معدنکاری در قلعه سموران، توسعه یا تخریب میراث ملی

بنا به گفته مورخان، قدمت ساختمان قلعه سموران عنبرآباد به دوران قبل از اسلام بر می گردد و در دوره سلجوقی از شهرت قابل توجهی برخوردار بود چرا که موقعیت طبیعی و استقامت بالا، این بنا را به یک دژ نظامی مستحکم مبدل کرده بود. گرچه برخی عنوان کرده اند که این قلعه، محل اختفای دزدان بوده که برای جلوگیری از غافلگیری در آن ساکن می شدند اما وجود 12 برج دیدبانی و سایر استحکامات و ستون های سنگی، گذشته این بنا را بیشتر به یک قلعه نظامی پیوند می دهد.

قلعه نفوذ ناپذیر سموران در دامنه غربی ارتفاعات جبالبارز و در حوزه شهرستان عنبرآباد قرار دارد و چند سالی است که در این منطقه یک شرکت معدنی، برداشت و استخراج سنگ مرمر را کلید زده و طی این سالها هر از چندگاهی اخباری مبنی بر ورود معدنکار به حریم ممنوعه قلعه، بحث داغ محافل عمومی و رسانه ای شده است .

البته هر بار، مدیران میراث فرهنگی اعلام کرده اند که هیچ آسیبی به قلعه وارد نشده است، اما طی چند روز گذشته برخی از علاقمندان به میراث فرهنگی و دیگر منابع خبری، از تخریب این قلعه تاریخی سخن به میان آورده و خواستار جلوگیری از ادامه معدنکاری در حریم قلعه شده اند و گفته می شود برخی از افراد هم به طور غیر قانونی، مانع خروج کامیون های حامل سنگ مرمر از منطقه شده اند.

**در صورت معدنکاری در حریم قلعه، بارگیری کامیون ها متوقف می شود

فرماندار عنبرآباد گفت: برای معدنکار،عرصه ای مشخص شده و قرار بر این بوده فقط در این عرصه کار معدنی انجام شود اما عده ای گزارش داده اند که در حریم ممنوعه، فعالیت معدنی در حال انجام است.

نادر ملایی با تاکید بر اینکه همه باید در چارچوب قانون Law حرکت کنند عنوان کرد: کارشناسان سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان کرمان باید هر چه سریعر به موضوع ورود کنند تا مشخص شود که در حریم قلعه کاری انجام شده یا خیر و گزارش نهایی خود را به دادستان ارائه کنند.

وی افزود: چنانچه در حریم ممنوعه کار شده باشد دادستان حتما دستور توقف عملیات بارگیری کامیون ها را صادر می کند ولی اینکه برخی از افراد به صورت غیرقانونی اقدام به جلوگیری از خروج کامیون ها می کنند، کار درستی نیست و قطعا اگر در این بین اتفاق ناخوشایندی برای کسی بیافتد، افرادی که محرک اصلی بودند باید پاسخگو باشند.

**سرمایه گذاری، روند توسعه را سرعت می بخشد

سرپرست سازمان صنعت، معدن و تجارت جنوب استان کرمان هم با اشاره به استخراج سنگ مرمر در اطراف قلعه سموران توسط شرکت پارس معادن گفت: این شرکت مجوزهای خود را در گذشته طبق قانون دریافت کرده است.

مسلم مروجی افزود: سازمان میراث فرهنگی باید قبل از شروع معدنکاری، حریم‌های خود را اعلام می‌کرد که متاسفانه این کار انجام نشده است اما قرار بر این شد یک سری از حریم‌ها توسط پیمانکار رعایت و فعالیت معدنی انجام شود.

وی ادامه داد: اینگونه سرمایه‌گذاری‌ها می‌تواند روند توسعه منطقه را در منطقه سرعت دهد.

