شاتون زدن چیست؟ دلایل و پیامدهای نابودگر آن برای موتور خودرو
رکنا: شاتون زدن یکی از شدیدترین آسیب‌های موتور خودرو است که می‌تواند در عرض چند ثانیه موتور را نابود کند. عواملی مانند کمبود روغن، فشار زیاد یا عبور از گودال‌های آب می‌توانند باعث شکستن یا خم شدن این قطعه حیاتی شوند.
به گزارش رکنا، شاتون زدن به مفهوم شکستگی، خم شدگی یا از جای خارج شدن شاتون در موتور خودرو است. این قطعه میله‌ای اصلی که پیستون را به میل‌لنگ متصل می‌کند، نقش مهمی در تبدیل حرکت رفت و برگشتی پیستون به یک حرکت چرخشی در میل‌لنگ دارد.
در شرایطی که فشار بیش از حد مکانیکی یا هیدرولیکی به شاتون وارد شود، این قطعه ممکن است خم، شکسته یا از جای خود جا‌به‌جا شود. در شدیدترین حالت‌ها، شاتون شکسته می‌تواند دیواره بلوک سیلندر یا کارتر را آسیب‌زده و مشکلات جدی و پرهزینه‌ای برای موتور خودرو ایجاد کند. این وضعیت را معمولاً با اصطلاح شاتون زدن ماشین می‌شناسند.
در این مطلب به بررسی مفهوم، دلایل و عواملی که به شاتون زدن منجر می‌شود، خواهیم پرداخت. همچنین به موضوعاتی مانند علل شاتون زدن، علائم آن، علت شاتون زدن در موتورهای دیزلی و صدای ناشی از شاتون زدن نیز پرداخته می‌شود.
دلایل شاتون زدن و عوامل مؤثر
شاتون زدن از بحرانی‌ترین مشکلات موتور محسوب می‌شود و عمدتاً نتیجه ترکیبی از عوامل مکانیکی و حرارتی است.
| علت شاتون زدن | توضیحات |
| روان‌کاری ناکافی | کیفیت نامناسب یا کمبود روغن موجب ساییدگی یاتاقان و صدمه به شاتون می‌شود. |
| حرارت بیش از حد موتور | افزایش دما مقاومت قطعات را پایین آورده و به شاتون آسیب می‌رساند. |
| خرابی یاتاقان‌ها | ضعف و خرابی یاتاقان‌ها موجب ایجاد لقی و صدمه به شاتون می‌شود. |
| خرابی گژن پین | گژن پین معیوب باعث ایجاد تنش غیرعادی در شاتون می‌شود. |
| نفوذ آب به داخل سیلندر | نفوذ آب باعث ایجاد فشار و خم شدن شاتون می‌شود. |
| احتراق ناقص و کوبش | احتراق نامناسب باعث فشار غیرمعمول به شاتون می‌شود. |
| ضربه شدید | تصادف‌های سنگین ممکن است شاتون را به‌طور مستقیم آسیب بزند. |
| استفاده مکرر در دور موتور بالا | رانندگی در دور موتور بالا فشار زیادی به شاتون وارد می‌کند. |
۱. روان‌کاری ناکافی
یکی از جدی‌ترین دلایل آسیب به شاتون، کیفیت پایین یا کمبود روغن موتور است. این نقص سبب می‌شود که بخش‌های متصل به شاتون به‌درستی روان‌کاری نشود. این مشکل می‌تواند به فرسایش یاتاقان‌ها و افزایش اصطکاک منجر شود که در نهایت به شکستن شاتون ختم می‌شود.
۲. دمای بیش از حد موتور
دلایلی نظیر خرابی در سیستم خنک‌کننده یا چرخش غیرعادی آب و ضدیخ می‌تواند سبب افزایش قابل توجه دمای موتور شود. این افزایش دما قطعات فلزی را دچار انبساط و کاهش تحمل مکانیکی کرده و شاتون را در معرض آسیب قرار می‌دهد.
۳. خرابی یاتاقان‌ها
یکی دیگر از دلایل رایج شاتون زدن، خرابی یاتاقان‌ها است. یاتاقان‌های فرسوده یا معیوب می‌توانند لقی ایجاد کرده و باعث ضربات مداوم شوند که شاتون را تخریب می‌کند.
۴. نفوذ آب به داخل سیلندر
این مشکل می‌تواند در اثر عبور از مناطق آب‌گرفته یا خرابی واشر سرسیلندر رخ دهد. در نتیجه، پیستون به‌آرامی به سمت بالا حرکت کرده و فشار زیادی به شاتون وارد می‌شود که ممکن است به کشیدگی و شکستگی آن منجر شود.
علائم و نشانه‌های شاتون زدن
۱. صدای غیرعادی
صدای تق‌تق یا کوبش از بخش پایینی موتور اصلی‌ترین نشانه شاتون زدن است. شدت و نوع این صدا معمولاً با تغییر در دور موتور متغیر است.
۲. کاهش توان موتور
شکستن یا خم شدن شاتون می‌تواند باعث کاهش قدرت و ضعف عملکرد موتور شود.
۳. سوراخ شدن بلوک سیلندر
در برخی موارد، شاتون آسیب‌دیده می‌تواند دیواره‌های موتور را سوراخ کرده و دیده شود.
۴. کاهش فشار روغن
آسیب به شاتون می‌تواند باعث کاهش میزان روغن موتور و روشن شدن چراغ هشدار در داشبورد شود.
راه‌های پیشگیری از شکستن شاتون
- بررسی مداوم روغن :کیفیت و سطح روغن به‌طور پیوسته باید کنترل شود.
- خنک‌کننده مناسب :از سلامت کامل سیستم خنک‌کننده موتور اطمینان حاصل کنید.
- رانندگی محتاطانه :از حرکات شدید و سرعت زیاد در عمق آب خودداری کنید.
- تنظیم دقیق سوخت :فقط از سوخت‌های استاندارد استفاده کنید.
هزینه‌های تعمیر شاتون
تعمیر شاتون زدن به‌دلیل گستردگی خرابی و هزینه ساخت قطعات جدید، پرهزینه‌ترین تعمیرات موتور به شمار می‌رود. در بسیاری از مواقع، تعویض کامل موتور گزینه‌ای اقتصادی‌تر است.
ارسال نظر