فیلم نقش بافی «عروس بوکان» با بودجه IUCN در ایران

به گزارش رکنا، « میش مرغ » در صدر گونه های در معرض خطر انقراض ایران قرار دارد وضعیت جمعیت کوچک باقی مانده از این گونه در زمین های کشاورزی اطراف بوکان در آذربایجان غربی حتی از یوز ایرانی نیز نامطلوب تر است. برآوردها نشان می دهد تنها حدود 20 فرد از این گونه در این منطقه باقی مانده است و اگر دیرهنگام دست به کار شویم، شاهد یکی از تلخ ترین وقایع قرن حاضر به لحاظ تنوع زیستی خواهیم بود و با آخرین افراد از بزرگترین و سنگین ترین پرنده با قدرت پرواز در جهان خداحافظی خواهیم کرد.

اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت ( IUCN ) از سالهای گذشته میش مرغ را در لیست قرمز گونه های در معرض انقراض ایران قرار داده بود اما طی روزهای اخیر در اقدامی مهم و برای حفاظت از گونه در معرض خطر انقراض میش مرغ اقدام به تامین بودجه برای بافت یک فرش ابریشمی با طرح این گونه ارزشمند کرده است.

این نهاد در نظر دارد بعد از بافته شدن این فرش آن را به فروش برساند و از محل فروش این فرش بودجه لازم برای تامین هزینه ایجاد کسب و کارهای خرد با محوریت صنایع دستی و طرحی از میش مرغ بر روی آنها انجام دهد. این اقدام اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت در صورت موفقیت می تواند الگوی مناسبی برای توانمندسازی جوامع محلی در ایران از طریق ایجاد یک ارزش افزوده با کمک نهادهای بین المللی محسوب شود و در مورد سایر گونه های در معرض خطر تهدید نیز اجرایی شود.

بافت فرش ابریشم «میش مرغ» با بودجه IUCN در ایران

به گزارش خبرنگار محیط زیست رکنا، میش‌مرغ بزرگترین پرنده با قابلیت پرواز ایران است که گونه ای ارزشمند و منحصر به فرد محسوب می شود. این گونه به لحاظ ارزش حفاظتی و زیستی و همچنین به لحاظ ژنتیکی دارای ارزش حفاظت جهانی است آمارهای رسمی و غیررسمی نشان می دهد که تنها کمتر از ۳۰ بال از این پرنده در شهرستان بوکان در جنوب آذربایجان غربی موجود است.

این پرنده نادر با نام علمی Otis tarda جزو بزرگ‌ترین پرندگان دارای قدرت پرواز دنیا بوده و با جثه بزرگ و بال‌های کشیده و پرتوان، لقب سنگین‌ترین پرنده قادر به پرواز جهان را نیز دارد. این گونه در طول سالهای اخیر به دلیل محدودشدن زیستگاه‌های طبیعی، شکار بی‌رویه، تغییر کاربری اراضی و وجود مشکلات متعدد در مناطق زیست و تخم‌گذاری، به شدت در معرض خطر انقراض در سطح ملی است. در مقیاس جهانی وضعیت گونه در فهرست قرمز اتحادیه جهانی حفاظت (IUCN) در طبقه آسیب‌پذیر (VU) قرار دارد.

یکی از اصلی ترین دلایل کاهش شدید جمعیتی این گونه تخریب زیستگاه و همزمانی برداشت محصولات کشاورزی با زمان زآداوری پرنده و تغییر کاربری اراضی است و این اتفاق تا جایی پیش رفته است که جمعیت این گونه را در کشور تنها محدود به بخش‌هایی از شهرستان‌ بوکان کرده است در حالیکه پیشتر مهاباد، دیواندره و زرینه اوباتو استان کردستان و دشت اسدآباد همدان  وحتی بخش هایی از استان مرکزی نیز از جمله زیستگاه های مهم این گونه محسوب می شد.

