صید 702 هزار تن انواع آبزیان در کشور در سال 1400 / ایران؛ رتبه دوم صید تون ماهیان در اقیانوس هند

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، ایران با دارا بودن 5800 کیلومتر نوار ساحلی دارای پتانسیل بالایی برای درآمدزایی از طریق صید ماهی و صادرات آبزیان محسوب می شود، اما به شرط آن که فعالیت های صید و صیادی در کشورمان منطبق بر اصول مدیریت ماهیگیری مسئولانه باشد و از روش های صید غیرمجاز و غیراستاندارد استفاده نشود و از صید غیر قانونی برخی گونه ها یا گروه های آبزی در خارج از فصل صید مجاز با روش های صید غیراستاندارد، صید غیرمجاز گونه های در معرض خطر از پستانداران دریایی گرفته تا ماهیان خاویاری شمال و گونه های اقتصادی جنوب مثل حلواسفید و میگو، صید انواع آبزیان در فصول تخم ریزی و زاد و ولد ماهی ها و صید برخی شناورها بدون مجوز صید از سازمان شیلات ایران جلوگیری شود.

96 درصد صید آبزیان ایران مربوط به جنوب کشور است

در این میان نکته مهمی که باید به آن توجه داشت، این است که صید غیرمجاز و غیرقانونی در کنار انواع آلوگی های زیست محیطی که وارد دریاها می شوند، همواره یکی از آسیب های جدی در مدیریت بهره برداری ذخایر آبزیان محسوب می شود که می تواند تنوع زیستی پهنه های آبی شمال و جنوب کشور را به خطر بیندازد. البته  با تلاش های سازمان شیلات ایران و یگان حفاظت منابع آبزیان، در سال های اخیر اقدامات پیشگیرانه ای برای کاهش صید غیرمجاز و احیای ذخایر ژنتیکی گونه های آبزی در معرض خطر انجام شده است.

این نکته ای است که دکتر رضا عباس پور نادری، مسئول دفتر مدیریت امور صید و صیادی سازمان شیلات ایران در گفت و گو با رکنا روی آن دست گذاشت و اظهار داشت: صیادان سخت کوش کشور همواره برای بهره برداری از منابع آبزی در صیدگاه های تحت پوشش شمال و جنوب ایران در حال انجام فعالیت هستند. حاصل تلاش جامعه صیادی در سال 1400 نیز منجر به صید مقدار حدود 702 هزار تن از انواع آبزیان شده است که حدود 673 هزار تن معادل 96 درصد از این مقدار مربوط به آب های جنوب کشور و حدود 30 هزار تن معادل 4 درصد نیز مربوط به آب های شمال ایران است.

وی افزود: سهم اصلی صید در آب های جنوب کشور، گروه آبزیان سطح زی درشت است که با مقدار حدود 334 هزار تن، نسبت حدودا 50 درصدی را از کل صید در جنوب ایران به خود اختصاص می دهد. گروه آبزیان سطح زی درشت مشتمل بر گونه های آبزی تون ماهیان و شبه تون ماهیان است و سازمان شیلات در سال های اخیر اقدامات قابل توجهی را برای ارتقای ارزش افزوده این گروه از آبزیان انجام داده است.

این مقام مسئول در سازمان شیلات ایران تاکید کرد: ذخایر ارزشمندی از آبزیان مختلف در صیدگاه های عمیق دریای عمان وجود دارند که می توان برنامه بهره برداری اصولی از ذخایر مورد نظر را تدوین و با مدیریت و ساماندهی این فعالیت ها، زمینه را برای تقویت و توسعه فرصت های جدید فراهم کرد و علاوه بر ایجاد فرصت های شغلی جدید، نیاز کشور به بخشی از آبزیان و فرآورده های شیلاتی را برطرف کرد.

ایران؛ رتبه دوم صید ماهیان تون در اقیانوس هند

عباس پور نادری درباره اقدامات سازمان شیلات ایران برای افزایش بهره وری صید تون ماهیان در چند سال گذشته توضیح داد: ما در چند سال اخیر نسبت به اصلاح و بهسازی روش صید تون ماهیان با رویکرد تغییر تدریجی روش صید بخشی از ناوگان صیادی تحت پوشش از گوشگیر به لانگ لاین اقدام کرده ایم که این مساله باعث حفظ کیفیت این آبزیان در هنگام صید شده و افزایش بهره وری در صید تون ماهیان را به همراه داشته است.

مسئول دفتر مدیریت صید سازمان شیلات ادامه داد: مدیریت بهره برداری از ذخایر تون ماهیان و سیاست گذاری مدیریت صید در این بخش در چارچوب الزامات و سیاست های ابلاغی کمیسیون تون ماهیان اقیانوس هند (IOTC) انجام می شود، به طوری که حضور و فعالیت ناوگان صیادی توانمند ایران در اقیانوس هند، شرایطی را فراهم آورده است تا کشورمان رتبه اول صید تون ماهیان در منطقه غرب اقیانوس هند و رتبه دوم در کل اقیانوس هند را در میان 32 کشور عضو این کمیسیون به دست آورد.

