از گتوند تا اهواز! / از ورود فاضلاب های شهری و روستایی تا پساب های کارخانجات + فیلم و تصاویر

به گزارش رکنا، سد گتوند با ارتفاع 182 متر، بلندترین سد خاکی کشور است. طول تاج این سد 760 متر و پیکره ای که برای این سد خاکریزی و مصالح تامین شده است، حدود 32 میلیون متر مکعب است، که با یک هسته رسی با عرض 100 متر اجازه عبور آب از سد را نمی دهد. همچنین دیوار آب بندی که زیر و طرفین سد وجود دارد، باعث مهار آب شده و نشتی آب در پایین دست را به میزان بسیار کمی که کمتر از 100 لیتر بر ثانیه است، کاهش می دهد. این سد عظیم 10 میلیارد متر مکعب آب را به صورت تنظیم شده از خود عبور می دهد و مخزن آن 25 برابر سد کرج است.

یکی از اهداف ساخت سد گتوند، جلوگیری از سیلاب های مهارنشدنی کارون است. کارون بزرگترین و پرآب ترین رودخانه کشور است که با طول دریاچه 90 کیلومتر توانسته است تمام بارندگی های این حوزه را مهار کند. این سد تا امروز باعث مهار 18 سیلاب شده که 6 سیلاب آن بالای 2 هزار متر مکعب در ثانیه بوده است و در یک ثانیه 2 هزار متر مکعب آب وارد رودخانه می شود.

هدف دیگر تامین آب شرب و کشاورزی پایین دست است. سد گتوند آخرین سد بر رودخانه کارون است. بنابراین تمام دشت خوزستان و خصوصا شرق و جنوب خوزستان وابسته به تامین آب رودخانه کارون است که می تواند 5 میلیارد و 200 میلیون متر مکعب آب ذخیره کند. این سد از سال 90 وارد بهره برداری شده است و بسته به آورد و بارش های طول سال توانسته حجم آب را پر و خالی کند و در حال حاضر ذخیره آب سد 4 میلیارد متر مکعب است.

مزارع کشاورزی اطراف سد و شهر گتوند

تولید انرژی هدف مهم دیگر از ساخت این سد است. هم اکنون یک نیروگاه 1000 مگاواتی برای فاز اول طراحی شده است که شامل 4 واحد با ظرفیت 250 مگاوات است و سالیانه بالغ بر 30 هزار گیگاوات بر ساعت برق تولید می کند. این نیروگاه 24 ساعته است و حداکثر تعطیلی نیروگاه 7 ساعت است و هر لحظه در حال تولید است. تولید انرژی نیروگاه گتوند در قیاس با سدهای دز و کرخه بسیار بالا است و در برخی سال ها مانند سال 98 بیش از 4 هزار گیگاوات بر ساعت برق تولید شده است و تا به امروز 30 میلیون مگاوات ساعت برق تولید کرده است.

گفتنی است، از 20 سال گذشته تا امروز واکنش های بسیاری توسط برخی کارشناسان، مسئولین و رسانه ها درخصوص ساخت سد گتوند مطرح شده که اغلب به جانمایی غلط این سد و شوری آب کارون بازمی گردد. تا جایی که یک نماینده در صحن علنی مجلس عنوان کرد که آب سد گتوند 3 برابر آب دریا شور است.

اگرچه لازم است در این خصوص هر اظهارنظری به صورت میدانی، علمی، کارشناسی و طبق مستندات بیان شود، اما آنچه در این میان روشن و دارای اهمیت است، ناکارآمدی سازمان ها، نهادها و ارگان هایی است که قصد دارند کم کاری خود و بسیاری از اتفاقاتی که در پایین دست رخ می دهد را پنهان و متهم اصلی آلودگی آب کارون را فقط سد گتوند معرفی کنند.

پرسش مهم این است، چرا آب شرب سد گتوند با ای سی (EC آب یک پارامتر برای سنجش میزان نمک محلول در آب است) حدود 940 بعد از شوشتر، اهواز و تا خرمشهر به وضعیتی می رسد که حتی قابل بوییدن نیست و به آب غیرشرب، کدر و با انواع میکروب ها و آلودگی ها تبدیل می شود و EC - ای سی آن از 4 هزار میکروموس عبور می کند و وضعیت به جایی می رسد که هیچ موجود زنده ای در اهواز جرات چشیدن آب کارون را ندارد؟

بی گمان پاسخ این پرسش را باید از شهر گتوند تا قبل از اهواز بررسی کرد. در این بین و در پایین دست این سد، اتفاقاتی در حال رخ دادن است که کمتر از آن سخن به میان می آید و آن ورود انواع آلودگی به رود کارون است که ظاهرا بسیاری از نهادها و سازمان های ذیربط در مقابل این واقعیت سکوت کرده اند.

آلودگی رودخانه کارون از سد گتوند تا اهواز، آبادان و خرمشهر ناشی از ورود فاضلاب های گسترده شهری و روستایی، پساب های کارخانجات کشت و صنعت، نیشکر، نیروگاه ها، پساب های زهکشی و دفع سموم مزارع کشاورزی و پساب صدها حوضچه پرورش ماهی که به طور مستقیم وارد کارون شده و باعث افزایش چشمگیر ای سی آب می شود و کار را به جایی می رساند که آب سد کارون به شوشتر نرسیده، خارج از استاندارد می شود.

کارون از چند استان، شهر بزرگ، بخش، روستا و مزارع می گذرد تا به خرمشهر می رسد. بنابراین همه مسئولین، سازمان ها، نهادها و ارگان هایی که در ارتباط با این موضوع هستند باید راهکاری ارائه دهند که در این فاصله از آب نگهداری شود.

اسامی 41 نفر از کسانی که در طول 10 سال بهره برداری و ساخت سد گتوند به دلیل سوانح مختلف جان خود را از دست دادند.

( قابل ذکر است در این پروژه در پیک کاری 10 هزار نفر مشغول به کار بوده اند و تعداد جانباختگان نسبت به استانداردهای اچ اس ای، پایین ترین تعداد کشته است.)

ورود فاضلاب شهری به رودخانه کارون

نشست خبری فرهاد نادران، مدیر بهره برداری سد و نیروگاه گتوند با خبرنگاران

عکس های خبرنگار رکنا از سد گتوند: