صفر تا صد شکست‌هایی که به «ظفر» تبدیل شد

به گزارش رکنا، تلاش بلند‌مدت دانشمندان کشور برای دستیابی به فناوری‌های فضایی پس از پیروزی انقلاب اسلامی با موفقیت‌های چشمگیر و بازتاب‌های جهانی همراه بوده است به‌نحوی که براساس اعلام مسئولان سازمان فضایی، کشورمان در زمره پنج قدرت نوظهور فضایی دنیا قرار گرفته است. تقریبا نزدیک به ۲۰ سالی که از شروع حرکت اولیه کشور در زمینه فضا می‌گذرد، افت و خیزها، موفقیت‌ها و شکست‌ها و حتی جهش‌ها و توقف‌هایی در این مسیر بروز کرده است.

براساس این گزارش ارتقای جایگاه ایران در عرصه فناوری فضایی و پیوستن کشور به جمع کشور‌های دارای چرخه کامل فناوری فضایی همچنین موفقیت در زمینه طراحی، ساخت و پرتاب ماهواره و نیز ساخت ایستگاه‌های زمینی از جمله اقدامات افتخارآفرین است. این امر مهم بیانگر این است که ایران همسو با کشور‌های صاحب فناوری در این عرصه گام برداشته است.

به همین منظور گفت‌وگویی با حسین شهرابی فراهانی مدیر‌عامل یک شرکت استارت‌آپی و کارشناس حوزه فناوری فضایی ترتیب دادیم تا از او در مورد پیشرفت ایران در عرصه فناوری فضایی جویا شویم.

شهرابی فراهانی با اشاره به تاریخچه فناوری فضایی بعد از پیروزی انقلاب و پیشرفت‌های حاصل در این عرصه اظهار کرد: طراحی و ساخت ماهواره در کشور از سال ۷۶ شروع شد که در آن زمان دو شرکت هندی و ایتالیایی با ایران همکاری می‌کردند. تقریبا این پروژه‌ها در سال‌های اولیه کم و بیش انجام می‌شد تا اینکه ماهواره سینا در ۶ آبان ماه سال ۱۳۸۴، با موفقیت در مدار قرار گرفت. این ماهواره در حوزه سنجش از دور، دریافت، ذخیره و ارسال داده‌های مخابراتی بود که بخش سنجش از دور در موارد کشاورزی، تشخیص پوشش زمین از نظر گیاهی، تغییرات ژئولوژیک مانند سیل و آتشفشان و ... کاربرد داشت.

وی تصریح کرد: توسعه فعالیت‌های هوافضایی در ایران از سال ۸۴ تا ۹۰ شتاب بسیار خوبی گرفته بود و اگر این روند با همان سرعت ادامه پیدا می‌کرد، قطعاً شرایط بسیار متفاوت‌تر از وضعیت کنونی بود.

ساخت پرتابگر و ماهواره با تکیه بر دانش بومی

شهرابی فراهانی تأکید کرد: نقطه عطف پرتاب ماهواره در کشور در سال ۸۷ بود که ماهواره امید به فضا پرتاب شد؛ زیرا ماهواره و پرتابگر با دانش بومی کشور طراحی و ساخته شد. این اتفاق بزرگی برای کشور به حساب می‌آمد. بسیاری از کارشناسان اعتقاد براین داشتند که در تاریخ فناوری ایران این موضوع امری بی‌سابقه بوده است. بعد از آن فعالیت‌های گسترده‌ای در طراحی و ساخت ماهواره توسط دانشگاه‌ها شکل گرفت.

کارشناس حوزه فناوری فضایی اظهار کرد: از آنجا که طراحی و ساخت ماهواره و پرتابگر در کشور به صورت هم‌زمان انجام می‌شود؛ بنابراین ممکن است در کار یکدیگر تاثیر بگذارد. بالاخره اینطور نبود که در دو محور ما موفق باشیم در این حوزه کمابیش موفقیت و شکست را داشتیم.

شکست‌ها حریف اراده متخصصان ایرانی نشد

وی افزود: ایران تاکنون چند برنامه پرتاب ماهواره را نیز تجربه کرده که برخی از آن‌ها موفق و برخی هم ناموفق بودند که البته هیچ کدام از آن‌ها نتوانسته خللی در عزم و اراده متخصصان ایرانی برای فتح فضا ایجاد کند؛ خطا‌ها و شکست‌هایی که در مسیر یک برنامه علمی، حساس و پیچیده مثل پرتاب‌های فضایی در همه جای دنیا طبیعی است.

ماهواره ظفر را بیشتر بشناسید

ظفر ماهواره‌ای سنجش از دور است و قرار است با ماهواره‌بر سیمرغ ایرانی و بومی پرتاب شود. وزن این ماهواره ۱۱۳ کیلوگرم و دارای طول عمر تجهیزاتی ۱.۵ سال است. روی این ماهواره ۴ دوربین رنگی نصب می‌شود. این دوربین‌ها دارای وضوح ۲۶ برای ظفر ۱ و ۱۶ متری برای ظفر ۲ است و قادر به تصویربرداری از سطح زمین خواهد بود. به گفته محققان این ماهواره دقت سیستم کنترل تعیین وضعیت ماهواره ظفر نسبت به ماهواره نوید ۳۰۰ درصد پیشرفت داشته است.

