زمستان هم خاموشی خواهیم داشت / وعده پایان قطعی برق غیرواقعی است!

به گزارش خبرنگار اقتصادی رکنا، سالها هشدار کارشناسان درباره فرسودگی نیروگاه‌ ها، کاهش راندمان سدها و نیروگاه‌ های برق‌ آبی و همچنین ضعف مدیریت در حوزه انرژی نادیده گرفته شد. اکنون بحران ناترازی انرژی به مرحله‌ ای رسیده است که وزارت نیرو و شرکت توانیر، به جای اصلاح ساختاری، بار ناکارآمدی را بر دوش مردم می‌ گذارند.

بی‌ توجهی به توسعه زیرساخت‌ ها و عدم برنامه‌ ریزی پایدار، تأمین برق کشور را به مرز بحران جدی کشانده است و تامین برق لازم نه تنها برای بخش خانگی که برای بخش های صنعت، کشاورزی و غیره نیز با مشکل مواجه شده است و روزانه زیان های هنگفت را برای اقتصاد ایران به همراه دارد. به طوری که طبق گفته کارشناسان نه تنها در زمستان امسال بلکه احتمال افزایش خاموشی ها در سال های آینده نیز ادامه دارد.

در این خصوص پروفسور سید هاشم اورعی، استاد دانشگاه صنعتی شریف در گفتگو با خبرنگار رکنا با تشریح وضعیت تولید و مصرف برق در کشور گفت: علیرغم ظرفیت منصوبه 94  هزار مگاواتی نیروگاه‌ ها اما به دلیل مشکلات نیروگاه ها از جمله فرسودگی و راندمان پایین، در تابستان امسال تنها حدود 60 هزار مگاوات برق در پیک مصرف تولید شده است.

وی با اشاره به سهم نیروگاه ‌های برق ‌آبی گفت: 14 درصد ظرفیت منصوبه نیروگاهی کشور برق ‌آبی است. یعنی باید حدود 12 هزار مگاوات تولید می ‌شد اما به دلیل کاهش سطح آب پشت سدها، در بهترین حالت تنها یک ‌سوم این ظرفیت به مدار آمده است. در نتیجه ما در بخش تولید مشکل داریم.

استاد دانشگاه صنعتی شریف درخصوص میزان تقاضا در کشور گفت: تقاضای واقعی برق در بخش خانگی، صنعت، کشاورزی و غیره 80 هزار مگاوات است و تولید به دلیل مشکلات موجود حداکثر 60 هزار مگاوات است و در نتیجه ناترازی 20 هزار مگاواتی شکل گرفته است.

دو مشکل اساسی در زمستان

پروفسور اورعی افزود: این تصور که در زمستان به دلیل کاهش برق مصرف کولرها مشکل کمبود برق نداریم، غلط است. دو مسئله در زمستان وجود دارد: نخست این که، تولید برق به دلیل توقف فعالیت بخشی از نیروگاه‌ ها برای اورهال و تعمیرات اساسی حدود یک سوم کاهش خواهد یافت و دوم، عدم تامین سوخت کافی (گاز، گازوئیل و مازوت) از سوی وزارت نفت است که باعث از مدار خارج شدن بخش دیگری از نیروگاه ها خواهد شد. همچنین وزارت نفت در بسیاری موارد به جای گاز، مازوت و گازوئیل تحویل می دهد که هم آلایندگی دارد و هم راندمان نیروگاه ‌ها را کاهش می ‌دهد. بنابراین احتمال خاموشی زمستانی همچنان جدی است.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه زمستان خاموشی خواهیم داشت، تأکید کرد: وعده وزیر نیرو مبنی بر پایان خاموشی‌ ها غیرواقعی است؛ همانند وعده سال گذشته که خلاف آن ثابت شد. هر فردی که بگوید سال آینده خاموشی نخواهیم داشت یا از واقعیت بی ‌اطلاع است یا صداقت لازم را ندارد.

