حضور رمزآلود حضرت خضر (ع) در سریال «یوسف پیامبر» و جایگاه او در اسلام

در قرآن کریم، حضرت خضر (ع) به عنوان بنده‌ای برخوردار از علم لدُنّی و رحمت الهی توصیف شده است. وی در ماجرای همراهی با حضرت موسی (ع)، به عنوان راهنمایی برای شناخت حکمت‌های پنهان الهی معرفی می‌شود. بر اساس باورهای شیعی، خضر (ع) دارای زندگی جاودانه است و نقش وی در سریال یوسف پیامبر ، تسلی حضرت یعقوب (ع) در فراق یوسف است.

حضرت خضر (ع) در قرآن و روایات

آیات 60 تا 82 سوره مبارکه کهف، منابع کلیدی شناخت شخصیت حضرت خضر (ع) هستند. در این آیات، خداوند او را چنین توصیف می‌کند: «فَوَجَدَا عَبْدًا مِّنْ عِبَادِنَا آتَیْنَاهُ رَحْمَهً مِّنْ عِندِنَا وَعَلَّمْنَاهُ مِن لَّدُنَّا عِلْمًا» (کهف: 65). خضر (ع) به عنوان بنده‌ای خاص معرفی شده که از دو نعمت بزرگ الهی - رحمت و علم لدُنّی - بهره‌مند است.

ماجرای موسی (ع) و خضر (ع): تلاقی شریعت و حکمت

براساس روایت‌های تفسیری، داستان حضرت موسی (ع) و همراهی او با حضرت خضر (ع) زمانی آغاز شد که موسی (ع)، هنگام ایراد خطبه در میان قومش، پاسخ داد که کسی از او داناتر نیست. در واکنش به این ادعا، خداوند به حضرت موسی وحی فرمود که خضر (ع) در مجمع البحرین از او داناتر است.

موسی (ع) مأمور شد تا با این بنده صالح دیدار کند و از او حکمت بیاموزد. هدف از این همراهی، شناخت عمیق‌تر حقیقت‌های پنهان بود که با علم ظاهری شریعت قابل درک نبود. روایت این سفر، نشان‌دهنده تفاوت میان علم ظاهری و علم باطنی است، جایی که موسی (ع) باید با شرط صبر و نپرسیدن سوالات از خضر (ع) بیاموزد.

در طول سفر آنها، سه ماجرا رخ داد که باعث شد موسی (ع) اعتراض کند: سوراخ کردن کشتی برای نجات آن از دست پادشاه ظالم، کشتن نوجوانی به دلیل آینده‌اش که در آن به گمراهی پدر و مادر مؤمنش می‌انجامید و تعمیر دیوار برای حفظ گنج یتیمان. حضرت خضر (ع) در نهایت توضیح داد که تمامی این اعمال بر اساس علم لدُنّی و فرمان الهی انجام شده و از حکمت‌هایی عمیق بهره‌مند بودند.

حیات جاودان حضرت خضر (ع)

یکی از نکات رازآلود سنت اسلامی درباره حضرت خضر (ع)، زندگی جاودانه و ناپایدار بودن او تا زمان روز رستاخیز است. روایت‌ها حاکی از آن است که خضر (ع) از آب حیات نوشیده و تا روز قیامت زنده خواهد بود. در احادیث، نقش او در زمان غیبت امام مهدی (عج) و به عنوان واسطه‌ای معنوی میان اعصار مورد تأکید قرار گرفته است.

از دیدگاه روایات شیعه، خضر (ع) نقشی ویژه در تسلی و یاری پیامبران ایفا می‌کند. او به عنوان پناهگاه معنوی، در زمان‌های دشوار برای پیامبران و اولیا حاضر می‌شود و آن‌ها را یاری می‌رساند. در ادبیات عرفانی فارسی نیز، حضرت خضر همواره نمادی از راهنما و مرشد معنوی بوده و عبور از ظلمات و رسیدن به معرفت ابدی را تشویق می‌کند.

حضرت خضر (ع) در داستان یوسف پیامبر و سریال تلویزیونی

بر اساس مدارک دینی، هیچ روایتی از ملاقات میان حضرت خضر (ع) و حضرت یوسف (ع) وجود ندارد. به گفته روایات تاریخی، زمان حیات حضرت یوسف (ع) از دوره زندگی حضرت موسی (ع) بسیار پیش‌تر بوده است.

با این حال، در سریال یوسف پیامبر ساخته فرج‌الله سلحشور، حضرت خضر (ع) با بازی مرحوم محمدقاسم پورستار به صورت یک پیر روشن‌ضمیر در کنار حضرت یعقوب (ع) ظاهر می‌شود. وی در این نقش به عنوان مرشدی معنوی، در دوران سختی‌های حضرت یعقوب (ع) به او تسلی داده و با دانش غیبی خود، نکاتی درباره آینده حضرت یوسف (ع) مطرح می‌کند.

حضور خضر (ع) در سریال، در راستای ارائه پیام نمادین است که حاکی از ارتباط و تسلط بنده خاص خدا بر تقدیر و حکمت پنهان الهی است. در صحنه‌ای، او از حضرت یعقوب (ع) می‌خواهد که سلام او را به پیامبر اسلام (ص) و قائم آل محمد (عج) برساند، که این لحظه نمایانگر پیوند میان خط نبوت و ولایت در امتداد تاریخ است.

در مجموع، اگرچه حضور مستقیم حضرت خضر (ع) در زمان حضرت یوسف (ع) در متون دینی تأیید نشده، اما در سریال تلاش شده تا تصویری از نقش تأثیرگذار او به عنوان یکی از تجلی‌های علم و رحمت خداوند ارائه شود.