرزمینی است که برای اولین بار در نیروگاه‌های آبی توسط یک شرکت ایرانی ساخته شده است. ارتفاع این شفت بیش از 618 متر بوده و حفاری آن به روشی نوین و کاملا مکانیزه و بدون دسترسی میانی انجام شده است. پوشش نهایی این شفت فلزی است که در پروژه‌های مشابه لوله‌ها از پایین به بالا نصب می‌شوند، اما با توجه به شرایط خاص زمین‌شناسی و همچنین تسریع در برنامه زمانبندی پروژه، برای اولین بار در دنیا نصب این پوشش فلزی با  قطعات 9 متری از بالا به پایین نصب شد. بکارگیری روش اجرای نصب از بالا، با توجه به ناپایداری جداره حفاری شفت بوده که با این روش لزوم نصب تحکیمات اولیه کلا از میان رفته و متعاقبا هزینه و زمان مربوطه در پروژه شکل نگرفته است، لذا با همکاری اساتید و مهندسان مکانیک دانشگاه صنعتی شریف، تجهیزات نصب قطعات 9 متری پوشش فلزی شفت فشار به گونه‌‌ای طراحی شد که این لوله‌ها از ارتفاع بالا (618 متری) به پایین نصب و جوش داده شده و نهایتا پس از بررسی‌ها و تست‌های کنترل کیفیت و نیز ترمیم رنگ‌آمیزی آماده بهره‌برداری شود. نکته این که با توجه به عدم وجود دسترسی میانی، جوشکاری داخل پوشش فلزی به قطر 2.2 متر و خصوصا در اعماق میانی (300 متری) عملا به غیر از همت و تلاش متخصصان شرکت فراب امکان‌پذیر نبود.

همچنین حفاری تونل بلند آبرسان پروژه چندمنظوره اومااویا در کشور سریلانکا به طول15 هزارو 400 متر، با موفقیت توسط شرکت فراب به پایان رسیده است. حفاری این تونل که بلندترین تونل انتقال آب در کشور سریلانکا و نیز جزو بلندترین تونل پروژه‌های برق‌آبی دنیا به شمار می‌رود، با دو دستگاه حفاری مکانیزه TBM از سمت ورودی و خروجی این تونل انجام شده و با به هم رسیدن این دو دستگاه با حداقل خطای نقشه‌برداری (خطای صفر ارتفاعی)، حفاری تونل بلند نیز به پایان رسید. شرایط زمین‌شناسی این تونل 30/15 کیلومتری از نظر ریزش و نشت آب زیرزمینی بسیار پیچیده بوده و به موازات حفاری تونل بلند، عملیات تزریق و آب‌بندی نیز اجرا شد تا نشت آب در تونل کنترل شود. اجرای این تونل بلند بدون هیچ‌گونه دسترسی میانی یکی دیگر از شاهکارهای مهندسی است که نباید به سادگی از کنار آن عبور کرد.

تولید انرژی برق به میزان 290 گیگاوات ساعت در سال با استفاده از دو واحد 60 مگاواتی نیروگاه (جمعا 120 مگاوات) با توربین پلتون از اهداف مهم دیگر اجرای این پروژه بوده است که برای احداث این نیروگاه در عمق 750 متری سطح زمین، ابتدا تونل دسترسی به طول 2 کیلومتر برای رسیدن به ساختگاه نیروگاه در اعماق زمین احداث شد. سپس حفاری مغارهای نیروگاه و ترانس به انجام رسیده و تمامی عملیات تحکیم و بتن‌ریزی سازه‌ای مطابق دستورالعمل و مشخصات فنی به اجرا در آمد تا امکان انتقال و نصب تجهیزات فراهم شود. کلیه حفاری‌های زیرزمینی این مجموعه به روش چالزنی و آتشباری صورت پذیرفته است.

محدودیت‌های متعدد در مسیر اجرای پروژه از بزرگ‌ترین چالش‌های اجرایی بوده که علیرغم فشار مضاعف بر پروژه، در مقاطعی توانست سرعت عملیات اجرایی را کاهش دهد، اما باعث توقف کار نشد. بزرگترین این چالش‌ها پدیده جهانی کرونا بوده که موقعیت پیچیده‌ای را پیش روی پروژه قرار داد. همچنین تغییرات سیاسی متعدد در کشور سری‌لانکا و مشکلات اقتصادی ناشی از پدیده‌های سیاسی و جهانی، از چالش‌های تاثیر گذار در روند اجرای کار بوده است که با اتخاذ استراتژی مناسب در موقعیت‌های خاص، سعی شد از توقف پروژه جلوگیری گردد.

در اوج فعالیت‌های اجرایی این پروژه 1800 نفر مشغول به فعالیت بودند که 400 نفر آن متخصصین ایرانی و 1370 نفر از کشور سری‌لانکا و دیگر نفرات از سایر کشورها بوده‌اند. از آنجا که بسیاری از تجهیزات مورد استفاده در این پروژه از ایران تهیه و تامین شده، به صورت مستقیم و غیرمستقیم اجرای این پروژه سهم بسزائی در اشتغال زائی میهن عزیزمان داشته است.

ایفای نقش شرکت‌‌ها در حوزه مسئولیت اجتماعی در محدوده اجرای پروژه یکی از موضوعات حیاتی و اجتناب‌ناپذیر است که این موضوع در پروژه‌های برون مرزی از اهمیت بیشتری برخوردار است. انجام وظایف سازمان‌ها در حوزه مسئولیت اجتماعی می‌تواند به نوبه خود متضمن تعامل و تحکیم ارتباط با مردم منطقه شده و زمینه‌ساز پویایی و رشد و شکوفایی شرکت‌ها تلقی شود. به همین دلیل در جریان اجرای پروژه اومااویا، گروه فراب با تعهد بی‌پایان نسبت به کیفیت، حفظ و بهبود سلامت، توجه به ایمنی و نگه‌داری از محیط زیست، تلاش و با پایش مستمر عوامل محیطی زیان‌آور در کارگاه و انجام اقدامات اصلاحی اثربخش، تا حد زیادی رضایت ساکنین مناطق سریلانکا را نسبت به مسائل زیست محیطی به همراه آورد و از بروز بسیاری از چالش‌ها و مشکلات جلوگیری کرد. گروه فراب در حوزه مسئولیت اجتماعی دست به فعالیت‌های داوطلبانه و خیریه نیز مانند ساخت جاده دسترسی و تأمین آب برای مردم محلی سریلانکا زد و در راستای این اقدامات نشان عالی مسئولیت اجتماعی در سال 1401 به گروه فراب اهدا شد.

پشوتن احمد دزفولی-مدیر پروژه چندمنظوره اومااویا