**هیچ آسیبی به قلعه سموران وارد نشده است

مدیر پایگاه پژوهشی میراث فرهنگی جنوب کرمان نیز گفت: قلعه سموران به عنوان یک اثر ملی به ثبت رسیده و شرکت پارس معادن در چند سال گذشته با رعایت حریم قلعه، اقدام به برداشت سنگ ساختمانی کرده است .

نادر علیدادی سلیمانی افزود: سنگ مرمر بسیار زیبایی در بالای قلعه وجود دارد و طبیعی است که هدف معدنکار رسیدن به آن سنگ ها باشد.

وی تصریح کرد: در دماغه جنوبی کوه و خارج از عرصه، برداشت سنگ مرمر صورت گرفته است و در دماغه شمالی هم هر فعالیتی انجام شده، باعث نشده تا سنگی از قلعه به پایین پرتاب شود و همچنین در نقاطی هم که جاده زده شده برای دسترسی به سنگ بوده که به قلعه نزدیک شده بود و به وی هشدار داده شد و تاکنون هیچ آسیبی به حریم و عرصه قلعه وارد نشده است.

**میراث فرهنگی باید خسارت بدهد

سرمایه‌گذار معدن سنگ مرمر قلعه ‌سموران هم گفت: من بر اساس ضوابط جاری کشور این معدن را هفت سال پیش تحویل گرفته و شروع به کار کردم.

علی سلطانی افزود: طبق قانون، زمانی که قرار است از سازمان صنعت و معدن درخواست راه ‌اندازی معدن کنید باید تمام ضوابط یعنی استعلام از تمامی ارگان‌های زیربط به ‌ویژه میراث فرهنگی، محیط ‌زیست و منابع طبیعی را دریافت کنید و ما هم تمامی استعلام‌ها را دریافت کردیم و در پروانه بهره برداری نوشتند این منطقه بلامعارض است و می‌توانید در آن معدنکاری کنید.

وی ادامه داد: اینجا حدود 6 کیلومتر فقط کوه ‌بری و راه‌سازی انجام شده تا بتوانیم به نقطه ذخیره معدنی برسیم و طبق تعرفه اداره کل راه و شهرسازی، هر کیلومتر کوه‌ بری سه میلیارد تومان هزینه در بر دارد که ما 18 میلیارد تومان هزینه برای ساختن راه در این منطقه کرده ایم.

معدنکار قلعه سموران اظهار داشت: سازمان میراث فرهنگی پس از چهار سال اعلام کرده که من در این منطقه، یک بنای تاریخی دارم و ما حرفمان این است که چرا از همان ابتدا حرفی از بنای تاریخی نزدید ضمن اینکه اینجا نه ثبت ملی بوده و نه ثبت استانی و اگر چیزی به نام قلعه سموران صاحب تاریخ است باید دارای دست نوشته باشد در حالی که اینجا فقط یک سری سنگ‌چین دست‌ساز بدون ملات است که محلی‌ها می‌گویند آغل گوسفند بوده است.

وی با بیان اینکه به دنبال ساخت کارخانه فرآوری در این منطقه هستم ادامه داد: برخی به دنبال این هستند که من سرمایه گذار را با مشکل مواجه کنند تا از راه اندازی کارخانه منصرف شوم.

سلطانی تصریح کرد: این‌‌ها همه حرف‌های مغرضانه قومیتی است و من شکایت خودم را 2 سال قبل به دیوان عدالت اداری ارائه دادم و تمامی مدیران ارشد سازمان میراث فرهنگی در نشستی از من خواستند که باهم به تعامل برسیم.

**قلعه سموران یک دژ نظامی است

زئیس گروه دوران اسلامی پژوهشکده باستان شناسی کشور نیز گفت: این قلعه از لحاظ تاریخی و وسعت، اهمیت زیادی داشته و تنها یک ورودی مالرو دارد و هنوز بعد از گذشت 800 سال می توانید برج‌ها، حصر و شاه نشین، آب انبارها و تمام تاسیسات یک دژ نطامی را در آن ببینید.

