سقف افزایش اجاره‌ بها شکست خورد

فرارو نوشت: تورم 37 درصدی اجاره نشان می‌دهد در 12 ماه قبلی به‌طور متوسط به‌همین اندازه روی هزینه‌های اجاره‌نشینی رفته و سقف افزایش اجاره‌بها جدی گرفته نشده است. از پنج سال قبل که دولت در بحبوحه همه‌گیری کرونا از تاکتیک سقف افزایش اجاره‌بها در بازار مسکن کمک گرفته، فقط باری روی دوش سیستم قضایی اضافه شده است. نگاهی به رویداد‌های سال‌های اخیر بازار مسکن در کشور‌هایی مثل ترکیه و آرژانتین هم نشان می‌دهد اعمال این دست سیاست‌ها کمکی به جیب مستاجران نمی‌کند و موجب عقب‌نشینی بخشی از صاحبخانه‌ها از عرضه ملک به بازار می‌شود.

یک| سقف افزایش اجاره‌بها تقریبا از پنج سال قبل وارد ادبیات حوزه مسکن شد. آن زمان به‌خاطر شیوع کرونا و مشکلاتی که در تامین معاش مستاجران ایجاد شده بود، دولت حداکثر مبلغ مجاز برای افزایش اجاره‌بها را نهایتا 25 درصد تعیین کرد.

سقف افزایش اجاره‌بها اما با فروکش کردن کرونا و دوران خاص آن روزها کماکان حداقل از سوی دولت جدی گرفته می‌شود. روال به شکلی است که شورای مسکن استان‌ها به‌‌شیوه جداگانه و با احتساب نرخ تورم آن استان سقف افزایش اجاره‌بها را تعیین می‌کنند.

دو| چراغ اول سقف افزایش اجاره‌بها 1404 در تهران روشن شده است. رضا خالقی مدیرکل راه و شهرسازی استان تهران جزئیاتی از جلسه تصمیم‌گیری درباره تعیین سقف اجاره‌بها 1404 استان تهران را ارائه کرده که با حضور معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری، مدیرکل راه و شهرسازی استان، مدیران کل امور مالیاتی شهر و استان، رئیس سازمان تعزیرات حکومتی استان و رئیس اتحادیه مشاورین املاک در محل استانداری تهران برگزار شده است.

سقف افزایش اجاره‌بها در شهر تهران امسال 25 درصد است و در شهرهای دیگر استان که جمعیتی بالای 100 هزارنفر سکونت دارند، این عدد به 20 درصد می‌رسد.

سه| سقف افزایش اجاره‌بها بدون تعارف جنبه تزئینی دارد. چطور؟ مرکز آمار ایران که داده‌های حیاتی و ریز و درشت را بدون رودربایستی با ارگان‌های مختلف دراختیار عموم مردم می‌گذارد، تورم اجاره در یک سال گذشته را بیشتر از این حرف‌ها اعلام کرده است.

سقف افزایش اجاره‌بها تهران در سال 1403 نیز 25 درصد تعیین شد اما اگر همین الان نگاهی به بخش تورم اجاره‌بها در بازه زمانی یک سال اخیر کنیم، با عددی معادل 36.9 درصد روبرو می‌شویم.

تورم تقریبا 37 درصدی اجاره به زبان ساده نشان می‌دهد ظرف 12 ماه گذشته در مناطق شهری کشور به‌طور متوسط به همین اندازه روی هزینه‌های اجاره‌نشینی اضافه شده است.

چهار| سقف افزایش اجاره‌بها در سال‌های گذشته محل اختلاف مالک و مستاجر بوده است. مستاجران در قدم اول احتمالا به‌شکل دوستانه دنبال حل ماجرا می‌روند اما طبق قانون از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی امکان ارسال اظهارنامه رسمی وجود دارد.

سقف افزایش اجاره‌بها حتی به مستاجر اجازه می‌دهد برای شکایت به شورای حل اختلاف محل پناه ببرد. با این حال در خیلی از نمونه‌ها و مواردی که تجربه شده، نتیجه موفقی وجود نداشته و داستان سقف افزایش اجاره‌بها فقط بار جدیدی روی دوش بخش قضایی کشور اضافه کرده است.

پنج| سقف افزایش اجاره‌بها قبلا بیخ گوش خودمان، در کشور همسایه شکست خورده است. نیمه دوم 2022 که به‌واسطه اضافه شدن مستاجران مهاجر به ترکیه شرایط جدیدی در بازار مسکن این کشور به‌وجود آمد، دولت سقف 25 درصدی را برای افزایش اجاره‌بها تعیین کرد. نتیجه چه شد؟ همان سال طبق داده‌های رسمی میزان افزایش اجاره‌بها به طور متوسط حدود 50 درصد به ثبت رسید.

سقف افزایش اجاره‌بها در ترکیه اصلاحا به جاهای باریکی کشیده شد و بخشی از صاحبخانه‌ها اصلا تمایلی به ارائه ملک به مستاجران نشان ندادند. مشابه همین اتفاق در کشور‌های دیگری از جمله آرژانتین هم وجود داشته و انگار قرار نیست با نرخ‌گذاری دستوری و تعیین سقف اجاره‌بها، درد بازار مسکن دوا شود.