وضعیت انرژی هسته‌ای و خورشیدی در ایران

استاد دانشگاه صنعتی شریف درباره انرژی هسته‌ ای گفت: انرژی هسته ای در جهان بسیار گران است. هزینه سرمایه ‌گذاری اولیه برای هر کیلووات ظرفیت هسته ‌ای حدود 4 هزار دلار است، در حالی که نیروگاه‌ های حرارتی و تجدیدپذیر زیر هزار دلار هزینه دارند. ایران با کمبود سرمایه مواجه است و توان استفاده گسترده از انرژی هسته ‌ای را ندارد.

وی درباره انرژی خورشیدی افزود: ضریب ظرفیت نیروگاه‌ های خورشیدی پایین است؛ به ‌گونه ‌ای که از 100 کیلووات ظرفیت نصب‌ شده، تنها 25 کیلووات در سال قابل بهره ‌برداری است. نیروگاه خورشیدی بیشتر ظهرها تولید دارد و شب و غروب بی ‌اثر است. در حالی که انرژی بادی در ساعات غروب و شب بیشترین تولید را دارد و باید به‌ صورت ترکیبی توسعه داده شوند اما این سیاست در کشور دنبال نشده است.

فرسودگی شبکه و سرمایه‌ گذاری ناکافی

پروفسور اورعی با تأکید بر فرسودگی شبکه تولید، انتقال و توزیع گفت: سرمایه ‌گذاری کافی در سا‌لهای اخیر انجام نشده است. این ضعف به طور کامل متوجه وزارت نیرو نیست، چرا که سه منبع سرمایه ‌گذاری شامل سرمایه ‌گذاری خارجی (که به دلیل شرایط بین ‌المللی ناممکن است)، سرمایه‌ گذاری دولتی (که با کسری بودجه 700 همتی مواجه است) و سرمایه‌گذاری بخش خصوصی است. با این حال وزارت نیرو به‌ دلیل سیاست‌ های غلط، اعتماد بخش خصوصی را نیز از بین برده است.

وی به نمونه ‌ای اشاره کرد و گفت: در جلسه شورای اقتصاد مصوب شد بخش خصوصی با استفاده از صندوق توسعه ملی 8 هزار مگاوات نیروگاه خورشیدی احداث کند، اما همزمان ساتبا و صندوق توسعه ملی خود مأمور اجرای 7 هزار مگاوات شدند. در چنین شرایطی بخش خصوصی وارد رقابت نمی‌ شود، زیرا طرف قرارداد و رقیبش یک نهاد دولتی است. بنابراین بخش خصوصی رقبتی برای سرمایه گذاری ندارد.

چالش قیمت ‌گذاری برق

استاد دانشگاه صنعتی شریف درباره قیمت‌ گذاری برق گفت: وزارت نیرو مدعی است قیمت تمام‌ شده برق را باید از مردم دریافت کند اما وقتی بخش دولتی انحصاری عمل می ‌کند و ناکارآمد است، مصرف ‌کننده نباید هزینه ناکارآمدی و ضعف مدیریتی و عدم بهره وری را پرداخت کند. مثال روشن آن این است که در یکی از شرکت های توزیع برق ظرف مدتی کوتاه تعداد کارمندان از حدود 300 نفر به 2000 نفر افزایش یافت. 

وی ادامه داد: تنها راه واقعی ‌سازی قیمت برق، خروج تدریجی دولت ازعرصه تصدی‌گری و حرکت به سمت بازار رقابتی طی چهار تا پنج سال است. در این صورت همانند بازار میوه یا سایر کالاها، عرضه و تقاضا قیمت را تعیین می ‌کند و یارانه دولت نیز حذف می ‌شود.

پروفسور اورعی در پایان تأکید کرد: اصرار دولت بر انحصار و ناکارآمدی موجود موجب شده نه ظرفیت تولید افزایش یابد و نه سرمایه ‌گذاری خصوصی شکل بگیرد؛ نتیجه این روند ادامه ناترازی برق و احتمال افزایش خاموشی‌ ها در سال ‌های آینده است.