نتیجه ترامپیسم: چندقطبی شدن جهان

ظهور دونالد ترامپ در امریکا سرآغاز تحولی اساسی در ترکیب‌بندی قدرت‌های جهان خواهد شد که سال‌هاست بسیاری انتظارش را می‌کشیدند. ابتدا جهان این ظهور را باور نکرد ولی شرایط روحی و شخصیتی ترامپ بتدریج به ظهور وی به‌عنوان یک مشکل جدی برای جهان و از جمله برای داخل امریکا مهر تأیید گذاشت و او بدون هیچ‌گونه تردیدی در حال تبدیل شدن به دردسری برای نظم جهان گردیده است. بعد از جنگ جهانی دوم در حالی که همه کشورها مشغول بازسازی نظام سیاسی و ویرانی‌های کشورشان بودند، امریکا آستین بالا زد و نظمی را تدارک دید که آرام آرام با تصحیح اروپایی‌ها، تبدیل به نظم جهانی شد و پایه‌های روابط بین‌الملل و تکامل حقوق بین‌الملل و تجارت آزاد بر دوش این نظم قرار گرفت و بقیه جهان هم نانوشته این نظم را پذیرفتند. با ظهور نابهنگام دونالد ترامپ که با عقاید و افکار شخصی‌اش رئیس جمهوری امریکا شده، نظم ایجاد شده توسط اجدادش را زیر سؤال برد و در این یک سال و اندی که از دوران زمامداری اش می‌گذرد، دستاوردهایش صرفاً بهم ریختن ترتیبات جهان بوده است. کنوانسیون حفظ محیط زیست پاریس که دستاورد جمعی ابنای بشر در روی کره زمین بود، به شکل احمقانه‌ای توسط ترامپ کنار گذاشته شد و راهی نقض بقیه توافق‌های جهانی گردید. سازمان جهانی تجارت و توافق‌های آن مبنی بر باز بودن همه بازارهای جهانی روی همه اعضا که نتیجه مذاکرات طولانی گات بود، از پایه‌های دیگری در نظم جهانی بشمار می‌رود که توسط ترامپ به تمسخر گرفته شد و فریاد اعتراض همه متحدین و رقبای امریکا نظیر اروپایی‌ها، چین، ژاپن و بقیه را برانگیخت، زیرا ترامپ جهان را بهم ریخته و هیچ‌کس نمی‌داند چگونه عمل نماید. نقض توافق‌های گروه 1+5 در قالب توافق هسته‌ای با ایران از دیگر مواردی بود که جهان به ترامپ واکنش نشان داد، زیرا مایل نیست مذاکراتی که چندین سال طول کشیده و همه قدرت‌های جهان در تدوین و تنظیم آن شرکت داشته‌اند به یکباره برباد رود و سابقه‌ای در جهان باقی گذارد که دیگر وفای به عهد در توافق‌های بین‌المللی اعتباری نداشته باشد. وجه دیگر نگرانی جهان از این نقض توافق، به خطر افتادن امنیت بین‌الملل است که می‌تواند ناخواسته قدرت‌های جهان را درگیر خود سازد.

اما دونالد ترامپ به افکار خود می‌اندیشد که در دوران مبارزه انتخاباتی قول داده این نظم جهان را به نفع منافع امریکا بهم ریزد و اکنون در تخریب مظاهر و پایه‌های این نظم، گام به گام می‌کوشد و کاسه صبر همه متحدین خود را لبریز نموده است. ترامپ سه هدف مورد نظر دارد؛ اول، امریکا کشور شماره یک در جهان باشد دوم، همه کشورها و از جمله متحدین امریکا در صورت لزوم باید به نفع منافع امریکا کوتاه بیایند. سوم، منافع و امنیت ملی اسرائیل که تاکنون زمین مانده باید به بهترین صورت استیفا گردد. بدین ترتیب ساختارهای سابق مثل گروه 7 کشور صنعتی که روند اقتصاد جهانی را رقم می‌زدند برای دونالد ترامپ مزاحم و بی‌معنا شده و این برای اعضای این گروه که عمدتاً اروپایی هستند یک شوک محسوب می‌شود. ترامپ حاضر نبود در این اجلاس حاضر شود، زیرا ساختاری که خودش آن را بهم ریخته دیگر جذابیتی برای او ندارد. وقتی ترامپ رسماً اعلان جنگ تجاری علیه اروپا، کانادا، ژاپن و استرالیا نموده دیگر چگونه با آنها روبه‌رو شود. همه اعضای گروه 7 انتظار داشتند دونالد ترامپ حرفی برای گفتن داشته باشد و منطقی در این اجلاس بیان دارد که توجیه‌کننده علت جنگ تجاری امریکا باشد ولی مشاهده کردند ترامپ مرد منطق و دلیل و استدلال نیست و به توافق‌های قبلی خود با متحدین هم پایبند نیست. ترامپ منزوی شده، از شرکت در تمام جلسات و سازمان‌هایی که خودش آنها را بهم ریخته، خودداری می‌کند زیرا نزد متحدین خود، حسابی کم آورده است و نمی‌خواهد آنان آشکارا زبان به انتقاد از او بگشایند. ترامپ در اجلاس گروه 7 دیرتر شرکت نمود و زودتر هم ترک کرد تا مجبور نباشد روی بیانیه گروه 7 چانه زنی کند. برای اولین بار گروه 7 کشور صنعتی نام خود را به گروه 1+6 تغییر داد تا گویای اختلاف بقیه اعضا با امریکا باشد و بیانیه مستقلی هم ارائه داد که بیانیه گروه 6 بود.

اوایل که دونالد ترامپ برسرکار آمده بود متخصصین روابط بین‌الملل و اندیشمندان تصور می‌کردند که سیاست‌های تند رئیس جمهوری جدید صرفاً ناشی از کم تجربگی و خودشیفتگی اوست. اما بتدریج مشخص شدعلاوه بر خصوصیات گفته شده، عده‌ای تندرو در امریکا مکتبی را به وجود آورده‌اند و پشت سر ترامپ ایستاده‌اند تا امریکا را به قول خودشان شماره یک در جهان بنمایند. آنچه ترامپ در این یک سال و نیم انجام داده صرفاً تخریب نظام بین‌الملل بوده که بتدریج در این 73 سال بعد از جنگ دوم عموماً با کمک امریکا برپا و اجماع برسر آن به وجود آمده بود. درحالی‌که همگان در گوشه گوشه کره زمین مشاهده می‌کنند تغییرات آب و هوایی چه اثرات مخربی بر زندگی بشر از بی‌آبی، گرسنگی، قحطی، طوفان، سیل، بالا آمدن آب دریاها و... گذاشته است و باید برای نجات کره زمین، از خودگذشتگی و اقدامی عاجل صورت داد؛ دونالد ترامپ برای منفعت زودگذر تعدادی امریکایی، خط بطلان بر توافق پاریس برای کم کردن افزایش درجه حرارت کره زمین و کاهش آلودگی کشیده و برخلاف نظر مخالف اکثریت مردم خودش و مقامات ایالات متحده، اجازه فعالیت کارخانجات و طرح‌های آلوده‌کننده را صادر می‌نماید.اخبار 24 ساعت گذشته رکنا را از دست ندهید

سیدعلی خرم / استاد دانشگاه حقوق بین‌الملل