در سالهای اخیر مسوولان سازمان حفاظت محیط زیست اقدامات بسیاری برای نجات این گونه انجام داده اند که عمده آنها اطلاع رسانی در مورد وضعیت این گونه می باشد. البته برخی اقدامات خرید مزارع توسط محیط زیست و یا باقی گذاشتن نوارهای میش مرغ در مزارع درحال انجام می باشد که کافی نیست و لازم است اقدامات موثرتری همچون تکثیر در اسارت، مدیریت سگ های بلاصاحب، مطالعه ژنتیکی برای شناسایی نزدیگترین جمعیت های اهدا کننده و رایزنی های بین المللی وجود دارد. خرید محصولات کشاورزی و عدم برداشت آنها به مدت چندسال می تواند بسیار موثر واقع شود.

در این خصوص مرتضی نادری، مدیر پروژه حفاظت از میش مرغ  IUCN در ایران در گفتگو با خبرنگار محیط زیست رکنا بیان داشت: این گونه اکنون وضعیت حفاظتی مناسبی در کشور نداشته و ممکن است در چند سال اخیر دچار انقراض شود. با توجه به تجارب موفقی که امر حفاظت در سالهای اخیر در مورد گونه های مختلف در دنیا تجربه کرده است، به نظر می رسد حفاظت جامعه محور از طریق بالا بردن مشارکت جوامع محلی در فرایند حفاظت، و تعریف یک بهره مندی پایدار برای آنها می تواند در میان مدت بهترین نتیجه را برای احیای گونه در پی داشته باشد.

عضو هیات علمی گروه محیط زیست دانشگاه اراک و محقق دانشگاه کچ ترکیه، در توضیح جزییات این برنامه بین المللی، افزود: این گونه هم اکنون در تعداد بسیار محدودی و تنها در اطراف بوکان قابل مشاهده است و به نظر می رسد تعداد آن به زیر 25 فرد کاهش یافته است.

وی تصریح کرد: یکی از مسایل مهمی که در طرح اقدام ملی برای نجات میش مرغ پیش بینی شده است جلب مشارکت های مردمی، توانمندسازی آنان و دریافت کمک معنوی از سوی جوامع محلی است. انجام این اقدامات منوط به آموزش جوامع محلی در خصوص اهمیت گونه و روش های بهره مندی اقتصادی از حفاظت حیات وحش است.

نادری گفت: اگر در هر برنامه حفاظتی جوامع بومی در امر حفاظت و بهره های جانبی آن مشارکت داده نشوند قطعا امر حفاظت با مشکل و حتی در اغلب موارد با شکست رو به رو خواهد شد به همین دلیل IUCN طرحی پایلوت را برای بافت فرش ابریشمی «میش مرغ» اختصاص داده است تا از این طریق هم این گونه در سطح بین المللی شناخته شود و هم روشی برای  مشارکت مردم در حفاظت از این گونه به اهالی بومی این منطقه معرفی شود تا با بافت صنایع دستی مرتبط با این گونه و فروش آن در بازارهای داخلی و یا بین المللی توامندسازی این جوامع تا سطحی تامین گردد.

مدیر پروژه حفاظت از میش مرغ  IUCNدر ایران اظهار داشت: این فرش بعد از نمایش توسط IUCN وارد چرخه فروش بین المللی خواهد شد و بودجه حاصل از فروش این فرش نیز مجددا به چرخه تولید تعداد بیشتری از این صنعت دستی مشهور کشور، اختصاص خواهد یافت. لازم است شیوه های نوین بازاریابی صنایع دستی به ویژه فرش و نحوه طراحی آن به جوامع محلی آموزش داده شود تا این پیام به آنان منتقل گردد که روی آوردن به صنایع دستی که از گونه های حیات وحش بومی الهام گرفته است می تواند بازار خوبی برای کمک به اقتصاد خانوار  آنها باشد.