تکالیف مدرسه؛ فرصتی برای یادگیری یا میدان دخالت والدین؟ + فیلم

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، این روزها یکی از دغدغه‌های جدی والدین، موضوع انجام تکالیف و آموزش دانش آموزان در مدرسه است. بسیاری از دانش‌آموزان پس از بازگشت به خانه، با انبوهی از درس هایی که در طول روز آموزش دیده اند و باید با تکرار و تمرین آنها را یادآوری کنند، روبه‌رو می‌شوند که نه‌تنها علاقه‌ای به آنها ندارند بلکه در عمل، بخش بزرگی از این تکالیف و آموزش های مجدد به دوش والدین می‌افتد. همچنین کاردستی‌ها و پروژه‌هایی که باید فرصتی برای بروز خلاقیت و توانایی فردی کودک باشد، به تمرینی برای مهارت و صبر پدر و مادر تبدیل شده است.

واقعیت این است که وقتی والدین برای داشتن کاردستی «بی‌نقص» دست به کار می‌شوند، عملا فرصت تجربه، آزمون و خطا و خلاقیت از بچه‌ها گرفته می‌شود. کودکی که باید با وسایل ساده، ذهن خلاق خود را به کار بگیرد، تماشاگر کار پدر یا مادرش می‌شود و در نهایت کاردستی‌ای را به مدرسه می‌برد که هیچ ردپایی از توانایی او در آن نیست. این روند نه‌تنها اعتماد به نفس کودکان را کاهش می‌دهد، بلکه حس مسئولیت‌پذیری را هم از آنها دور می‌کند.

از سوی دیگر، بسیاری از معلمان هم با وجود آگاهی از این موضوع، واکنشی نشان نمی‌دهند. آنها به‌خوبی می‌دانند که بسیاری از کارهای ارائه‌شده ساخته والدین است؛ اما سکوت می‌کنند و همین سکوت، چرخه غلطی را ادامه‌دار می‌کند؛ چرخه‌ای که در آن هدف اصلی یعنی پرورش خلاقیت و توانایی فردی دانش‌آموز، قربانی ظواهر و نمره‌های خوب می‌شود.

«تکلیف» انزجار می‌آورد، نه یادگیری

در همین راستا، علیرضا رحیمی، کارشناس آموزش و پرورش ، در گفت‌وگو با رکنا با تاکید بر اهمیت «فعالیت یادگیری» گفت: فعالیت یادگیری همان دستوری است که معلم به دانش‌آموز می‌دهد تا او بخواند، بنویسد، تحقیق کند و در بحث و گفت‌وگو شرکت کند. به گفته او، این فعالیت ستون اصلی یادگیری است.

رحیمی توضیح داد: اگر فعالیت یادگیری درست طراحی شود، هم زمان یادگیری کاهش می‌یابد، هم کیفیت آن بالا می‌رود و درنتیجه بچه‌ها از یادگیری لذت می‌برند؛ اما وقتی این فعالیت‌ها به شکل «تکلیف» در می‌آید، نتیجه برعکس خواهد شد. خودِ واژه‌ی «تکلیف» برای دانش‌آموزان انزجارآور است.

این کارشناس حوزه آموزش و پرورش افزود: اگر فعالیت‌ها جذاب باشند، دانش‌آموز با میل و علاقه چه در خانه و چه در مدرسه آنها را انجام می‌دهد. البته حمایت والدین در سنین پایین لازم است، اما به‌تدریج باید استقلال در فرزندان شکل بگیرد. با این حال، امروز در مدارس، تکالیف بیشتر شبیه اجبار است؛ چیزی که نه تنها انگیزه نمی‌دهد بلکه باعث دلزدگی هم می‌شود.

رحیمی با انتقاد از رویکرد برخی والدین گفت: پدر و مادرها بیش از حد در کار بچه‌ها دخالت می‌کنند. از خوراندن غذا تا انجام دادن تکالیف به جای فرزندان. این مداخله‌های بیجا در کنار ضعف نظام آموزشی، مسیر درست تربیت را منحرف کرده است.

او تأکید کرد: مدرسه هنوز نتوانسته جا بیندازد که «فعالیت یادگیری» برای خود بچه است، نه تکلیفی برای نمره گرفتن. وقتی فعالیت به درستی طراحی نشود و متناسب با توانایی کودک نباشد، او از انجام آن لذت نمی‌برد. در چنین شرایطی، پدر و مادر به جای دانش‌آموز آن را انجام می‌دهند تا از تنبیه یا نمره نگرفتن فرزندشان جلوگیری کنند.

وی همچنین به بخشنامه‌های دستوری وزارت آموزش و پرورش اشاره کرد و گفت: «وقتی مدرسه خلاقیت ندارد و بستر خلاقیت برای معلمان هم فراهم نیست، نتیجه این می‌شود که فقط دستور پشت دستور صادر می‌شود. خلاقیت نیازمند دانش، سواد و پشتوانه علمی است، نه رها کردن مدارس بی‌برنامه. آموزش و پرورش باید مدارس یادگیرنده بسازد، اما آنچه امروز می‌بینیم تنها افزایش دستورالعمل‌هاست.»