وی در ادامه تاکید کرد: ایران دارای ظرفیت بالایی برای صید تون ماهیان برای استفاده در بازار داخلی یا صادرات را دارد و از این لحاظ برنامه ریزی برای افزایش بهره وری جهت صید این گروه از  آبزیان برای سازمان شیلات از اهمیت بالایی برخوردار است. همچنین نسبت میزان پایبندی کشورمان به مقررات و دستورالعمل های کمیسیون تون ماهیان اقیانوس هند (IOTC) نیز 73 بوده که از متوسط کشورهای عضو بالاتر است.

کدام گونه از تون ماهیان در کنسرو استفاده می شود؟

عباس پور نادری در پاسخ به این سوال که کدام گونه از تون ماهیان در کنسروها مورد استفاده قرار می گیرد، گفت: تقریبا تمام گونه های تون ماهیان برای تولید کنسرو مورد استفاده قرار می گیرند و برخی گونه ها نیز به صورت مصرف مستقیم یعنی غیرکنسروی مصرف می شوند. البته مصرف خوراکی تون ماهیان بدون تبدیل شدن به کنسرو به طور معمول در شهرهای ساحلی جنوب کشور مرسوم است و در سایر نقاط ایران هنوز مصرف ماهی تون غیرکنسروی متداول نشده است؛ از جمله مهمترین گونه هایی هم که در کنسروها مورد استفاده قرار می گیرند می توان به گونه های گیدر، هوور، هوور مسقطی، زرده و تون چشم درشت اشاره کرد.

مسئول دفتر مدیریت صید سازمان شیلات ادامه داد: برخی کارخانجات تولید کنسرو ماهی از گونه های دیگری غیر از تون ماهیان برای تولید کنسرو استفاده می کنند و نام گونه مورد استفاده در کنسرو خود را ذکر نمی کنند. هرچند برخی کارخانجات تولید کنسرو ماهی به صورت دقیق ذکر می کنند که برای تولید کنسرو از کدام گونه استفاده کرده اند، اما مراجع ذی ربط باید تمام کارخانجات را موظف کنند که نام گونه مورد استفاده در کنسرو خود را ذکر کنند؛ زیرا طعم و کیفیت گوشت یک ماهی با طعم و کیفیت گوشت ماهی دیگر متفاوت است و شهروندان باید بدانند که قرار است با خرید هر کنسرو، گوشت کدام ماهی را بخورند.

وی در ادامه تاکید کرد: از حدود 334 هزار تن صید گونه های سطح زی درشت در کشورمان در سال 1400، بیش از 200 هزار تن صرفا مربوط به انواع تون ماهیان بوده است. در این میان با توجه به اهمیت صید تون ماهیان برای کشور و درآمدزایی بالا در این زمینه، اخیرا بخش خصوصی اقدام به ساخت یک فروند کشتی صیادی پشتیبان به نام پارس صدف یک به طول 64 متر و با ظرفیت بالغ بر 1000 تن کرده است که اکنون آماده بهره برداری است. این کشتی برای پشتیبانی از شناورهای صیادی و جمع آوری صید این شناورها در صیدگاه دریای عمان و اقیانوس هند ساخته شده است.

برنامه های سازمان شیلات برای توانمندسازی تشکل ها و سهمیه بندی صید

عباس پور نادری در بخش دیگری از صحبت هایش به لزوم توانمندسازی تشکل ها و تعاونی های صیادی اشاره کرد و گفت: سازمان شیلات ایران با رویکرد تقویت نقش بهره برداران در تصمیم سازی های مدیریت ماهیگیری به دنبال توانمندسازی تشکل ها و تعاونی های صیادی است تا زمینه برای حضور و همراهی جامعه بهره بردار در فعالیتهای دریایی و پیشبرد اهداف پیش‌بینی‎شده فراهم شود. در همین راستا سازمان شیلات در حال برنامه ریزی برای شناسایی و فعال سازی گروه همت شیلات (ماهیگیری) برای همکاری در فعالیت های ترویجی شیلات است.

مسئول دفتر مدیریت صید سازمان شیلات ادامه داد: سازمان شیلات با اجرای برنامه مدیریت سهمیه بندی صید در ناوگان صیادی به دنبال مدیریت تلاش صید و کنترل دوره های زمانی سفر صیادی شناورها است؛ اقدامی که می تواند باعث مدیریت جامع و یکنواخت فعالیت شناورهای صیادی و توزیع متوازن درآمدها و کاهش فشار بهره برداری در ذخایر آبزی شود.

وی در پایان تصریح کرد: پایداری شغل و درآمد جامعه صیادی در فعالیت های صیادی شمال کشور با اعمال مدیریت بر فصل ممنوعیت و آزادی صید، استاندارد ابزار و ادوات صید و در نظر داشتن ملاحظات معیشتی صیادان همواره در برنامه ریزی های مدیریت صید شیلات مورد توجه قرار دارد تا ملاحظات اجتماعی جامعه صیادی فعال در این بخش تامین شود و همچنین ذخایر آسیب دیده دریای خزر در بخش صید ماهیان استخوانی، خاویاری و کیلکا با قوت بیشتری حفظ و احیا شوند.