155 ایرانی به بیماری خطرناک تب دنگی مبتلا شدند / آیا نیش پشه آئدس کشنده است؟

به گزارش رکنا، در ماه‌های گذشته شاهد شیوع بیماری تب دنگی در برخی استان‌های کشور بوده‌ایم.

براساس گزارش وزارت بهداشت از وضعیت شیوع بیماری تب دنگی در کشور، از ابتدای سال 1403 تا تاریخ 17 مرداد ماه بالغ بر 155 مورد مثبت تب دنگی تشخیص داده شده است.

مطابق بررسی اپیدمیولوژیکی انجام شده برای بیماران، اکثریت موارد تشخیص داده شده سابقه سفر به کشور امارات متحده عربی داشته و در این کشور به بیماری مبتلا شده‌اند. 131 مورد سابقه سفر به کشور امارات، هفت مورد سابقه سفر به پاکستان، یک مورد سابقه سفر به عمان و یک مورد سابقه سفر به کشور بنین (غرب آفریقا) داشته‌اند. 15 بیمار بدون سابقه سفر به خارج از کشور هستند که 11 مورد در شهرستان بندرلنگه استان هرمزگان و 4 مورد در شهرستان چابهار استان سیستان و بلوچستان تشخیص داده شده‌اند و انتقال محلی محسوب می‌شوند.

به غیر از یکی از بیماران که دارای ملیت آفریقایی بوده، باقی بیماران دارای ملیت ایرانی هستند.

موارد مثبت وارده از خارج کشور عمدتاً در استان فارس توسط دانشگاه‌های علوم پزشکی گراش، لارستان، جهرم و شیراز تشخیص داده شده‌اند. این افراد دارای سابقه سفر به خارج از ایران بوده و در کشور دیگری به بیماری مبتلا شده‌اند.

باقی موارد واردشده از خارج کشور (دارای سابقه سفر به خارج) در دانشگاه‌های هرمزگان، بوشهر، قزوین، چابهار، زاهدان، شهیدبهشتی، ایران، گیلان، مشهد، قم، ایرانشهر و اصفهان شناسایی شده‌اند.

تاکنون یک مورد مرگ گزارش شده است و وضعیت عمومی سایر بیماران پایدار است.

در حال حاضر پشه آئدس در استان‌های هرمزگان، سیستان و بلوچستان (چابهار و کنارک)، بوشهر (عسلویه و کنگان) و گیلان گسترش دارد. در هفته سوم تیر ماه سال جاری در شهرستان رامسر استان مازندران و شهرستان بیله‌سوار استان اردبیل و در استان‌های آذربایجان شرقی، قزوین و خوزستان نیز پشه آئدس گزارش شده است.

خبرنگار اجتماعی رکنا در رابطه با اینکه مردم و از سوی دیگر مسئولان برای جلوگیری از شیوع این بیماری چه وظایفی دارند با دکتر علیرضا ناجی، رییس مرکز تحقیقات ویروس شناسی و استاد ویروس شناسی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی بیمارستان مسیح دانشوری به گفتگو پرداخته است.

دکتر ناجی درباره  کنترل پشه آئدس و تب دنگی به برنامه های کلی اشاره کرد. وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با همکاری سایر ارگان ها و مراجع ذی ربط می توانند این کنترل را با اعمال برنامه هایی مانند سم پاشی شهری ، ردگیری و ردیابی منشا ورد پشه ها و... اجرا کنند. وی اذعان داشت که درمورد کنترل و نابودی پشه آئدس تنها نهاد و سازمان های دولتی موثر نیستند، بلکه شهروندان هم به شدت می توانند تاثیرگذار واقع شوند.

ناجی درخصوص ویژگی های پشه آئدس گفت:«آئدس پشه ای است که به اصطلاح بسیار قانع است و به همان اندازه نیز بسیار خطرناک تر است .درمقایسه با پشه  مالاریا و آنوفل که یک برکه پیدا کرده و  شروع به تخم ریزی می کنند، پشه آئدس با یافتن حجم بسیار کمی از آب هم می تواند تخم گذاری کند. برای مثال اگر قوطی کنسرو یا در نوشابه ای در خیابان باشد که در آن مایعات وجود داشته باشد می تواند در آن به راحتی تخم گذاری کند. بنابراین نسبت به باقی پشه های ناقل، بسیار خطرناک تر است. بدین ترتیب ما به طور مصنوعی زیستگاه هایی ایجاد می کنیم که با تجمع آب در آنها، پشه در آن تخم ریزی و رشد می کند.» پس بخشی از مشکل افزایش شیوع بیماری تب دنگی به اعمال و رفتار شهروندان بازمی گردد، چرا که آنها باید ایجاد زیستگاه های مصنوعی برای این پشه ها جلوگیری کنند.