ماهواره ایرانی در مدار ۵۳۰ کیلومتری

این ماهواره در ارتفاع ۵۳۰ کیلومتر مدار زمین قرار می‌گیرد. عملکرد ماهواره ظفر حداقل برای یک و سال نیم در نظر گرفته شده است. مدت گردش این ماهواره در شیب ۵۶ درجه مدار زمین حدود ۹۴ دقیقه طول خواهد کشید.

ماهواره‌بر سیمرغ هم‌اکنون امکان حمل محموله ۲۵۰ کیلوگرمی را به مدار ۵۰۰ کیلومتری دارد و در طراحی این ماهواره‌بر امکان پرتاب هم‌زمان چند ماهواره نیز دیده شده است.

ظفر چه ویژگی‌هایی دارد؟

ظفر یک ماهواره سنجش از راه دور است که به سفارش سازمان فضایی ایران توسط محققان مرکز تحقیقات ماهواره‌ای دانشگاه علم و صنعت ساخته شده است. ماهواره‌های سنجشی به دو گروه اپتیکی و راداری دسته‌بندی می‌شوند. ماهواره ظفر نیز ماهواره‌ای اپتیکی است. دقت سیستم کنترل تعیین وضعیت ماهواره ظفر نسبت به ماهواره نوید (سومین ماهواره پرتاب‌شده ایرانی و نخستین ماهواره ساخت دانشگاه علم و صنعت) دو برابر شده و نرخ ارسال داده‌های تصویری در این ماهواره به بیش از ۱۵ برابر ارتقا یافته است.

محمدجواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، به‌تازگی در حساب کاربری توئیتر خود اعلام کرده است که ماهواره ظفر به‌زودی در مدار زمین قرار می‌گیرد.

وزیر جوان با اشاره به این که ظفر در کنار مأموریت‌های تحقیقاتی، یک پیام مردمی را نیز مخابره می‌کند، از مردم دعوت کرد تا در شبکه‌های اجتماعی یا هشتگ #صدای-ایران یا از طریق سایت ZafarPlus.ir پیام خود را به اشتراک بگذارند تا بهترین مورد انتخاب و توسط ظفر منتشر شود.

همچنین در توئیتی دیگر عنوان کرده بود که ماهواره ظفر هم توان مخابراتی دارد و هم تصویربرداری و جمع‌آوری سیگنال‌های فضایی. امروز این ماهواره به پایگاه فضایی منتقل می‌شود و اقدامات اجرایی جهت انتقال آن به مدار صورت می‌گیرد.

کاربرد‌های ظفر چیست؟

به‌روزرسانی نقشه‌های کاربری اراضی، پایش توسعه شهری و به‌روزرسانی مرز پهنه‌های کشاورزی در مقیاس ملی از جمله کاربرد‌های ماهواره ظفر است. این ماهواره به‌روزرسانی و پایش تغییرات در عرصه‌های طبیعی، جنگلی و دریاچه‌ها را نیز برعهده دارد. شناسایی مناطق تخریب‌شده بعد از بحران، تعیین مرز گسترش شهری، پایش رشد مناطق شهری و تهیه نقشه‌های ساختاری گسل‌ها و چین‌ها در مقیاس ملی نیز از دیگر وظایف این ماهواره در حوزه کاربرد‌های تهیه نقشه، هیدروگرافی، مدیریت بحران و زمین‌شناسی به شمار می‌رود.

ماهواره ظفر امکان تصویربرداری پانکروماتیک با تفکیک مکانی ۲۵ متر و ۵۰ متر را دارد؛ همچنین امکان ارسال پیام هر کاربر برای کاربر مقصد به تعداد ۲۵۶ کاربر از طریق محموله ذخیره و ارسال پیام این ماهواره فراهم می‌شود. همچنین محموله تحقیقاتی تشعشعات فضایی که در جهت اندازه‌گیری میزان دز یونیزه‌کننده پرتو‌های کیهانی به کار گرفته شده نیز در این ماهواره قابل استفاده است.

با وجود اتفاقات مثبت کشور در عرصه فناوری فضایی از بومی کردن ساخت، پرتاب و کنترل ماهواره گرفته تا دستیابی به فناوری ساخت انواع کاوشگرها، هنوز کاربردی شدن فناوری ماهواره در زندگی مردم و ارائه خدمات از طریق این فناوری، آنطور که باید محسوس نیست. ناگفته نماند گرچه تلاش‌ها و گام‌هایی برای توسعه حضور بخش خصوصی در خصوص بهره‌گیری از اقتصاد نوظهور فضایی برداشته شده است؛ اما به نظر می‌رسد به تلاش‌های بیشتر با همکاری سایر نهاد‌ها نیاز است تا بتوان به توسعه هر چه بهتر اقتصاد کشور دست یافت.

همچنین باید بخش خصوصی و دانشگاه‌ها به صورت گسترده در این عرصه ورود پیدا کنند تا شاهد تحولات عظیم در این عرصه باشیم؛ علاوه برآن حضور فناوری فضایی را در زندگی مردم با ارائه خدمات بهتر شاهد باشیم چرا که کارشناسان و صاحبنظران توسعه علم و فناوری و خدمات فضایی را در جهت افزایش رفاه جامعه ضروری می‌دانند و تمرکز بر همکاری و تعاملات بین المللی در توسعه این فناوری، در درجه بعدی این اهمیت قرار دارد.برای ورود به کانال تلگرام ما کلیک کنید.