داستان عاشقانه لیلی و مجنون: از نصیحت فرزند محمد نظامی تا یاد کردن گذشتگان / (فصل اول - قسمت 3) اثر نظامی گنجه‌ای + فایل صوتی

 " لیلی و مجنون " نام مجموعه شعری از نظامی گنجوی، شاعر ایرانی است. این مجموعه سومین مثنوی از مجموعه مثنوی‌هایی است که به خمسه نظامی معروف‌اند.

درباره کتاب لیلی و مجنون

محققان اعتقاد دارند که بن‌مایه‌های پراکنده این داستان برگرفته از اشعار و افسانه‌های فولکلور در زبان عربی است که نظامی ایرانی‌سازی کرده‌است. کراچکوفسکی برای شخصیت مجنون، هویت واقعی قائل است و او را یکی از اهالی عربستان در اواخر سده اول هجری می‌داند؛ ولی طه حسین تردید جدی به واقعی بودن شخصیت مجنون وارد می‌کند. یان ریپکا افسانه لیلی و مجنون را به تمدن بابل باستان منسوب می‌داند.

خلاصه داستان لیلی و مجنون

لیلی و مجنون، دختر و پسری نابالغ در مکتب‌خانه به یکدیگر دل می‌بندند. خواستگاری خانواده پسر به نتیجه نمی‌رسد و حتی به جنگ قبیله‌ای می‌انجامد. جنگی که مجنون در آن طرف دشمن (طایفه عروس) را می‌گیرد. لیلی را به مرد مال‌داری به شوهر می‌دهند ولی بیماری لیلی باعث ناکامی شوهر می‌شود و لیلی دوشیزه می‌ماند. شوهر از شدت ناراحتی لیلی دق می‌کند و می‌میرد. لیلی به ذکر حق می‌پردازد و دلش به نور الهی و فره ایزدی روشن می‌شود و به مقام والای معنوی می‌رسد. سرانجام در آخرین دیدار بر سر گور لیلی، او از مجنون دستگیری کرده و آن نور ایزدی در دل مجنون جای می‌گیرد.

کتاب لیلی و مجنون؛ فصل اول - قسمت 3

• در نصیحت فرزند خود محمد نظامی

• یاد کردن بعضی از گذشتگان خویش

خلاصه داستان لیلی و مجنون؛ فصل اول - قسمت 3

• در نصیحت فرزند خود محمد نظامی

این شعر درباره‌ی فرزند نوجوانی است که در سن چهاردسالگی به مرحله‌ای از بلوغ علمی و اخلاقی رسیده است. شاعر به او توصیه می‌کند که به جای وقت‌گذرانی و بازی، باید به دنبال علم و هنر باشد و در تلاش برای کسب دانش و بزرگ‌ترین صفات انسانی باشد. او همچنین به اهمیت ادب و احترام به دیگران اشاره می‌کند و نقش علم و دانش را در زندگی‌اش برجسته می‌سازد. در نهایت، تأکید می‌کند که در دنیای علم و ادب، کیفیت بر کمیت ارجحیت دارد و درک عمیق و خردورزی باعث می‌شود که فرد به مقام بلندتری دست یابد. شاعر می‌گوید که در زندگی باید از صدرنشینان علم و اخلاق باشی و به نوعی خود را از دیگران متمایز کنی.

• یاد کردن بعضی از گذشتگان خویش

شاعر در این شعر، از ساقی می‌خواهد که باده‌ای به‌او بدهد که دل غمگین او را شاد کند و سپس گویی از آنچه که دلش را غمگین ساخته سخن گفته‌باشد از درگذشتگان و خویشان خود یاد می‌کند. با یادآوردن درگذشتگان و رفتگان، غم بیشتر شاعر را فرامی‌گیرد و از ساقی باده بیشتر و پیاپی طلب می‌کند. شاعر در ادامه از اهمیت داشتن یار و دوست در سفر زندگی می‌گوید و از اینکه آدمی باید توانایی هماهنگی با یاران را در خود تقویت نماید و در این زمینه مثال‌هایی از طبیعت و موسیقی می‌آورد. او از بی‌وفایی دنیا می‌گوید و از ساقی می‌خواهد که باده‌ای بریزد که نشاط‌افزا باشد. در این شعر از اهمیت تواضع و فروتنی گفته شده است اما توصیه شده که آدمی باید شجاع و دلیر باشد تا در اجتماع بتواند از حق خود دفاع کند زیرا حقوق انسان‌های ترسو همیشه توسط آدمیان ظالم پایمال می‌شود. شاعر در ادامه به‌دوری از صحبت و هم‌نشینی حاکمان و پادشاهان پند داده و اینکه آدمی باید از طمع و چشم‌دوختن به دارایی دیگران بپرهیزد زیرا کسی که بیش از رزق خود بخواهد، دچار بداقبالی خواهد شد.