  پشه آئدس علاوه بر انسان ها می تواند سایر حیوانات را هم طعمه قرار دهد و آنها را هم بگزد و از طریق مصرف گوشت این حیوانات انسان مبتلا شود؟ دکتر ناجی در این خصوص اینگونه توضیح داد:«راه انتقال اصلی ویروس تب دنگی در انسان ها نیش حشرات است. البته همیشه درمورد شیوع بیماری ها انسان مخزن اصلی ویروس است. اما حیوانات پستاندار دیگری همچون میمون هم می توانند به عنوان میزبان هایی ذخیره باشند. به همین دلیل این ویروس با گزش و نیش پشه به آنها هم منتقل می شود. اما در این مورد که ما با مصرف گوشت حیوان آلوده ممکن است به این بیماری مبتلا شویم، وابسته به این که چه حیوانی باشد و گوشت آن طبخ درست داشته باشد، میزان انتقال آن متفاوت است.»

وی افزود:«زمانی که پشه یک فرد آلوده را می گزد، وارد بدن او می شود. ویروس منتقل شده از طریق نیش پشه در خون افراد در یک دوره ی 4 تا 5 روزه و حتی 12 روزه هم ممکن است باقی بماند. توانایی انتقال ویروس توسط پشه  ناقل و آلوده ممکن است چندین روز به طول بی انجامد. یعنی بین 8 تا 12 روز طول می کشد که اندام های داخلی پشه در بدن انسان تکثیر شود تا دوباره به غدد بزاقی پشه برسد و بتواند طعمه ی بعدی خود را نیش بزند و آلوده بکند.به همین دلیل زمانی که پشه یک فرد آلوده را نیش بزند و بلا فاصله بعد از آن به سراغ شخص دیگری برود، نمی تواند ویروس را منتقل کند. همچنین نیش زدن پشه های ماده آئدس، به دلیل تغذیه ای است که آنها برای تخم ریزی به آنها نیاز دارند.»

دکتر ناجی تاکید کرد که بین 10 تا 20 درصد از پشه آئدس ممکن است که  ویروس را به نسل های آینده و تخم های خود انتقال دهند و به همین علت اگر در مرور زمان جلوی این ویروس گرفته نشود، ممکن است جمعیتی از حشرات ناقلی به وجود بیایند که بدون آنکه افراد آلوده را گزیده باشند، آلوده به ویروس باشند و از این طریق بتوانند ویروس را منتقل کنند. بنابراین کنترل جمعیت پشه ها و بیماران عامل بسیار مهمی در کنترل شیوع بیماری تب دنگی است.

وی در ادامه خاطرنشان کرد که ما نباید به ویروس تب دنگی اجاره بدهیم که راه های مختلف را امتحان کند. چون در صورت تمایل، می تواند از آن راه را هم به عنوان مسیر انتقالی خود قرار دهد. اما درحال حاضر، راه اصلی انتقال تب دنگی از طریق گزش و نیش حشرات است. البته راه های دیگر هم وجود دارند اما بسیار غیر موثر هستند یا به ندرت اتفاق می افتند. به عنوان مثال اینکه این ویروس از مادر به جنین منتقل شود. این مسئله وابسته به مدت زمان دوره ی بیماری در زن حامله است؛ یعنی هرچقدر که دوره ی بیماری در زن حامله بیشتر باشد، احتمال اینکه جنین هم به این بیماری آلوده شود بیشتر است.

دکتر ناجی توصیه هایی برای جلوگیری از همه گیری ویروس تب دنگی و نیش پشه ی آئدس به مردم کرد که عبارتند از:

1-پوشیدن البسه ی بلند و روشن(به علت تحریک نشدن چشم پشه ها به سمت این رنگ ها)

2-جمع آوری زباله هایی که می توانند محل تجمع آب و رطوبت باشند

3-مدیریت پسماند های زباله توسط مردم

4-تفکیک زباله های تر و خشک

5-آشغال نریختن در خیابان و جوی های آب

6-استفاده از کرم، پمادف لوسیون و اسپری دافع نیش حشرات

7-پشه بند بستن در هنگام خواب بیرون از منزل

8-استفاده از توری برای در ها و پنجره ها برای جلوگیری از ورود پشه به داخل منزل

9-عدم پدید آوردن زیستگاه های مصنوعی برای پشه آئدس

دکتر ناجی همچنین اظهار داشت که برنامه هایی که دولت ها برای مهار پشه آئدس دارند هم قطعا مفید است و در کنار انجام وظیفه ی مردم می تواند تاثیرگذار باشد. وی اشاره کرد که در هر بیماری، ناقل بیماری ها می توانند اخلاقیات، سبک زندگی و ترجیحات متفاوتی داشته باشند. به همین خاطر ما شاهد هستیم که مسئله ی پشه ی آئدس نسبت به سایر ویروس هایی با اثرگذاری بیشتر، پررنگ تر شده است.

این ها اعمالی هستند که دکتر ناجی برای جلوگیری از شیوع این بیماری پیشنهاد کردند تا با کاربرد آنها بتوان آمار مبتلایان به این ویروس را کاهش داد. البته این پیشنهادات محدود به بخش های مردمی است و درکنار وظایف و اعمال دولت که راه حل عمده و اصلی است، می تواند منجر به ریشه کن شدن تب دنگی در ایران شود.