در گفت و گو سخنگوی آب کشور با برنامه رُک در رکنا مطرح شد
چرا وزارت نیرو مقابل مصرف بی‌رویه آب در کشاورزی سکوت کرد؟/ بزرگ زاده: در 40 سال گذشته ما مدیر توسعه در کشور نداشتیم + فیلم
حکمرانی آب در ایران همواره یکی از بحث‌برانگیزترین موضوعات محیط‌زیستی و توسعه‌ای بوده است. مدیریت منابع آبی نه تنها به وزارت نیرو، بلکه به هماهنگی میان دولت، بازار و جامعه وابسته است. در گفت‌وگوی رک با دکتر عیسی بزرگ‌زاده، سخنگوی صنعت آب کشور، موضوع نقش نهادها، چالش‌های توسعه ناپایدار و سهم هر دستگاه در بحران‌های آب بررسی شد. پرسش‌ها مستقیم و صریح بود و پاسخ‌ها بر لزوم اصلاح ساختارها، توزیع مسئولیت‌ها و پرهیز از فرافکنی تأکید داشت.
سؤال: شما حکمرانی آب را در ایران چگونه می‌بینید؟ منظورم نظام حکمرانی جمهوری اسلامی است؛ از مقام رهبری تا سه قوه و سایر دستگاه‌ها — نقش هر کدام چیست؟
دکتر عیسی بزرگ‌زاده: خیر، اجازه دهید یک مرور کلی بکنم. هر حکمرانی مهمی در دنیا — از حکمرانی آب تا سلامت، آموزش یا حمل‌ونقل — باید با همکاری سه نهاد اصلی کار کند:
۱) نهاد دولت (که شامل قوا و حاکمیت می‌شود)،
۲) نهاد بازار، و
۳) نهاد جامعه (شهروندان، نهادهای مدنی).
شما نمی‌توانید ابزارها را اشتباه طراحی کنید؛ اگر سازوکار بازار را نادرست طراحی کنید، بازار کارکرد مثبت نخواهد داشت. اگر نقش جامعه را نادیده بگیرید، تصمیم‌ها کارآمد نخواهد بود. آنچه من می‌گویم این است که حکمرانی آب باید مبتنی بر تعامل هماهنگ این سه نهاد باشد — نه اینکه همه بار و مسئولیت صرفاً بر دوش یک دستگاه گذاشته شود.
سؤال (در جریان بحث): آقای سخنگو، برخی می‌گویند وزارت نیرو در وضعیت بحرانی آب، سهم و مسئولیت خود را پنهان می‌کند یا فرافکنی می‌کند. حجم زیادی از مشکلات آبی کشور به بخش کشاورزی برمی‌گردد؛ اگر مردم مصرف‌شان را صفر کنند هم مشکل حل نمی‌شود. چرا وزارت نیرو نتوانسته مقابل وزارت جهاد کشاورزی بایستد و جلوی الگوی کشاورزی پرمصرف را بگیرد؟ چرا مدیریت توسعه در کشور شکل نگرفته و وزارت نیرو نقش مدیر توسعه را ایفا نکرده است؟
دکتر عیسی بزرگ‌زاده: برادر عزیز، نقد شما در بسیاری بخش‌ها درست است. من هم معتقدم الگوی توسعه‌ای که در چند دهه گذشته دنبال شده ناپایدار بوده است. از حدود ۵۰–۶۰ سال پیش، با ورود تکنولوژی‌هایی مثل پمپ‌ها، تراکتورها و روش‌های مدرن، برداشت از منابع زیرزمینی و شدت بهره‌برداری‌ها افزایش یافته؛ همه چیز بزرگ‌تر، سریع‌تر و پرحجم‌تر شده — از جمله برداشت آب.
به نظر من در این نیم‌قرن مدیر توسعه‌ای در کشور نداشتیم که الگوی رشد را هدایت کند. اگر شما وزارت نیرو را بعنوان «مدیر توسعه» کشور قرار دهید، این قضاوت درست نیست؛ مسئولیت‌ها باید بین نهادها تقسیم شود و دستگاه‌های مرتبط از جمله وزارت جهاد کشاورزی، دستگاه‌های قانون‌گذار و نهادهای اجتماعی نیز باید در مدیریت و اصلاح الگوهای مصرف و تولید مشارکت کنند.
در عمل، بخشی از مشکل ناشی از توسعه ناپایدار و سیاست‌گذاری‌های اشتباه در حوزه‌های مختلف است؛ حل آن هم نیازمند اصلاحات ساختاری و همکاری تمامی نهادهاست — نه باربری انحصاری بر یک وزارتخانه.
ارسال نظر