کارنامه شهرداری تهران در روز تولدش!/ شهری که پیاده‌روی را از مردمش ربوده‌اند/تخصص‌زدایی و مدیریت رانتی بلای جان پایتخت

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا،  امروز سالروز تاسیس شهرداری تهران است، نهادی که به‌عنوان متولی اصلی مدیریت شهری پایتخت کشور نقش‌آفرینی می‌کند. شهرداری تهران با ماموریت ساماندهی امور شهر، از برنامه‌ریزی شهری و توسعه زیرساخت‌ها گرفته تا ارائه خدماتی چون حمل‌ونقل، پاکیزگی، فضای سبز و مدیریت ترافیک، تلاش می‌کند تا تهران را شهری منظم، زیبا و قابل‌زندگی بسازد. این نهاد وظیفه دارد با هماهنگی میان بخش‌های مختلف و بهره‌گیری از فناوری‌های نوین، پاسخگوی نیازهای روزافزون جمعیت رو به رشد پایتخت باشد.

با این حال، تهران همچنان با چالش‌های جدی در حوزه مدیریت شهری مواجه است؛ از ترافیک سنگین و آلودگی هوا گرفته تا کمبود فضای سبز و مشکلات زیرساختی که زندگی شهروندان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. شهرداری تهران در سال‌های اخیر با اجرای پروژه‌های حمل‌ونقل عمومی، بازآفرینی شهری و استفاده از فناوری‌های هوشمند، در تلاش برای بهبود شرایط است. با این وجود، برای رسیدن به شهری پایدار و دوستدار محیط زیست، نیازمند برنامه‌ریزی دقیق‌تر و مشارکت گسترده‌تر مردم و نهادهای مختلف است.

تهران در آستانه انفجار؛تهران در تله ترافیک، آلودگی و بحران زباله

به مناسبت روز شهرداری‌ها، با استاد سید رضا حسینی لاهیجی، کارشناس حوزه شهری و استاد دانشگاه، درباره وضعیت مدیریت شهری تهران گفت‌وگویی داشتیم. وی با سابقه بیش از ۳۰ سال تدریس و ۳۵ سال فعالیت در حوزه مدیریت شهری، ارزیابی جامعی از وضعیت پایتخت ارائه کردند.

نگهداری شهر؛ مهم‌ترین وظیفه شهرداری

سید رضا حسینی لاهیجی با گفتن از اینکه شهرداری به معنای ساده یعنی نگهداری شهر. اولین و مهم‌ترین وظیفه شهرداری، حفظ فضای شهری است تا زندگی انسانی و حتی جانداران شهری در آن امکان‌پذیر باشد. اما تهران در این زمینه موفق نبوده است به خبرنگار اجتماعی رکنا اینگونه گفت: شهرداری تهران تنها جمع‌آوری زباله و نظافت شهر نیست، بلکه امروز تبدیل به نهادی اجتماعی شده که وظیفه دارد تمام امور زندگی شهری، از تولد تا جشن‌ها و فضای عمومی را مدیریت کند.

تهران، شهری با کمبود فضای پیاده‌روی و طبیعت

وی افزود: بزرگ‌ترین مشکل تهران، از دست دادن قابلیت پیاده‌روی و فاصله گرفتن از طبیعت است. وقتی مردم امکان حضور در فضای سبز و پیاده‌روی ندارند، به افسردگی و ناهنجاری‌های اجتماعی دچار می‌شوند.تراکم خودروها و نبود سیستم حمل‌ونقل عمومی مناسب، وضعیت را بدتر کرده است. اعضای شورای شهر و دولت بارها نسبت به ترافیک و آلودگی تهران هشدار داده‌اند. آلودگی هوا چنان شدید است که پزشکان به شهروندان توصیه می‌کنند در تهران ورزش نکنند، چون خطر ورود مواد سمی به بدن وجود دارد. در تهران به معنای واقعی دیگر نمی توان قدم زد.