علی صدرایی افزود: در برهه ای، وزارت صنایع و معادن بدون استعلام از میراث فرهنگی اقدام به صدور مجوز معدن کرده است که در نتیجه آن، در دماغه جنوبی این معدن برداشت سنگ انجام شده است.

وی ادامه داد: این شرکت معدن کار ادامه برداشت خود را به سمت دماغه شمال در سلسله جبال بارز برده که بدون رعایت ضوابط عرصه و حریم، به بنیان اثر لطمه وارد کرده و برداشت ها باعث تخریب بنیان اثر شده است.

زئیس گروه دوران اسلامی پژوهشکده باستان شناسی کشور تصریح کرد: متاسفانه هنوز کش و قوس هایی وجود دارد، جاده کشی به خصوص در قسمت های جبهه شمالی خیلی لطمه وارد می کند که باید از آن جلوگیری شود و پر واضح است که به هیچ وجه حریم را رعایت نکرده اند.

**قلعه سموران در سایه کم مهری مسئولان در حال فرآموشی است

یکی از اهالی شهرستان عنبرآباد با بیان اینکه قلعه سموران در سایه کم مهری مسئولان قرار گرفته و در حال فرآموشی است، گفت: قلعه سموران دارای قدمت بالایی بوده و در سال 93 با عرصه‌ای مشخص به ثبت ‌ملی رسیده است.

محمد سالاری افزود: متاسفانه سازمان میراث فرهنگی در سال‌های قبل به دلیل برخی فشارها اقدام به کوچک کردن عرصه این قلعه کرد و در سال 93 طبق نظرات کارشناسی خودشان گفتند فعالیت معدنی به این اثر ملی آسیب می‌رساند و خوشبختانه جلوی ضرر بیشتر به آن که قصد صعود به کوه را داشت گرفته شد.

وی اضافه کرد: متاسفانه در سال 95 عرصه کوچک‌تر شد و معدنکاوی که در منطقه حضور داشت در این قسمت اقدام به جاده‌سازی کرد و به همان عرصه کم هم، رحم نکردند و به عمق 6 متر از دماغه شمالی به عرصه تجاوز Rape شد که اکنون از همین عمق به برداشت سنگ می‌پردازد و ما هم موضوع را به دادستانی منعکس کردیم.

این شهروند عنبرآبادی ادامه داد: تا جایی که ما خبر داریم سازمان صنعت و معدن برای دادن مجوز به برداشت از این معدن هیچ استعلامی از میراث ‌فرهنگی دریافت نکرده است.

وی تصریح کرد: سال 90 یا 91 نامه‌ای برای سازمان میراث‌ فرهنگی ارسال و خواستند تا این سازمان تمامی عرصه‌های باستانی خود را طی سه روز به سازمان صنعت و معدن معرفی کند و در غیر این صورت پاسخ آنها مثبت تلقی می‌شود، ولی میراث ‌فرهنگی پاسخ داده که ما عرصه وسیعی را در این منطقه داریم که نمی‌توانیم چنین کاری را انجام دهیم و اگر شما جایی می‌خواهید به کاوش بپردازید آدرس آن محل را به ما بدهید تا بررسی کنیم که عرصه نباشد.

طی روزهای گذشته در شبکه های مجازی و برخی رسانه ها، عکس ها و مطالبی در رابطه با در معرض تهدید قرار داشتن و تخریب این اثر تاریخی به واسطه انجام فعالیت های معدنی منتشر شده و بحث بر سر این موضوع در محافل عمومی هم بالا گرفته است.

قلعه سموران در دهستان رود فرق از توابع شهرستان عنبرآباد واقع شده و سال 1393 به ثبت آثار ملی رسیده است.

مرکز شهرستان عنبرآباد در فاصله 260 کیلومتری جنوب کرمان واقع شده است. خواندنی های رکنا را در اینستاگرام دنبال کنید

*ایرنا