مدیریت ضعیف پسماند و زباله؛ بحران در شهر

لاهیجی با تاکید بر اینکه وضعیت جمع‌آوری و مدیریت زباله در تهران بسیار ضعیف است گفت: مخازن و جایگاه‌های انباشت زباله کافی نیست و سیستم کنونی متعلق به ۴۰ تا ۵۰ سال پیش است که منسوخ شده است.تهران با وسعت حدود ۷۰۰ کیلومتر مربع نیازمند حداقل چهار کارخانه بزرگ کمپست است تا زباله‌ها را به طور کامل بازیافت کند. کشورهایی مانند ژاپن و آلمان بیش از ۸۰ درصد زباله‌های خود را بازیافت می‌کنند. ما باید این مدل‌ها را پیاده کنیم تا تهران از وضعیتی که به «زباله‌دان بزرگ» تبدیل شده، نجات یابد.

بی‌نظمی در ساخت و ساز و از بین رفتن خط آسمان

این کارشناس حوزه شهری با گفتن از اینکه نظم ساخت و ساز و حفظ خط آسمان در شهرسازی بسیار مهم است. عدم رعایت این موارد، علاوه بر نازیبایی شهری، اثرات روانی منفی بر ساکنان دارد ادامه داد: تراکم شدید آپارتمان‌ها و برج‌سازی‌ها، فضای تنفس مردم و جانداران شهری را از بین برده است. به تازگی در کنفرانسی در برلین هشدار داده شد که فرار حیوانات ارزشمند شهری، نشانه نزدیک شدن مرگ انسان‌هاست. تخریب باغات و فضای سبز در ۴۰ سال گذشته و  تبدیل اراضی طبیعی به مناطق مسکونی و سودجویانه، باعث کاهش شدید جمعیت پرندگان و حیوانات شهری شده است. پرستوها، بلبل‌ها و دیگر گونه‌های زیبا به سختی در شهر دیده می‌شوند و این نشانه زوال کیفیت زندگی و بحران زیست‌محیطی است.

ریشه مشکلات؛ مدیریت غیرحرفه‌ای و رانتی

این استاد دانشگاه با گرایش زیباسازی شهری با بیان اینکه بسیاری از مشکلات تهران به مدیریت شهری غیرحرفه‌ای، رانتی و فامیلی برمی‌گردد گفت:  مدیرانی که تخصص و تعهد ندارند، نمی‌توانند کیفیت زندگی مردم را بهبود بخشند.تجربه‌های شخصی من و همکارانم نشان می‌دهد افراد متخصص بارها مورد بی‌مهری قرار گرفته‌اند و مجبور به کناره‌گیری شده‌اند.مدیریت شهری باید مانند پزشک متخصص عمل کند؛ هر مشکل را تشخیص دهد و نسخه درمانی مناسب ارائه کند.

مقایسه با پایتخت‌های جهانی

لاهیجی تاکید کرد : تهران در مقایسه با پایتخت‌های جهان وضعیت نامطلوبی دارد. شهرهای بزرگی که روزگاری آلودگی و مشکلات مشابه تهران داشتند، امروز هوای پاک و توریست‌پذیر دارند و سالانه میلیاردها دلار درآمد کسب می‌کنند.اگر برای تهران فکری نشود، به مرز فاجعه نزدیک خواهیم شد.

ضرورت آموزش مدیریت شهری تخصصی

سید رضا حسینی لاهیجی استاد دانشگاه و کارشناس حوزه شهری اعلام کرد:  سازمان ملل و بانک جهانی سال‌هاست در حوزه آموزش مدیریت شهری فعالیت دارند و برنامه‌های آموزشی گسترده‌ای برگزار می‌کنند. شهرداران کشورهای مختلف این دوره‌ها را می‌گذرانند.متأسفانه فرآیند تصمیم‌گیری در ایران کند است و فرصت‌ها از دست می‌رود. در حالی که تهران می توانست در سالهای گذشته از کمک آنها برای بهبود شهر استفاده کند  هندوستان به‌خوبی از این ظرفیت بهره‌برداری کرد و در سایه تعلل تصمیم گیری در ایران، جای کشور ما را گرفت.ما هم می‌توانستیم مرکز آموزش مدیریت شهری در خاورمیانه باشیم و میلیون‌ها دلار درآمد کسب کنیم، اما نبود مدیران متخصص این فرصت را از ما گرفته است.